Eimreiðin - 01.05.1908, Síða 58

138
bregða þeim um skort á frumleik og sjálfstæði í hugsunum og
menning. En slíkt er hinn herfilegasti misskilningur. Sæmd þeirra
og heiður verður engu minni fyrir það, þótt sýnt verði og sannað,
að þeir hafi verið móttækilegir fyrir menningaráhrif utan að, heldur
sýnir það einungis, að þeir kunnu að meta það, sem gott var,
hvaðan sem það kom, — að þeir vóru engir eintrjáningar eða
steingervingar, sem hlaða vildu kínverskan múr um sjálfa sig og
sálarlíf sitt, heldur hinir mestu framfaramenn, sem ávalt reyndu
að verða fullkomnari og fullkomnari. Pví það er einmitt aðal-
skilyrðið fyrir öllum menningarþroska, bæði hjá hverri þjóö og
hverjum einstaklingi, að hafa skarpskygni og hæfileika til að grípa
það, sem gott er hjá öðrum, samtíðarmönnum eða fyrirrennurum,
og samlaða það sínum eigin hugsunum og staðháttum, svo að það
fái á sig heimabrag og fleyti mönnum áfram til meiri fullkomnunar.
Engum dettur í hug að telja það vansa fyrir Japana á vorum
dögum, þó þeir verði fyrir útlendum menningaráhrifum, heldur
verða þeir menn að meiri fyrir vikið, ólíku meiri en Kínverjarnir,
sem ekki vilja við öðru líta en heima-alnings hugmyndum sínum.
Hví skyldi þá ekki sama gilda um forfeður vora? Peir sögðu:
»heimskt er heima alið barn«, og það er þeirra sómi, aö þeir
fundu, að hver þjóðin þarf að læra af annarri.
Sá, sem mest og bezt hefir ritað um vestræn áhrif á bók-
mentir og goðasagnir Norðurlanda að fornu, er hinn frægi mál-
spekingur Norðmanna Sophus Bugge, eins og oft hefir áður verið
minst á í Eimr. En þó að allir hafi verið samdóma um hans
mikla lærdóm og skarpskygni, þá hafa þó rit hans um þetta efni
jafnan sætt miklum mótmælum. Mun það og sannast, að hann
hafi stundum færst í fang að sanna helzt til mikið, og með því
jafnvel veikt trú manna á því, sem telja má órækt og fyllilega
sannað. fví jafnvíst og það er, að sumt af því, sem hann hefir
haldið fram, hlýtur að falla, eins víst er og hitt, að mikið af því
mun reynast rétt eða stefna í rétta átt, þegar fram líða stundir
og rannsóknir manna í þessum efnum eru orðnar meiri og full-
komnari og lausari við ýmsa þá hleypidóma og miskilning, sem
hingað til hefir oft við þær loðað.
En nú er þessi mikli fræðimannaöldungur liðið lík (dó í fyrra-
sumar), svo frá hans hendi er því miður ekki frekari rannsókna að
vænta. En hann hefir eftir skilið oss og upp alið son, sem gripið
hefir fána föður síns og heldur honum hátt á lofti. Hefir hann