Eimreiðin - 01.09.1904, Síða 55

215
við sem slíkum. Hann getur aðeins sem »meðlimur ríkisraðsins«
látið uppi álit sitt um þau, ef hann er viðstaddur í ríkisráðinu,
þegar þau koma fyrir (sem sjaldnast mun verða), alveg á sama
hátt og hver einasti ráðherra getur skift sér af hverju einasta máli,
sem borið er upp í ríkisráðinu, þó málið heyri undir alt annan ráðherra.
Hugsum oss að talsverður ágreiningur risi upp um eitthvert
mál milli Islendinga og Dana og ráðherra vor fylgdi alþingi fast
að málum. Pá mundi forsætisráðherra Dana kippa honum burtu
og skipa annan í hans stað, sem þægari reyndist Dönum, ef hann
væri fáanlegur. En hugsum oss enn fremur að allir íslendingar
reyndust svo vel, að enginn þeirra vildi verða svo mikill ódreng-
ur, að vinna það fyrir ráðherratignina að svíkja ættjörð sína og
málstað hennar. Pá gæti forsætisráðherrann fundið upp á því að
skipa danskan mann í ráðherrasessinn, sem hvorki skildi né
ritaði íslenzka tungu. Það væri auðvitað beint stjórnarskrár-
brot, en hvað ætti hann á hættu? Elcki agnar ögn. Ábyrgðin
er bundin við undirskriftina, og þar sem forsætisráðherrann hefði
undirskrifað skipunina, þá væri alþingi ómögulegt að koma fram
neinni ábyrgð fyrir brotið, því það á engan kost á að koma fram
ábyrgð gegn forsætisráðherra Dana.
Af þessu er auðsætt, að undirskrift forsætisráðherrans undir
skipun og lausn íslenzka ráðherrans getur orðið stórhættuleg fyrir
sjálfstæði og rétt Islands.
Af framkomu nýja ráðherrans í þessu máli má marka, hve
mikið traust þjóðin muni geta borið til hans að því er snertir að
gæta réttar vors út á við. En ekki er nema rétt og sanngjarnt
að taka fram, að á þessu á þingflokkur hans enga sök. Petta
er gert í bága við hann, og hann þá fyrst samsekur í þessu at-
hæfi, ef hann reynist jafnhálsliðamjúkur og ráðherrann sjálfur og
étur alt ofan í sig á næsta þingi, sem hann sagði um málið á
síðasta þingi. En íyrir því þarf varla ráð að gera, heldur miklu
fremur hinu, að allir sannir íslendingar leggist hér á eitt og lýsi
yfir megnri óánægju yfir þessu athæfi, sem aðeins getur komið
fram í vantrausts-yfirlýsing til ráðherra vors; því að forsætis-
ráðherranum á þingið engan löglegan aðgang og mótmæli gegn
honum eða hans gjörðum væri því högg út í loftið, sem aðeins
miðaði til að gera þingið hlægilegt.
Pá er næst að líta á framkomu ráðherrans eða stjórnarinnar
inn á við, og hver stefna virðist þar ráðandi í gjörðum hennar.