Bókasafnið - 01.02.1988, Qupperneq 30

BÓKASAFNIÐ
þcirri beiðni að segja frá því hvemig
hann hefur unnið að þeim bama-
bókum sem hann hefur sent frá sér.
30
Upphaf
Ástíeðan fyrir því að ég hóf að skrifa
fræðibækur fyrir böm er sú að árið
1981 komu til mín forstöðukonur
bókaútgáfunnar Bjöllunnar og
spurðu hvort ég gæti tekið að mér að
skrifa bók um sauðfé. Mér vom
gcfnar frjálsar hendur að öðru leyti
cn því að bókin átti að vera auðlæsi-
leg fyrir böm og unglinga og nýtast
scm ítarcfni í skólum - vera bók sem
ætti heima á skólasöfnum.
Ég skrifaði bókina Sauðkindin,
landið og þjóðin eins og mér þótti
þægilegast, í frásagnarstfl, sagði
sögu allan tímann, sögu með fróð-
Icik, og lagði áherslu á að halda at-
hygli lesenda vakandi. Efnið þekkti
ég vel, vann við fjárbúskap af gamla
laginu heima á Vaðbrekku í Hrafn-
kclsdal frá bamæsku til 17 ára ald-
urs að ég fór í skóla - var meðal ann-
ars bcitarhúsasmali. Ég gat því
miðlað af þeirri og seinni tíma
reynslu og þekkingu. Ég leitaði líka
mikið til eldra fólks, einkum for-
eldra minna, til að fá eldri tíma
þekkingu. Las ég upphátt það sem
ég hafði skrifað úl að fá gagnrýni og
viðbrögð og fékk þannig ómetan-
lcga hjálp. Mér er það minnisstætt
að móðir mín spurði oft hvort ég
héldi að það þyrfú að segja frá hinu
eða þessu, úl dæmis taka það fram
hvað kvendýr, karldýr og afkvæmi
væru kölluð. Henni fannst að þetta
ættu allir að vita. Staðreyndin er
hins vcgar sú að margt fólk veit þetta
ekki og þörfin fyrir þessar upplýs-
ingar var því mikil. Þess vegna
fjallar t.d. heill kafli í bókinni um
hciti á sauðfé og sauðfjárrækt og er
hægt að leita í hann um orðaforða og
málsmcðferð varðandi sauðfé.
Ég hafði gaman af því er
sonarsonur minn, 6 ára snáði, sem
hóf skólagöngu í haust, sagði mér
frá atviki í skólanum. Hann var að
skoða dýrabók og kennarinn benú á
mynd og spurði: “Hvað er þetta?”
“Þetta er hrútur,” svaraði stráksi,
sannleikanum samkvæmt. “Nei,
væni minn, þetta er kind,” sagði
kcnnarinn.
Síðast varfærtfrá á Austurlandi sumarið 1942. Úr bókinni Sauðkindin, landið
og þjóðin.
HeimHdir og myndir
Fyrir utan munnlegu heimildimar
notaði ég nokkuð almenn yfirlitsrit,
t.d. Búnaðarritið, Frey, íslendinga-
sögur og þjóðsögur. En ég vildi að
ritið yrði almenn samantekt um
sauðfé þar sem brugðið væri upp
glöggum myndum og því notaði ég
ekki smáatriði nema til þess að fá
einstaka mynd fyllri. Mest kemur
efnið frá mér sjálfum, enda þykir
mér vænst um þessa bók af bama-
bókum þeim sem ég hefi skrifað.
Ég er þó ekki að öllu leyti
ánægður með bókina því að mynda-
valið var ekki nógu markvisst og er
það galli. Notað var samansafn
mynda sem fundnar vom hér og
hvar. Textinn var ekki markvisst
myndskreyttur heldur fundnar
myndir sem taldar vom geta passað
við hann. Flestar em þær svarthvítar
og lífga bókina ekki nógu mikið upp
enda var þeim líka þröngur stakkur
skorinn. Flestar em þó sjaldgæfar
og góðar sem sjálfstæðar einingar.
Næstu bækur
- mjög ákveðnar
hugmyndlr
í næstu bók, Húsdýnn okkat; cr hins
vegar aðra sögu að segja um mynd-
skreytingu, þar er lagt ákaflega
mikið upp úr samspili mynda og
texta, enda bókin orðin úl í góðri
samvinnu okkar Kristjáns Inga
Einarssonar.
Kristján Ingi hafði þá vakið
athygli fyrir myndimar í bókinni
Krakkar, krakkar og Sauðkindin,
landið ogþjóðin hafði almennt feng-
ið góða ritdóma, þótú aðgengileg
bók og texúnn sérstæður. Þetta
leiddi til þess að forráðamenn Bjöll-
unnar leituðu til okkar með mjög
ákveðnar hugmyndir að bók. Hún
átti að fjalla um húsdýr og vera fyrir
yngstu bömin, allt frá tveggja ára
upp í neðstu bekki gmnnskóla, og
við áttum að vinna hana saman.
Ég byrjaði á því að setja upp
hugmyndir að texta, mótaði hann
nokkum veginn, og svo fórum við
saman í myndatöku eða Kristján fór
einn. Ef myndin átú að vera af
sérstöku atriði fór ég með, t.d. þegar
hann tók mynd sem sýnir hvemig
mjólk kemur úr spena og af kú að éta
hey. Við fórum líka saman að taka
myndir af hrútum að stangast. Ég
hafði samband við fjáreiganda sem
ég þekkti og fékk leyfi til að mynda
hrútana í bardaga. Hrútamir voru
hvor í sínum endanum á langri kró í
fjárhúsi. Ég sýndi Kristjáni hvar
hann ætú að standa við myndatök-
una, síðan slepptum við hrútunum
og þeir runnu undir eins saman -
Kristján náði fínum og mjög sjald-
gæfum myndum.