Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.1985, Blaðsíða 13

DV MÁNUDAGUR12. ÁGUST1985.
13
ER ÞYRNIRÓS AÐ VAKNA?
I Morgunblaöinu frá 3. júlí sl. má
lesa svohljóðandi greinargerð frá
Flugleiöum:
„Einnar milljónar dollara tekju-
tap í fyrra vegna vöntunar á vara-
flugvelli.”
Sú staðreynd að enginn varaflug-
völlur er hér á landi fyrir mUlilanda-
flug kostaði Flugleiðir u.þ.b. eina
milljón dollara (42 millj. ísl. kr.) í
fyrra, samkvæmt áætlun sem félagið
hefur gert og kynnt samgöngumála-
ráðherra.”
I samtali við Leif Magnússon,
framkvæmdastjóra flugrekstrar-
sviðs Flugleiða, kom fram að þetta
tekjutap stafar af því að DC-8 þotur
félagsins verða alltaf að fljúga meö
aukabirgðir af eldsneyti svo þær geti
flogið í einum áfanga yfir Atlantshaf-
iö ef Keflavíkurflugvöllur lokast því
þær geta ekki lent á öðrum flug-
völlum hérlendis. Þetta veldur því
hins vegar aö ekki er hægt að
fullhlaða vélarnar vörum og
farþegum og af því leiðir aftur minni
arðsemi.
Leifur sagði að það væri ljóst að
bygging varaflugvallar væri brýnt
hagsmunamál fyrir félagið og einnig
fyrir allt flug um Norður-Atlantshaf
því hérna væri um mikilvægt
öryggisatriði að ræða. Hann sagði
aðspurður að tilkoma varaflugvallar
myndi rýmka möguleika Flugleiða í
sambandi við endurnýjun á flugvéla-
kosti og nefndi í því sambandi
tveggja hreyfla vélar sem tvö
flugfélög eru nú þegar farin aö nota á
Norður-Atlantshafsflugleiðinni.
Leifur Magnússon sagði að lokum
að hann vonaði að alþjóðlegt fjár-
magn fengist svo unnt yrði að ráðast
sem fyrst í gerö varaflugvallar á
Sauðárkróki en lagði jafnframt á það
áherslu að þessi framkvæmd yrði
ekki gerð á kostnað annarrar
uppbyggingar í flugmálum hér-
lendis.”
Ég skrifaöi grein í Morgunblaðið
fyrir ca tíu árum og benti þar á
hvaða f jármunum í milljörðum taliö
Islendingar hefðu fleygt frá sér með
því að notfæra sér ekki tilboð
Varnarliðs Atlantshafsbandalagsins
um framkvæmdir í mannvirkjagerð
af ýmsu tagi svo sem aðrar þjóðir í
bandalaginu hafa gert í stórum stíl.
Neitun nr. 1
Eg vil þá fyrst nefna veginn sem
Varnarliðið bað um að fá að byggja
frá Keflavíkurflugvelli til olíu-
stöðvarinnar í Hvalfirði. Því var
neitaö af ísl. stjórnvöldum.
Neitun nr. 2
var landshöfnin í Njarðvíkum. Um
þá framkvæmd var búið að semja af
dr. Kristni Guðmundssyni er var
utanríkisráöherra í stjórn Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokks 1956.
Eg var staddur á þingpöllum
Alþingis í febrúar 1956 þegar dr.
Kristinn flutti þingheimi þann
boðskap að hann væri nýkominn frá
Washington þar sem hann hefði
undirritað samning um byggingu
hafnarinnar. „Fjárveiting samþykkt
til verksins, teikningar allar full-
gerðar og verkfræðingar á leið til
landsins að hefja framkvæmdir,”
sagöi dr. Kristinn.
Neitun nr. 3
Varnarliðið baö um að mega
byggja flugvöll á Norðurlandi (vara-
flugvöll fyrir Keflavíkurflugvöll).
Þetta vár einnig eyðilagt af ísl.
stjórnvöldum.
Það má telja nokkurn veginn víst
að þegar vegur hefði verið kominn
frá Keflavíkurflugvelli til olíu-
stöðvar í Hvalfirði og varaflugvöllur
á Norðurlandi hefðu þeir einnig tengt
þann flugvöll varanlegum vegi, sem
sagt hringvegurinn vel hálfnaður.
Það hefur verið reiknað út af
færustu mönnum aö aukaeldsneyti
þaö sem Loftleiða- og síðar Flug-
leiðamenn hafa flutt með DC-8 vélum
sínum milli New York og
Lúxemborgar, þau fimmtán ár sem
þessar stóru vélar hafa verið í
notkun, séu verðmæti fullkomins
varaflugvallar með öllum tækjum.
(42 milljónir á ári í fimmtán ár gera
630 milljónir og er þá engan veginn
allt reiknað.)
Það fer ekki framhjá neinum heil-
brigt hugsandi manni hver lífs-
afkoma þjóðarinnar væri í dag ef
allar þessar milljaröatuga
framkvæmdir hefðu komist í verk,
Islendingum að kostnaðarlausu.
Er ekki talað um það með miklum
rembingi að samgöngur séu lifæð
þjóðarinnar þegar tekist hefur að
byggja nokkurra kílómetra vegar-
spotta með varanlegu slitlagi. Það er
hins vegar aldrei tíundað hverju
hefur verið neitað í þeim efnum.
Er landsmönnum ekki ljóst að það
er þjóðarrembingurinn, þjóðar-
stoltið, sem hefur komið í veg fyrir
þetta allt, auk ættjarðarlausu
kommúnistaklíkunnar sem æpir sig
hása í hvert sinn sem höfuðstöðv-
arnar í austri klípa þá í skottið?
Er landsmönnum ekki ljóst aö
varnarliö verður á Islandi svo lengi
sem nauðsyn ber til. Eru landsmenn
máske hræddir um það aö Varnar-
liöið rúlli upp vegunum og flug-
Kjallarinn
ÞÓRÐUR
HALLDÓRSSON
LÚXEMBORG
vollunum og haldi á þeim undir
hendinni þegar þeir fara?
Varnarliöið veröur ekki degi lengur
á Islandi en nauðsyn krefur. Svo
hrifnir eru þeir ekki af vistinni.
Er landsmönnum ekki Ijóst að
vegna þjóöarreinbingsins er hlegið
að þeim um allan hinn menntaða
heim?
Þrátt fyrir alla viðkvæmnina og
þjóðarstoltið gera Islendingar sér
gott af tekjum frá Keflavíkurflug-
velli, sem slaga vel upp í tekjur
allrar togaraútgerðarinnar, en um
það má fyrir alla muni ekki hafa
hátt.
Svo mikill er þjóðarrembingurinn
að ekki má taka við eyri úr hendi út-
lendinga, svo sem til stóriðju, nema
Islendingar eigi á pappírnum
meirihluta og þá um leiö alla ábyrgð
á rekstrinum. En hvað segir Leifur
Magnússon í lokaorðum frásagnar
sinnar hér að framan? — „að hann
vonaði að alþjóðlegt fjármagn
fengist, svo unnt yrði aö ráðast sem
fyrst í gerð varaflugvallar á Sauðár-
króki, en lagði jafnframt á það
áherslu að þessi framkvæmd yröi
ekki gerð á kostnað annarrar
uppbyggingar í flugmálum hér-
lendis.” Eg lít þannig á að hann
meini það f jármagn í formi framlags
en ekki láns. Enda segir hann, undir
rós, að fáist ekki alþjóðlegt f jármagn
verði enginn varavöllur byggður á
Sauðárkróki.
, Fengist slíkt fjármagn úr „austri”
mundu kommar dansa stríösdans.
Fengist fjármagnið úr „vestri”
mundi stóri pabbi klípa þá i skottið
og láta þá æpa.
Svo langt hefur þjónkunm við
kommalýðinn gengið að þegar hinn
mæti maður, Aron Guðbrangsson,
lagði til að boðum Varnarliðsins
skyldi tekið var af öllum stjórnmála-
flokkum reynt að útmála hann sem
fífl sem kom best fram í því að hver
sá sem var Aron sammála var talinn
uppfullur af arousku.
Það var eins og hellt væri olíu á eld
þjóöarrembingsins þegar handritin
voru flutt heim frá Kaupmannahöfn,
sællar minningar. Þær skóbætur
endast ekki lengi til stolts þegar a!lt
er komið á hausinn.
„Ja, miklir menn erum viö,
Hrólfurminn."
Þórður E. Halldórsson.
„Þrátt fyrir viðkvœmnina og þjóðarstoltið gera íslendingar sór gott af
tekjum frá Keflavikurflugvelli sem slaga vel upp i tekjur allra togaraút-
gerðarinnar en um það má fyrir alla muni ekki hafa hátt."
0 „Það má telja nokkurn veginn víst
að þegar vegur hefði verið kominn
frá Keflavíkurflugvelli til olíustöðvar í
Hvalfirði og varaflugvöllur á Norður-
landi hefðu þeir einnig tengt þann flug-
völl varanlegum vegi, sem sagt hring-
vegurinn vel hálfnaður.”
Vandi húsbyggjenda:
HUGSANLEGAR LAUSNIR
var þaö talin óliöandi eignaupptaka aö
hækka skatta af 5 milljón kr. skuld-
lausri eign um 3.750 kr. á ári.
En þessum sömu mönnum fannst
ekkert athugavert við það aö
söluskattshækkunin 1. júlí sl. og
bensínveröhækkunin á dögunum
hækkaöi skuldir húsbyggjandans, með
2 milljón kr. skuldina sem getið var um
í fyrri grein minni, um 20 þús. kr.
Sennilega eiga báðir þessir menn sér
þó málsbætur!
Lausnir
Margt hefur verið rætt og ritað um
húsnæðismál að undanförnu og
stjórnarandstaðan þóttist ætla að sitja
þing þar til úr þeim hefði verið bætt.
Allir þingflokkar voru önnum kafnir
viö að japla á málinu eins og
tannleysingjar. Niðurstaðan varð
auðvitað eins og viö var að búast:
Framlengingaról hent til þeirra sem
hanga í gálga gabbrógreifanna og
stjórnvalda og ekkert gert fyrir
framtíðina. I landinu búa nú þrjár hús-
næðiskynslóöir. Sú fyrsta og stærsta
býr í skuldlausu húsnæöi, næsta hangir
í gálga i mislöngu bandi, sumir í
harðstrekktu bandinu, aðrir eygja von
um að ná með tæmar niður einhvern
tíma á næstu öld. Sú þriðja og ört
stækkandi er sá hópur ungs fólks sem
sér dæmið eins og það lítur út frá
mínum bæjardyrum séö: það þýðir
ekki að byrja því dæmiö gengur ekki
upp. Það kaupir þess vegna farmiða
með Norrænu aðra leiöina.
Þar sem ég er á móti óþarfa af-
skiptum ríkisins tel ég enga lausn að
hið opinbera taki alfarið húsnæðis-
byggingar í sínar hendur og leigi þær
síðan þegnunum. Því hef ég talsvert
hugleitt hvað hægt væri að gera til aö
opna gabbrókistuna í Arnarhólnum og
beita Mjallhvítaraöferðinni á sjálfs-
eignarstefnuna sálugu. Margt hefur
komið upp í hugann og enn fleira hefur
mér ekki dottiö í hug. Eg ætla aö nefna
þrjú atriði sem ég tel aö komiö gætu aö
gagni.
1. Afnumdar verði reglur um frá-
drátt veröbóta frá tekjuskattsstofni en
þess í stað verði tekið upp nokkurs
konar kvótakerfi á skattfríðindum
húsnæðiskostnaðar. Yrði þessi kvóti
miðaður við byggingarkostnað á
staðalíbúð hverrar fjölskyldustærðar
og væri fólki frjálst að ákveða hversu
hratt það nýtti þennan kvóta. Aldrei
yrði þó um endurgreiðslu á tekjuskatti
(neikvæður skattur) að ræða og and-
virði skuldlausra eigna dragist frá
þessum kvóta. Meö þessu næðust
eftirtalin markmiö:
I fyrsta lagi hyrfi sá þrýstingur sem
nú er fyrir hendi á að halda mikilli
veröbólgu.
1 öðru lagi yrði þeim sem byggja „of
stórt” gert að greiða skatta af þeim
kostnaöi sem væri umfram þessa
staðalstærð.
I þriöja lagi væri mönnum frjálst að
velja milli þess að dreifa húsnæðis-
kostnaöi á allt að 30—40 ár eða leggja
hart að sér í skemmri tíma og greiða
hratt upp þau lán sem væru fengin í
þessu skyni. Þeir tekjuhærri borguðu
þá hraðar til baka sín lán sem gæfi
möguleika á að hækka og lengja lán til
þeirra tekjuminni í þjóöfélaginu.
1 fjórða lagi minnkaði ávinningur
þess að hver húsbyggjandi væri að
„gera allt sjálfur” því það er óeðlilegt
að það skuli vera hagkvæmara fyrir
veðurfræðing að stunda smíðar í eigin
húsnæði en að fá trésmið til þess arna.
2. Vaxtatekjur verði skattlagðar
eins og aðrar tekjur en vaxtagjöld frá-
dráttarbær til skatts eins og nú er.
Engin merki eru þess að vextir lækki á
næstunni, hvorki hér né annars staöar,
og er því líklegt að þarna verði um
umtalsverða fjármuni aö ræða. Mér
finnst það slæm hugmynd að niður-
greiða vexti yfirleitt og til að ríkis-
sjóður verði ekki af tekjum vegna
vaxtagjalda tel ég eðlilegt aö skatt-
leggja raunvaxtatekjur. Það er einnig
í hæsta máta óeölilegt að skattleggja
vinnutekjur en ekki þær tekjur sem
fást fyrir það eitt að eiga peninga í
banka.
3. Grunni lánskjaravísitölu verði
gjörbreytt með það að markmiði að
taka út úr hopum öll þau atriði sem
stjórnvöld geta verið að hringla meö
frá einum tíma til annars. Þar á ég við
alla óbeina skatta, s.s. söluskatt, tolla
og vörugjöld, ýmsa „stýriskatta”, s.s.
fóðurgjald, niðurgreiðslur og síðast en
ekki síst verðlagningu á opinberri
þjónustu. Eða telur þú, lesandi minn,
eðlilegt að það þýöi eignatilfærslur
milli skuldara og lánsf járeigenda þeg-
ar breyting úr beinum sköttum í ó-
beina eða öfugt eða neyslustýring á-
kveðinna vörutegunda er ákveðin?
Þennan kaleik þarf að taka frá
stjórnvöldum til að f.rirbyggja
vísitölufeluleik í framtíöinni.
Lokaorð
Þessar greinar mínar eru nú orönar
miklu lengri en til stóð í fyrstu og þó
hef ég fátt eitt upp talið sem hugs-
anlegt er að gera til aö koma einhverju
lagi á húsnæðismál okkar. Auk þess
hef ég ekkert minnst á það hvað hægt
er að gera til að koma í veg fyrir aö
nauðungaruppboð verði á næstunni
jafntíð og stööumælasektir. Fram-
koma þingmanna og stjórnar í vetur og
vor benda ekki til þess að neitt verði
gert. Persónulega hef ég afskrifað
þann möguleika að ná nokkru af þýfinu
sem hirt var af mér í skjóli vísitölu-
fölsunarinnar, enda er það ekki nema
svo sem 1 1/2 árs bílastyrkur banka-
stjóra eöa góður laxveiðitúr þeirra
sem hönnuðu óskapnaöinn á sínum
tíma. Miklu meira máli skiptir, að í
framtíöinni verði fólki gert mögulegt
aö búa hér á hjara veraldar og að sinna
þeirri frumþörf sinni að hafa þak yfir
höfuöið.
Magnús Jónsson. ■