Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1983, Page 6

6
DV. MÁNUDAGUR 9. MAl 1983.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
Komið sem fyllti mælinn
— offramleiösla á eggjum
Frá fundi með talsmönnúm um eggjasölusamlag. Á myndinni eru Guömundur Stefánsson, Ingi Tryggvason, Jón
Gislason, Guðbjörn Guðbjörasson og Jón Guömundsson. DV-mynd: GVA
„Okkur hefur fundist margt í
umræðummanna undanfarnar vikur
byggjast á misskilningi og jafnvel
vanþekkingu,” sagði Guðmundur
Stefánsson, starfsmaöur Stéttar-
sambands bænda, á blaðamanna-
fundi sem boðað var til nýlega.” Og
við álítum aö okkar sjónarmið hafi
orðið útundan, viljum því ráða bót á
því.” Boðað var til þessa fundar með
formanni Stéttarsambandsins,
starfsmönnum þess og þrem
nefndarmönnum úr fimm manna
nefnd á vegum Sambands eggja-
framleiðenda. Umræöuefnið var
meðal annars stofnun eggjasölusam-
lags og dreifingarstöðvar.
„Skoðanir hafa verið skiptar um
hvort stigið sé framfaraspor með
stofnun dreifingarstöðvar,” sagði
Ingi Tryggvason, formaöur Stéttar-
sambands bænda. ,,Ég get sagt það
sem mína persónulegu skoðun og
hún ætti ekki að koma á óvart, aö ég
held að það sé eölilegt, bæði fyrir
framleiðendur og neytendur, að það
sé skipulag á framleiðslu og sölu
þessara matvæla. Og ég tel að það
eigi að gerast meö þeim hætti að
framleiðendur geti rekiö bú sín og
fengið eðlileg laun fyrir vinnu sína.
Sömuleiðis að neytendur fái vöruna á
sannviröi.”
Komiö sem fyllti mælinn, sögðu
menn, var offramleiðsla sem varð á
eggjum sumarið 1982 og þau niöur-
boö sem fylgdu í kjölfarið.
Félagsfundur var haldinn í
Sambandi eggjaframleiðenda þann
4. febrúar sl. og þar kosinn fimm
manna nefnd til að fylgja eftir til-
lögum sem samþykktar voru á fund-
inum.
1 þeim tillögum segir meðal annars
aö Samband eggjaframleiðenda óski
eftir við Framleiðsluráð landbún-
aðarins að það taki aö sér veröskrán-
ingu á eggjum samkvæmt heimild í
45 gr. laga um Framleiösluráð og
hafi um hana fullt samráð við
Samband eggjaframleiöenda.
Einnig aö komið skuli á stjómun á
framleiðslu á eggjum, sem miðist við
að fuUnægja eftirspurn þeirri sem
fyrir hendi er í landinu og tryggð
eðUleg afkoma vísitölubús. Eggja-
framleiðsla verði bundin fram-
leiösluleyfum.
Og að S.E. komi á félagsbundinni
sölu og dreifingu á eggjum og jafn-
framtaðóskað verði eftir við Fram-
leiðsluráð að það veiti f járframlag tU
stofnunar dreifingarstöðvar, sam-
kvæmt fyrri ákvörðun 1980.
Síðan þessar tUlögur voru sam-
þykktar á félagsfundi hefur verið
rætt um og reyndar samþykkt að
veita einum aðila heildsöluleyfi.
Aðrir hafa ekki sótt um slíkt leyfi.
Þeir sem mest tala um einokunar-
sölu bera gjarnan fyrir sig 36. grein
Framleiðsluráöslaganna. I henni
kemur fram aö Framleiðsluráöi sé
heimUt að viöurkenna Sölufélag
garðyrkjumanna sem sölufélag
ylræktarbænda og Samband eggja-
framleiðenda sem sölufélag eggja-
framleiðenda.
Þegar þessi viðurkenning hafi
orðið sé öörum óheimilt að selja
þessar vörur í heUdsölu nema meö
leyfi Framleiösluráðs.
Viðstaddir forsvarsmenn á fund-
inum töldu aö eggjaverö ætti að
lækka með breyttri tUhögun, meðal
annars vegna þess aö dreifingar-
kostnaður ætti að geta orðið lægri.
Einnig að öflugt gæðaeftirlit og
heilbrigðisskoðun væri sjálfsögð
krafa sem framleiöendur verða og
vilja viðurkenna. Meö stofnun eggja-
sölusamlags yröi stigiö stórt skref í
rétta átt.
I máli þremenninganna úr
Samlagi eggjaframleiðenda, sem.
fundinn sátu, kom fram aö skoöana-
könnun muni fara fram meðal
félagsmanna áður en málið verði
fastsett.
Þeir upplýstu að fjórir eggja-
bændur á landinu hefðu samtals um
108 þúsund hænsn, en tuttugu og þrír
væru meö um 104 þúsund. Meðaltal
hænsna í síðari hópnum er um f jögur
þúsund á bú, sem er viðmiöun um
vísitölubú. Um 58 þúsund varphænur
eru síðan í búum 119 fiöurbænda.
Meðaltal á þeim búum er um 500
hænsn.
Sagði einn framleiðandinn að um
60 þúsund varphænum væri ofaukiö í
landinu.
Því má við þetta bæta að aörir
framleiðendur eggja en þeir sem
'fylgjandi eru þessum hugmyndum
nefndarinnar um heildsöludreifingu,
hafa sótt um leyfi til slíkrar sjálfir, í
samkeppni við aðra.
-ÞG.
KANNAST QNHVER
VIÐÞETTA?
Anna kom með þetta umslag til
okkar. Hafði hún fundið það við
tiitekt í skáp á dögunum. I því reynd-
ist vera duft sem sagt var á umbúð-
um aö ráðlegt væri að setja meö
þvottaduftinu í þvottavélina. Þá yröi
hvíti þvotturinn hvítari og sá misliti
skærari á litinn. Anna ákvaðaðprófa
hvort rétt væri. Og eftir tilraunina
sagðist hún hafa verið ánægðari með
þvottinn en nokkru sinni. Skærlitir
bolir hefðu orðið eins og nýir og
hvítarskyrtur glampandi hvítar.
En gallinn var sá að hún mundi
ekkert hvar hún hafði fengið þetta
undraefni. Taldi þaö hugsanlega
hafa verið í þvottaefnispakka sem
hún keypti, jafnvel fyrir mörgum
árum. En hún vildi endiiega komast
yfir meira af þessu ef unnt væri og
bað Neytendasíðuna að lýsa eftir
þessu.
Tösasues sammen med vaskepulver
Þeir sem kannast viö efnið eru því
hér meö beðnir að hafa samband.
Eftir umbúðunum aö dæma'er þetta
danskt. -DS.
Ef veður hamlar fór
— hvaða reglur gilda þá um launagreiðslur?
Á liönum vetri hafa veður og sam- ýmsar skyldur verið lagðar á hvort þeir komast til vinnu eða ekki.
gönguerfiðleikar oft hamlað því að
starfsmenn kæmust til vinnu. Vinnu-
veitendasambandinu hafa því borist
óvenju margar fyrirspumir um
Iaunagreiðslur í slíkum tilvikum.
I nýútkomnum Tíðindum VSI er
gerð grein fyrir þeim meginsjónar-
miöum sem gilda. Þar segir meðal
annars: Samband launþega og
vinnuveitenda, líkt og mörg önnur
samningssambönd, leggur gagn-
kvæma skyldu á aðila.
Launþeginn lofast til að láta vinnu-
veitandanum vinnuframlag sitt í té
og vinnuveitandinn undirgengst að
greiða laun fyrir vinnuna. Launin
eru þannig endurgjald fyrir vinnu og
greiðast ekki nema vinnan sé látin í
té.
Samband launþega og vinnuveit-
anda er því aö þessu leyti hiö sama
og samband seljanda og kaupanda;
kaupandi greiðir því aðeins kaup-
i verð hlutar að seljandi afhendi. En
samband launþega og atvinnurek-
anda er flóknara en þetta því að með
lögum og kjarasamningum hafa
atvinnurekendur, sem meðal annars
fela í sér frávik frá framangreindum
sjónarmiðum um framlag og endur-
gjald.
Þannig eru ýmist í lögum eða
kjarasamningum ákvæði, sem í
afmörkuöum tilvikum skylda
atvinnurekanda til að greiöa laun, án
þess að vinnuframlag komi þar
beinlínis á móti. Gleggstu dæmin af
þessu tagi eru ákvæði laga og samn-
inga um1 laun í orlofi og í forföllum
vegna veikinda og slysa.
— Engin ákvæði í
lögum eða
samningum
Hvað sérstaklega varöar það tilvik
aö starfsmenn komist ekki til vinnu
vegna veöurs eöa ófæröar, þá eru
engin ákvæði í lögum eöa samn-
ingum sem mæla fyrir um launa-
greiðslur þeim til handa í slíkum
tilvikum.
Einstakir starfsmenn bera því
sjálfir áhættuna af því, hvort þeir
geti staðið skil á vinnuframlagi sínu,
Starfsmenn bera þannig ábyrgð á
samningsefndum af sinni hálfu í
þessu efni, með sama hætti og selj-
andi vöru ábyrgist afhendingu
hennar.
Á öllum meginreglum eru til
undantekningar og svo er einnig um
þessa. Ef talið veröur aö vinnuveit-
andi hafi tekið á sig áhættuna af
ófærð eða öðrum líkum tálmunum,
til dæmis með því að ábyrgjast flutn-
ing á starfsmönnum. Slík tilvik
verður að skoða hvert fyrir sig, segir
í Tíðindum VFS. Og ennfremur er
vakin athygli á því að forföll starfs-
manns vegna veðurs eða ófærðar eða
annarra sambærilegra tilvika, sem
gera honum ókleift að koma til
vinnu, sem eru svokölluð „lögmæt
forföll”. I því felst að það er starfs-
manni vítalaust að koma ekki til
vinnu við slíkar aðstæður. Hins
vegar felst engin viðurkenning á
greiösluskyldu í hugtakinu „lögmæt
forföll’.
Um það gilda aðrar reglur, svo
sem aö framan er rakið.
Gagnrýni á auglýsingar DAS:
VARA SELD Á FÖLSK-
UM FORSENDUM?
Hrafn Bachmann kaupmaður hringdi:
Mig langar að fetta fingur út í
auglýsingar happdrættis DAS að
undanförnu. Mér finnst meö þeim sé
verið að auglýsa vöru á fölskum for-
sendum. Auglýst er að menn geti feng-
iö einbýlishús að verðmæti 1,5 milljón
krónur í vinning, íbúð að verðmæti 400
þúsund og bíla að verðmæti 75 þúsund.
Þegar ljóst er að eftir ár, þegar „hús-
ið” verður dregið út, verður í mesta
lagi hægt að fá litla tveggja herbergja
íbúð fyrir þessa peninga. Ekkert hús er
einu sinni hægt að fá núna fyrir þetta
fé. Ekki er heldur hægt að fá íbúö fyrir
400 þúsund eða bíl fyrir 75 þúsund. Það
nægir svona rétt fyrir dekkjunum og
þá er allt hitt eftir. Eg fékk hálfgert
hótunarbréf þegar ég seldi egg og
auglýst hafði verið aö gullhringur væri
í einum eggjabakkanna. Mér var til-
kynnt að ef ég hætti ekki að auglýsa á
þennan hátt yrði ég kæröur til rann-
sóknarlögreglunnar. En þessar
auglýsingar happdrættisins, sem mér
finnst vera mun meira villandi og til
þess fallnar að slá ryki í augum fólks,
fá að birtast hvað eftir annað án af-
skipta. Þetta er ekki rétt. Eg tek það
fram að mér finnst málstaðurinn góð-
ur og kaupi ævinlega miða í happdrætt-
inu. En þó að málstaður sé góður ætti
mönnum ekki aö leyfast hváð sem er í
auglýsingu.
Kristjana Jónsdóttir varö fyrir
svörum hjá happdrætti DAS. Henni
fannst alls ekkert rangt við það að
auglýsa á þann hátt sem gert hefur
verið. Alltaf verið tekin fram upphæð
vinnings þannig aö fólk sæi nákvæm-
lega hvaö við væri átt. Veröbólgan á
þessu landi væri líka þannig að það
sem auglýst væri sem íbúöarvinningur
í upphafi árs nægði engan veginn fyrir
íbúð í árslok. Þegar henni var bent á
það að ekki batnaði dæmið við það að
vinningurinn nægðiekki einu sinni fyrii'
Stnaxí
fvrsta flokki
Þann 4. maí verða dregn ir út vinningar að verð- mæti 2.921.000 krónur. %
50 husbunað«rvinningar á 7 500 kr hvw og 514 húsbunaðarvinmngar * \ 500 kr hvcr
ÍBÚDA, VINNING^ftp*^^!
FERDA VINNINQM Enfe -4. • æÍNAKA®
MIDI ER MÖGULEIKI 1 Sala og endurnýjun /ðKl / N N stendur yfir V[S| V A v37
HAPPDRÆTTI 83-84
íbúð í ársbyrjun,viðurkenndi hún það,
en benti jafnframt á að ætlast væri til
þess að vinningurinn væri notaður upp
í þá upphæð sem greiða þyrfti fyrir við-
komandi hlut. Til dæmis væri hægt að
nota peningaupphæð, sem ætluö væri
til íbúðakaupa, til viðhalds á íbúð.
I rauninni er þaö svo aö eyða má
vinningsupphæðinni í hvað sem er. Að-
eins verður að framvísa reikningum.
Ég spuröi Kristjönu hví ekki væri þá
auglýst einfaldlega: Vinningur að eig-
in vali fyrir þessa og þessa upphæð.
Hún sagði aö ástæöan væri sú að þá
yrðu auglýsingamar svo leiöinlegar og
allar eins. Þeir sem settu upp vinn-
ingaskrána heföu því viljaö fara þessa
leið. Reynt væri aö gera auglýsingarn-
ar skemmtilegar með því að nefna
dæmi þess hversu einn vinningur gæti
breytt miklu fyrir þann sem hann
fengi. -DS