Bókasafnið - 01.02.1988, Blaðsíða 19

BÖKASAFNIÐ
Lykilorð
og lærdómur
Notkun einkatölva í skólasöfnum
Dorothy A. Williams
School ofLibrarianship and Information
Studies, Robert Gordon’s Institute of
Technology, Aberdeen. U.K.
Fyrirlestur
fluttur á 16. ráðstefnu IASL í Reykjavík 30.
júlí 1987, nokkuð styttur.
1. Forsendur
Verkefnið Notkun einkatölva í skólasöfnum (The
Microcomputer in the School Library Project, MISLIP)
(1) var skipulagt í framhaldi af að margir bókaverðir og
kennarar voru að leita leiða til að auka safnleikni og
upplýsingaleit meðal skólanemenda. í nýlegum
skýrslum um 10-18 ára nemendur (2) í Skotlandi er lögð
áhersla á nauðsyn þess að unglingar sýni meira sjálf-
stæði í námi. Leikni í að finna og nota upplýsingar er
mikilvægur þáttur náms og áhugi á safnleikni og upplýs-
ingaleit hefur aukist meðal þeirra sem skipuleggja nám
og námsefni.
í nýlegum athugunum (3) er einnig bent á nauðsyn
þess að hlutur bókavarða í skólastarfinu aukist og sé ekki
einungis fólginn í því að finna heimildir í tengslum við
námsefnið heldur hjálpi þeir nemendum einnig við að
öðlast meiri safnleikni.
MISLIP-verkefninu var ýtt úr vör í ffamhaldi af
ítarlegum rannsóknum á safnleikni (4) og athugun á
notkun einkatölva sem hjálpartækja við upplýsingaleit í
skólum (5).
Helstu markmið verkefnisins voru:
a) Að fella saman upplýsingatækni og upplýsinga-
leikni.
b) Að finna leiðir til að hjálpa nemendum að öðlast
leikni í að finna og nota upplýsingar.
Við ítarlega könnun í skóla nokkrum á árunum
1983-1985 fannst gagnlegur grundvöllur til byggja á
hugmyndir (stig 1) sem síðan hafa verið notaðar og stað-
færðar í sex skólum í Skotlandi og við getum kallað ann-
að stig verkefnisins (1985- 1987). Hér verður gerð grein
fyrir þróun og niðurstöðum sem fram komu á því stigi.
2. MISLIP:
Lykllorð - leið til lærdóms
Lykilorð - leið til lærdóms (Keyword Approach to
Leaming, KAL) var það sem fólst í MISLIP-verkefninu
og markmiðið var að hvetja nemendur til að íhuga
tilgang sinn með náminu og hjálpa þeim að skilgreina
Mynd 1: Upplýsingastreymið (úr heimild nr. 7)
hvaða upplýsingar þeir þurfa. Það er undirstaða þess að
geta fundið og notað þær upplýsingar sem máli skipta.
Þessi aðferð byggist á því tungutaki sem nemendur
nota til að skilgreina þarfir sínar - lykilorðum sem eru
notuð í skólastofunni og þeirra eigin orðaforða sem
síðan er notaður til að draga saman þekkingu þeirra á
efninu.
Það er mikil vægt að leggja áherslu á að notkun þess-
ara lykilorða er ekki bundin við einstök orð. Gildi að-
ferðarinnar er fólgið í tengslunum milli orðanna en þau
eru jafnmikilvæg og orðin sjálf. Með þ ví að tengja saman
tvö eða fleiri lykilorð og nota þau þannig við upplýsinga-
leit eða við að draga saman nýjar upplýsingar notar
nemandinn mikilvægasta hæfileika sinn - hugsunina - til
að tengja nýjar upplýsingar við þá þekkingu sem hann
býr yfir. Þannig öðlast hann smám saman skilning í stað
þess að læra einungis fleiri staðreyndir. Lykilorðin eru
því tengiliður milli þeirrar þekkingar sem nemandinn
vill öðlast og upplýsinganna.
Einkatölvan er notuð við upplýsingaleitina og
nemendur geta leitað í litlum gagnagrunnum þar sem
lykilorð sem tengjast námsefninu eru notuð.
Gagnagrunnar þessir eru ekki fullkomin skrá yfir
efni skólasafnsins en leiknin við að leita í þeim á að koma
að gagni við leitir í stærri gagnagrunnum.
Á frumstigi verkefnisins (6) var 12-14 ára nem-
endum og kennurum þeirra kynnt hlutverk KAL með
margvíslegum hætti, m.a. hvemig lykilorð em notuð við
lestur, glósun, framsetningu efnis og við að skipuleggja
námið.
19