Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1908, Side 5

Eimreiðin - 01.05.1908, Side 5
85 að skilja orðin á hinn veginn, sem land, er ekki væri í ríkinu. Og óhultast var, til þess að örugg sjálfstæðiskrafa fælist í þeim, að ákveða þau nánar framvegis, svo að þau gætu ekki þýtt annað en frjálst sambandsland við Danaríki, sjálfstætt sambandsland, sérstakt ríki. En hins vegar var nægilegt að ákveða þau þannig og skorða; meira var ekki bráðnauðsynlegt og orðin sjálf máttu halda sér í þeim skorðum. Alfrjáls lönd, eftir því sem þau geta verið það réttarlega, eru nefnd ríki {Síai). En hvað er það, sem er aðaleinkenni slíkra landa, þeirra er hafa ríkisréttindi? fað verður sagt í einu orði: í*að er fullveldi (Suverœmtet% eða æðsta valdið, er þau hafa í öllum málum sínum (ekki aðeins í nokkrum: sérmálum). Einungis þurfti því að bæta við »frjálst sambandsland« þessu hugtaki; með því var það orðið alákveðið og gat ekki þýtt annað en það, sem kallað er ríki, því að öll fullvöld lönd eru ríki. Pað var nú áríðandi, að menn gerðu sér sem bezta grein fyrir þessu, enda var ósleitilega að því unnið, þegar frá því, er blaðamannaávarpið kom út, að gera mönnum þetta ljóst. Par sem höf. þessara lína mun vera kunnugri því atriði en margur annar, skal það látið í ljós — sem engin launung er —, að aðal- tilraunirnar til að skýra og ákveða hugi manna og orð í þessu efni munu hafa verið gerðar af nokkrum mönnum á Akureyri, og þaðan munu aðaláhrifin hafa komið, mikið til með stjórnmála- greinum blaðsins »Norðurl.« Átti Guðm. Hannesson þar mestan þátt að; hafði og bók hans »1 afturelding* (útg. seint á árinu 1906) vakið marga til umhugsunar, en í henni liggja vafalaust ýmsar af aflrótum sjálfstæðishreyfingarinnar. Áhrif bárust og með bréfum og skeytum til manna víðsvegar um landið, ekki sízt í Rvík., og fyr en varði vóru þau orðin að meira og minna leyti almenn meðal flestra, er við málið fengust. Sýnir þetta betur en alt annað, hversu sjálfstæðishugur og óspilt vitund um hinn ein- faldasta rétt þjóðarinnar ennþá lifir inni við beinið hjá íslenzkum almenningi, þrátt fyrir pólitiskan rugling um margra ára bil. En sumstaðar var reyndar svo sem »moldviðrið« hefði harðbarið fönnum sálir manna, og lítill vegur væri að hreinsa þar til. Fyrsti landsmálafundur ársins, þar er sjálfstæðismálið væri tekið til meðferðar, var fundurinn að Ljósavatni í Pingeyjar- sýslu 21. marz. Eigi var mönnum þar orðið fullljóst þá, hvað

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.