Bókasafnið - 01.06.1996, Side 19

Marta Hildur Richter og Pálína Magnúsdóttir
Samstarf almenningsbókasafna
Lestrarfélögin voru forverar almenningsbókasafna eins
og þau eru í dag. Þau voru stofnuð af stórhug þess fólks
sem þyrsti í bækur til fróðleiks og skemmtunar. Saga þeir-
ra er merkileg og hluti af sögu þjóðarinnar, en verður ekki
rakin hér.
En tímarnir eru breyttir. Samgöngur og tækni hafa gjör-
breyst og auk þess þarfir og kröfur nútímasamfélags til al-
menningsbókasafna. Því er tímabært að endurskoða og
stokka upp núverandi heildarskipulag sem er verra en ekk-
ert. Lögin um almenningsbókasöfn frá 1976 og Reglugerð-
in frá 1978 eru löngu orðin úrelt og standa í raun í vegi fyr-
ir eðlilegri framþróun.
Þrjár tilraunir hafa verið gerðar til að endurskoða lögin.
Samstaða um drög að lögum áðist loks 1991. Stuttu síðar
urðu stjórnarskipti og náðust drögin aldrei „undan stól“
nýs menntamálaráðherra. Nú er að sjá hvað gerist hjá enn
nýjum ráðherra.
I landinu eru u.þ.b. 170 sveitarfélög og álíka mörg al-
menningsbókasöfn. Flest eru söfnin lítil, sum vart nema
nafnið eitt og önnur teljast fremur safn bóka með einhverja
útlánastarfsemi en bókasöfn eins og við viljum skilgreina
bókasöfn í dag.
I 9. grein reglugerðarinnar frá 1978 er hlutverk mið-
safna skilgreint í 6 liðum. Meiri hluti þessara miðsafna,
sem eru 44 talsins skv. þessari skilgreiningu, standa ekki
undir því hlutverki sem þeim er ætlað.
Astœðurnar eru augljósar:
Of lítið eða óhentugt húsnæði, stuttur opnunartími,
peningaskortur, engin tæknivæðing, lítill eða enginn tækja-
kostur, jafnvel engin spjaldskrá, lítill safnkostur, skortur á
faglærðu starfsfólki og síðast en ekki síst oft skilningsleysi
og áhugaleysi ráðamanna á málinu.
I stærri sveitarfélögum með 4000 íbúa eða fleiri eru þó
víða rekin myndarleg almenningsbókasöfn með fjölþætta
þjónustu. I lögunum um almenningsbókasöfn segir: „Allar
byggðir landsins skulu njóta þjónustu almenningsbóka-
safna
Hlutverk almenningsbókasafna í nútímasamfélagi er
ekki svo lítið, meðal margs annars að jafna aðstöðu fólks til
aðgangs að upplýsingum, þekkingu og afþreyingu.
Að sjálfsögðu eru fjárráð minni sveitarfélaga slík að ekki
er hægt að gera kröfur til fullkominna almenningsbóka-
safna í hverju sveitarfélagi. En þá þyrfti að koma til sam-
vinna sveitarfélaganna um endurskipulag og sameiginlega
uppbyggingu bókasafnaþjónustu á ákveðnum svæðum og
heildarskipulag bókasafnamála landsins.
Núverandi samvinna
Forstöðumenn almenningsbókasafna í landinu hafa
reynt að standa saman og vinna sameiginlega að ýmsum
verkefnum.
Þessi samvinna byggir á forstöðumannafundum sem
haldnir eru tvisvar á ári. Þetta eru eins konar grasrótarsam-
Bókavalsfundur.
Bókasafnið 20. árg. 1996 19