Eimreiðin - 01.05.1908, Blaðsíða 75

155
heimskum ritum. Og þó vilj a þeir halda þjóðerni sínu og upprunalegu
máli, og eru þjóðræknir mörgum fremur, er heima situr á íslandi. En
það sannar aðeins hið gamla orð: »Römm er sú taug« — —
Sérstaklega skal loks bent á það, sem er kostur þessa almanaks
framar því, er við höfum heima, að getið er þess við mánaðardag
hvern, ef hann er sérstaklega merkur í sögu þjóðarinnar (eða heims-
ins, og ártal sett samhliða), án þess að klínt sé á dagana latneskum
heitum ómerkilegra dýrðlinga. Er ólíkt hvað þetta er sæmra og meir
til nota, og gætu þeir, er gera út »íslenzka almanakið« af þessu lært
nokkuð. G. Sv.
HELGI VALTÝSSON : LÍKAMSMENTUN. Rvík 1908.
Þetta litla kver (60 bls.) er sérprentun úr »Skólablaðinu«, og er
að nokkru leyti þýðing á norskum ritlingi um sama efni, en þó jafn-
framt lagað svo í hendi, að átt geti við íslenzka staðhætti. Það var
rétt gert að gefa ritgerð þessa út sem sérstakan ritling, því hún á
erindi til margra og ræðir málefni, sem sannlega er vert að gefa gaum.
Hve mikilsverð góð líkamsmentun er fyrir þjóðirnar, má á vorum dögurn
bezt sjá á Englendingum. Hjá þeim stendur líkamsmentunin hæst, og
þeir eru líka fremsta þjóð heimsins. Getur verið, að mörgum þyki það
öfgar, ab þakka þetta líkamsmentun þeirra, en það mun þó sannast.
að einmitt henni sé þetta að þakka framar nokkru öðru. Því einmitt
við líkamsmentunina þroskast bezt ýmsir af þeim andlegu hæfileikum,
sem gera menn færasta í samkepni og baráttu lífsins. En í rauninni
ættum vér íslendingar ekki að þurfa að sækja þá speki til Englendinga.
Því allar okkar fornsögur ættu að sýna okkur þetta betur en nokkuð
annað. Meðan líkamsmentunin stóð í blóma á íslandi, þá áttum vér
gnótt mikilmenna, — ekki aðeins líkamlegra, heldur og andlegra. þá
voru menn hér á landi ekki einungis knáir og karlmannlegir, hugaðir
og snarráðir, heldur líka spekingar að viti og reyndir að drengskap.
Þá var líka fjörið og lífsgleðin margfalt meiri í landinu, en upp af
henni vex jafnan dugur og framkvæmdir, þar sem hins vegar deyfðin
og þunglyndið gerir menn að dáðleysingjum. En jafnótt og líkams-
mentuninni hnignaði, að sama skapi gengu þessir eiginleikar forfeðra
vorra til þurðar, og því lengra sem leið, því meiri varð roluskapurinn.
Það er því sannarlega vel gert að hefjast nú handa og prédika
gildi líkamsmentunarinnar inn í landslýðinn, ekki með orðum einum,
— því þá mundi lítið á vinnast, — heldur og í verki. Og þar sem
Ungmennafélög þau, sem nú eru að rísa upp, hafa einmitt sett sér
það mark, að vinna að þessu, þá ætti að styðja þau og styrkja til þess
á allar lundir. Það er og fyllilega rétt, sem höf. tekur fram, að líkams-
mentunina ætti að gera að sérstakri námsgrein við hinn nýstofnaða
kennaraskóla og smámsaman við alla alþýðu og barnaskóla. Og yfirleitt
eru bendingar þær, sem ritgerð hans gefur, svo mikils virði að vér
viljum ráða öllum þeim, sem ant er um uppeldi barna sinna og æsku-
lýðsins yfir höfuð, að kynna sér hana — og breyta eftir henni.
Aftan við ritgerð sína hefir höf. hnýtt einskonar herhvöt til æsku-
lýðsins, sem hann hefir tileinkað Ungmennafélögunum, enda er hún vel
til þess fallin að syngjast í þeim. Hún hljóðar svo: