Eimreiðin - 01.09.1910, Blaðsíða 59

215
eru kenningar þessar nokkurnveginn skiljanlegar. Gæddur sterkum
hvötum, miklum gáfum, lífslöngun og gengdarlausu sjálfsáliti, situr
hann einangraður og fyrirlitinn í skúmaskoti, kvalinn af meðvit-
undinni um sína eigin líkamlegu eymd, hálfblindur og hálfbrjálaður,
nokkurskonar Job, andlegum og líkamlegum kaunum sleginn. Pá
skapast í hans sjúku sál þessi fáránlega mynd af ofurmenninu,
sem er svo gagnstætt hans eigin eðli og' ástandi. Ofurmennis-
kenningin er öfgakendur afturkippur gegn meirihluta-dýrkun þjóð-
málaskúma. Alt var andstætt hjá Nietzsche, þegar hann var
nokkurnveginn frískur, kvað hann hafa verið þægilegur, látlaus
og glaðlegur í viðmóti. Hann var aumkunarverður maður. Prátt
fyrir ofurmannskenningu sína, skammar Nietzsche þó í ritum sínum
flest mikilmenni sögunnar, sem hann nefnir. Sókrates var ímynd
afturfarar, skriðinn upp úr skrílnum, illgjarn loddari. Kant var
hugtaks-kryplingur, og siðfræðiskenningar hans hræsni og bjánaskapur,
og hann hefir ásamt Leibnitz og Lúther verið þröskuldur allra
sannra framfara; Schiller er siðferðis-lúðursveinninn frá Sákkingen
o. s. frv.x)
Nietzsche var prestssonur, en í ritum hans kemur á ótal
stöðum fram brennandi, hamslaust hatur á kristninni. Kærleiks-
lögmálið er óþægilegur þröskuldur fyrir hann, og telur hann því
kristindóminn óþolandi hindrun og eitur fyrir framþróunina. Nýja-
testamentið segir Nietzsche sé svo saurug bók, að maður geti
aðeins tekið á því með vetlingum. Um kristnina alment segir
hann: »Eg kalla kristnina mikla bölvun, mikla spilling, mikla hvöt
hefndarinnar, sem aldrei fær nógu eitruð og smásmugleg vopn,
ég kalla hana ódauðlegan skammarblett á mannkyninu*. Sjálfur
segist Nietzsche vera Antíkristur. Nietzsche var í lok 19. aldar
spámaður allra þeirra, sem hata kristindóminn, hinna andlega
voluðu, sem ekki geta hallað hötði sínu að neinni æðri hugsjón,
allra stjórnleysingja, sem vilja brjóta mannfélagið í mola, og allra
x) Nietzsche er á Norðurlöndum mest kunnur af lofgreinum þeim, sem Georg
Brandes ritaði um hann, enda vakti Brandes einna fyrst eftirtekt á honum. Max
Nordau, sem líka var gyðingur, ritar aftur um Georg Brandes, að hann sé einstak-
lega leikinn í því, að snuðra upp menn, sem útlit sé til að frægir verði á heims-
markaðinum, og berji síðan bumbu fyrir tjaldi þeirra, í von um að eitthvað af
frægðarljóma þeirra falli þá á sig. Svona geta gyðingar verið meinlegir hver við
annan.