Bókasafnið - 01.06.1996, Síða 81

rænu upplýsingarnar eru. Þess er því að vænta að þróunin
frá efni tímarita í prentformi yfir á rafrænt form geti orðið
hröð þegar verð tímarita á prenti hækkar og verð rafrænna
upplýsinga lækkar.
Heldur fleiri svara spurningum um kosti en galla að-
gangs að rafrænum upplýsingum. Helstu kostirnir eru tald-
ir vera þeir að bókasafnið borgar aðeins íyrir það sem not-
að er og þetta efnisform mun að hluta til leysa rýmisþörf
bókasafna. Það er athyglisvert að helstu gallar standa í sam-
bandi við takmörkun á aðgangi að upplýsingum: safngest-
ir hafa ekkert til þess að blaða í, efni sem vísað er til getur
verið orðið óaðgengilegt eftir tiltekinn tíma, en það tengist
athugasemd um að bókasöfn muni þá ekki lengur sjá um
varðveislu þekkingar mannkyns og að framtíðarhlutverk
þeirra sé því óvíst. Óvissa um kostnað þessarar þjónustu í
framtíðinni er einnig meðal helstu galla. Ótti við að kostn-
aður rafrænna upplýsinga verði of hár fyrir mikinn hluta
fólks kom fram í athugasemdum og í svari við spurningu
um væntingar í framtíðinni. Hlutfallslega töldu mun fleiri
það galla en kost að kostnaður við notkun rafrænna upp-
lýsinga í beinlínusambandi er skýrt afmarkaður og því auð-
velt að láta notendur greiða fyrir hann.
Spurningin um væntingar í framtíðinni með hliðsjón af
tækniþróuninni er opin og svör við henni eru mjög mis-
munandi, allt frá því að engin breyting muni verða til þess
að breytingarnar séu nú þegar orðnar miklar.
Margir telja að mikilvægi aðgangs að upplýsingum bæði
í rafrænu formi og í öðru formi gegnum millisafnalán muni
aukast. Og er þá átt við aðgang að efni fremur en eign þess.
Ennfremur telja sumir að aðgangur verði að miklu meira
magni upplýsinga en nú er og margir hafa áhyggjur af því
að kostnaður við að veita aðgang að upplýsingum muni
hækka og var þá átt við upplýsingar bæði í rafrænu formi
og í öðru formi. Athyglisverð eru svör þar sem talið er að
tækninýting verði til þess að skerpa línurnar milli bóka-
safna, á þann hátt að aðeins mjög sérhæft efni verði keypt
til sérfræðibókasafna og það sem þangað á verulegt erindi.
Efni sem lendir á „gráu svæði“ verði fengið í millisafnaláni
eða keyptur að því aðgangur í rafrænu formi. Þess vegna
verði bókasöfn framtíðar minni og sérhæfðari.
Þegar öllu er á botninn hvolft er ljóst að rafrænar upp-
lýsingar eru þegar farnar að ryðja upplýsingum í prentuðu
formi úr vegi og sú þróun mun halda afram, væntanlega
hröðum skrefum. Jafnframt er það áhyggjuefni að kostnað-
ur við að veita aðgang að upplýsingum, í hvaða formi sem
er, muni vaxa svo mjög að ekki verði lengur hægt að bjoða
aðgang að mikilvægum upplýsingum fyrir alla a bokasöfn-
um, á sama hátt og nú er.
Það er í reynd stefnumarkandi ákvörðun, fyrir stjórn-
völd hvers lands og reyndar álfunnar allrar, hvers konar að-
gangur á að vera að upplýsingum 1 framttðinni, fyrir hver-
ja, á hvaða verði og hvaða aðili a að bera kostnaðinn við
það.
Höfundur er með jramhdldsmenntun fru og starfur sem lekt-
or í bókasafns- og ttpplýsingafraði við Háskola íslands
HEIMILDIR:
Borm, J. Van. 1991. State of the art of the application of new mformatwn
technologies in libraries and their impact on library functions: a reassess-
ment / J.Van Borm ; with the assistance of K. Clare, M. Storms and
H.D.L. Vervliet. - Antwerpen: s.n. - LIB-2/7-update (Belgium). - A
report prepared under a study contract between the European
Economic Community, Directorate-General XIII B and the Uni-
versity of Antwerpen (UIA).
Corthouts, J. 1992. A CD-ROM catalogue from the Leuven LIBIS-Net /
J. Corthous, A. Regent, H. Van de Sompel. - In: The llth Annual
Meetingofthe DOBIS/LIBIS Users Group. - Sankt Gallen, Switzerland:
DOBIS/LIBIS Users Group. - S. 81-93.
Ferguson, Anthony W. 1988. The RLG Conspectus : its uses and bene-
fits / Anthony W. Ferguson, Joan Grant, Joel S. Rutstein. - College
and research libraries, 49(3) May:, S. 197-206.
Forcier, Peggy. 1988. Building collections together : the Pacific Nort-
hwest Conspectus. - Library journal, S. 43-43.
Gwinn, N.E. 1983. Co-ordinating collection development : the RLG
Conspectus / N.E. Gwinn, P.H. Mosher. - College and research libr-
aries, 44(2): S. 128-140.
Hanger, Stephen. 1987. Collection development in the British Library :
the role of the RLG Conspectus. - Journal of librarianship, 19 (2): S.
89-107.
Heany, Henry. 1990. Western European interest in Conspectus. - Libri,
40(1): S. 28-32.
Henige, David. 1987. Epistemological dead end and ertonomic disaster?:
the North American Collections Inventory Project. - The journal of
academic librarianship, 13(4): S. 209-213.
LIBIS-Net. 1994. LIBIS-Net. Information sheet. - Leuven: LIBIS-Net
Secretariat, (distributed in January 1994)
Matheson, Ann. 1987. The planning and implementation of Conspectus
in Scotland. - Journal of librarianship, 19(3): S. 141-151.
Matheson, Ann. 1990. The Conspectus experience. - Journal oflibrarians-
hip, 22(3): S. 171-182.
Matheson, Ann. 1991. Conspectus in Europe. - European research libraries
cooperation, 1(3): S. 346-351.
Milne, Ronald. 1988. Conspectus at the coal-face. - British joumal of
academic librarianship, 3(2): S. 89-98.
State of the art of the application of new information technologies in libraries
and their impact on library Junctions in Belgium. 1988. Prepared by
Universitaire Instelling Antwerp Belgium. - Luxembourg: Com-
mission of the European Communities. - Final report. Project code
LIB-2/7.
Stefanía Júlíusdóttir. 1994. Use of LIBIS-Net in collection development.
13th Annual Meeting of the DOBIS/LIBIS Users Group. Programme;
List of participants; Conference papers. - Reykjavík, Iceland: DOB-
IS/LIBIS Users Group. S. 113-130
Stefanía Júlíusdóttir. 1995. Conspectus and access to electronic in-
formation : do they effect collection development. I4th Annual Meet-
ing of the DOBIS/LIBIS Users Group. Programme; List of participants;
Conference papers. - Cordoba, Spain: DOBIS/LIBIS Users Group. S.
181-203
Stefanía Júlíusdóttir. 1995. Notkun LIBIS-netsins við uppbyggingu safn-
kosts. Bókasafhið 19: S. 64-69.
The University ofLouvain 1425-1975. 1976. The University of Louvain
1425-1975. - Leuven : Leuven University Press 461 s.
VOWB Conspectus pilootproject. 1994. VOWB Conspectus pilotproject /
Jan Braeckman. - Leuven : Jan Braeckman, 10 januari. Deel 1, deel 2,
deel 3
VOWB Conspectus pilootproject. 1994. VOWB Conspectus pilootproject
:eindrapport / Jan Braeckman. - Leuven : Jan Braeckman, 11 april.
Aðrar heimildir:
Töluleg yfirlit um LIBIS-netið, á The LIBIS-Secretariat.
Regent, Alberic. The beginnings of LIBIS-Net. Unpublished paper.
Munnlegar heimildir:
Alberic Regent, kerfisbókavörð í Leuven í apríl og maí 1994.
Jan Braeckman, forstöðumann bókasafns félagsvísindadeildar við Kaþ-
ólska háskólann í Leuven í apríl og maí 1994.
Marcel De Smedt forstöðumann bókasafns heimspekideildar við Kaþólska
háskólann í Leuven í apríl 1994.
J. Peeters forstöðumann útlánadeildar Bókasafns Kaþólska háskólans í
Leuven í apríl 1994.
SUMMARY
Conspectus and access to electronic information
This paper describes the results of the parts of the LIBIS-Net survey
dealing with the benefits and drawbacks of a conspectus for collection
development and the effect of electronic information on collection
development now and in the future. The objectives were to find out: a)
the usefulness of a conspectus for collection development, b) the effect of
access to electronic information on collection development, and c) how
respondents think collection development is likely to develop in the fut-
ure bearing in mind the rapid technological changes taking place.
Bókasafnið 20. árg. 1996 81