Dagblaðið Vísir - DV - 16.10.1986, Page 14

14
FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 1986.
Frjálst, óháö dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð I lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Síðasta færinu glatað
Um langt skeið hefur atvinnuleysi í landinu numið
innan við 1% af mannafla þjóðarinnar, en laus störf
verið yfír 2% af mannafla. ísland er nánast einstakt
samfélag í heiminum að þessu leyti. Annars staðar eru
þessi hlutföll öfug, yfirleitt hastarlega öfug.
Þetta þýðir auðvitað, að meira en nóg er að gera á
íslandi. Þjóðin kemst ekki alveg yfir þau verkefni, sem
hún hefur sett sér fyrir. Hún þarf því ekki að eyða orku
sinni í dulbúið atvinnuleysi, heldur getur beint henni
að arðbærum verkefnum. Ef hún raunverulega vill.
Þetta er ákaflega jákvætt, en ekki eingöngu þó. Hin
neikvæða hlið er þenslan, sem fylgir umframeftirspurn.
Hún veldur launaskriði, sem eykur bil kauptaxta og
greiddra launa. Um leið stuðlar hún að því, sem alvar-
legra er, verðbólgu, einum höfuðóvina okkar.
Þótt verðbólga sé ekki mikil um þessar mundir,
blundar hún undir niðri og leitar færis til að ná sér upp
á nýjan leik. Á þessu ári hefur nokkurn veginn tekizt
að halda henni á hinum svonefndu rauðu strikum, sem
samkomulag er um að ráði vinnufriði.
Ríkisstjórnin á að leitast við að halda verðbólgunni
í skefjum, um leið og hún notar tækifærið til að draga
úr dulbúnu atvinnuleysi. Það getur hún með því að
lækka ríkisútgjöld og forðast á þann hátt að magna
umframeftirspurn þjóðfélagsins eftir starfskröftum.
Fjárlögin eru tæki ríkisstjórnarinnar í þessari við-
leitni. í fj árlagafrumvarpinu getur hún forðazt að styðja
úrelta atvinnuvegi og forðazt að auka umsvif og fram-
kvæmdir ríkisins. Þetta tæki notar hún alls ekki, heldur
hefur hún þvert á móti slakað á aðhaldsklónni.
Samkvæmt fjárlagafrumvarpi ársins 1987 er gert ráð
fyrir, að framkvæmdir hins opinbera aukizt um 6% frá
fyrra ári. Þetta er kúvending eftir þriggja ára tímabil
samdráttar opinberra framkvæmda. Á þessu ári nam
samdrátturinn til dæmis tæpum 9% frá árinu áður.
Þetta þýðir, að á næsta ári hyggst ríkisstjórnin herða
samkeppnina um starfskrafta landsmanna við atvinnu-
lífið, sem á að standa undir þjóðartekjum og velmegun.
Þetta þýðir, að hún leggur sitt lóð á vogarskál aukinn-
ar þenslu og þar með nýrrar verðbólguhættu.
Samkvæmt þessu sama fjárlagafrumvarpi er gert ráð
’fyrir, að 5% ríkisútgjaldanna eða rúmir tveir milljarðar
króna verði notaðir til að halda uppi hinum hefðbundna
landbúnaði. Þetta eru útflutningsuppbæturnar, niður-
greiðslurnar og fjölmargir beinir styrkir.
Þetta þýðir, að á næsta ári hyggst ríkisstjórnin hindra
af sama krafti og áður, að dulbúið atvinnuleysi hins
hefðbundna landbúnaðar breytist smám saman í arðbær
störf, sem stuðla að hærri þjóðartekjum og aukinni
velmegun. Fyrir þetta borgar hún tvo milljarða.
Skynsamlegra hefði verið á þessum tímum rúmlega
fullrar atvinnu í landinu að draga úr framkvæmdum
hins opinbera og draga úr styrkjum til hins hefðbundna
landbúnaðar. Það mundi stuðla að arðbærum verkefn-
um, auknum þjóðartekjum og vaxandi velmegun.
Um leið hefði ríkisstjórnin með þeim hætti getað
komizt hjá 1600 milljón króna halla á íjárlagafrum-
'varpinu. Hún hefði getað lagt fram hallalaust fjárlaga-
frumvarp. Þar með hefði hún líka dregið úr samkeppni
. um fjármagnið í landinu og stuðlað að lægri vöxtum.
Með fjárlagafrumvarpinu hefur ríkisstjórnin glatað
síðasta tækifæri kjörtímabilsins til að beita ríkisfjár-
málunum til aukinnar hagsældar þjóðarinnar.
Jónas Kristjánsson.
„Menn komust miklu nær samkomulagi um eyðingu vitfirringarvopnanna eh nokkru sinni fyrr og ekki er ósenni-
legt að fundurinn hér eigi eftir að hafa varanleg áhrif til góðs.“
Hvað nú?
Þá er lífið að smáfærast aftur í
gamlar og kunnuglegar skorður eftir
að ísland hafði í rúma viku verið
nafli alheimsins. Vægt er til orða
tekið að þjóðfélagið hafi verið á öðr-
um endanum þessa rysjóttu haust-
daga, og margir voru þeir sem biðu
milli vonar og ótta eftir því hvemig
útlendingum litist á litla samfélagið
okkar þessa daga og hvort nokkuð
það myndi gerast sem varpaði var-
anlegum skugga á okkur í augum
umheimsins.
Okkar hlutur framar vonum
Satt best að segja stóðu þeir sem
bám hitann og þungann af okkar
hálfu sig frábærlega vel. íslenska
þjóðin stendur í mikilli þakkarskuld
við þá. Skorpu-eðli íslendinga kom
vel i ljós við þennan undirbúning.
Ég hefi heyrt þá skoðun, að vísu
meira í gamni en alvöru, að hefðum
við haft tvo mánuði til undirbúnings
hefði allt farið í handaskolum og
mánaðarundirbúningur hefði verið
mjög hæpinn. í báðum tilvikum
hefðu silkihúfumar farið af stað til
þess að skipta sér af öllum sköpuðum
hlutum og gert allt óömggt og
þunglamalegt. Hinn örstutti frestur
varð hins vegar til þess að þær urðu
skelfingu lostnar og létu þá um vinn-
una sem vom hæfir til að leysa hana
af hendi á þeim tíu dögum sem allir
nema við vissu að var allt of stuttur
tími!
Þó þetta hafi verið í gamni sagt
fylgir þó öllu gamni nokkur alvara,
en víst er að okkar hlutur lá ekki
eftir.
Hið sama verður ekki sagt um leið-
toga stórveldanna. Því miður urðu
lyktir fundarins slíkar að nafn höf-
uðborgar okkar og lands verður ekki
skráð neinu gullnu letri í mannkyns-
söguna. Að vísu gerðust hér heims-
söguleg tíðindi. Menn komust miklu
nær samkomulagi um eyðingu vit-
firringarvopnanna en nokkm sinni
fyrr og ekki er ósennilegt að fundur-
inn hér eigi eftir að hafa varanleg
áhrif til góðs. En það samkomulag,
sem mun fá heimsbyggðina til að
anda léttar, verður ekki hér gert, það
verður nafh annarrar borgar sem
tengist því.
Hvað nú?
Enginn vafi er á þvi að sú mikla
frægð, er við nutum sem gestgjafar
leiðtogafundarins, verður okkur
notadrjúg í efiiahagslegu tilliti ef
rétt er á haldið. Hún getur stóraukið
ferðamannastrauminn og örvað alls
kyns markaðssetningu á íslenskum
vörum og hugviti. En við megum
vara okkur á því að halda að ein-
hverju lokatakmarki sé náð. Þessi
fundur verður ekki til eilífðar á
hvers manns vörum, síst eftir að ljóst
er orðið að hann mislukkaðist.
Mér dettur í þessu sambandi í hug
sjónvarpsviðtal sem Ólafur Sigurðs-
son fréttamaður átti við að mig
KjáOarirm .
á fimmtudegi
Magnús
Bjarnfreösson
minnir sænskan félaga sinn þegar
forseti íslands var i opinberri heim-
sókn í Svíþjóð. Vigdís forseti fór á
kostum, eins og hennar var von og
vísa, og sænskir fjölmiðlar voru upp-
fullir af fréttum um ísland og för
forsetans. í miklu hófi, sem haldið
var í tilefni af heimsókn hennar,
gengu íslenskir aðilar um með doll-
arablik í augum og þeir íslendingar,
sem Ólafúr tók tali, voru á einu
máli um að nú myndi opnast mikill
markaður í Svíþjóð. En sænski
firéttamaðurinn sagði að þetta væri
gullið tækifæri og það færi eftir því
hvemig menn nýttu sér það hver
árangur yrði. Nú snerist allt um Is-
land, en eftir nokkra daga kæmi nýr
þjóðhöfðingi í heimsókn og þá sner-
ist fjölmiðlunin um annað land og
annan þjóðhöfðingja. Við yrðum og
gætum hagnýtt okkur þann mikla
byr sem heimsókn forsetans væri.
Nú hefði hún gert sitt og aðrir yrðu
að taka við og vinna skipulagða
markaðsstarfsemi.
Svipað er uppi á teningnum nú.
Leiðtogar risaveldanna sáu til þess
að við fengum landkynningu sem
ekki á sér sinn líka. Okkar fólk hag-
nýtti sér tækifærið með ótrúlega
góðum árangri á meðan á fundinum
stóð. En hætt er við að nú horfi
margir í gaupnir sér og spyrji ráð-
villtir: HYað nú? Það er nefnilega
núna sem rtíýnir á okkur sjálf. Nú
reynir á okkur að fylgja fundinum
eftir. Ekki bara með því að ná í fleiri
ferðamenn heldur að hagnýta tæki-
færið til þess að afla markaða fyrir
vörur okkar og um leið að sjá til
þess að ekkert það fari í okkar nafni
á markaði sem við getum ekki verið
stolt af. Ef menn vinna eftir þessum
línum getur leiðtogáfundurinn orðið
framtíðarlyfitistöng fyrir okkur. Ef
við ætlum hins vegar að lifa á frægð
hans einni til frambúðar, þá mun sú
frægð fallvölt. Aðrir heimsviðburðir
munu þoka honum brott af forsíðum
blaða, aðrar borgir og önnur lönd
verða nafii alheimsins skamma
stund.
Áhríf á heimspólitík
Þótt þessi mál skipti okkur miklu,
þá eru þau samt smá við hlið hinna
stærri mála. Til lítils mun öll mark-
aðsstarfsemi koma í heimi surtar-
loga og fimbulvetrar. Hver verða
áhrif Reykjavíkurfundarins á mál
málanna, friðarhorfúr i heiminum?
Auðvitað getur vesalingur minn
ekki dæmt í svo stóru máli, en ljóst
er að heimsbyggðin hefúr orðið fyrir
miklum vonbrigðum. Ekki virðist
vafi á því að Sovétmenn hafi unnið
fyrstu lotu áróðursstríðsins í kring-
um leiðtogafundinn, bæði hérlendis
og erlendis. Sumir vilja ganga svo
langt að segja að sunnudagurinn 12.
október hafi verið dagurinn sem
Bandarikin glötuðu Evrópu. Hvort
sem það er rétt eða ekki þá er ljóst
að hinn almenni borgari víða um
heim kennir þrákelkni Bandaríkja-
forseta fyrst og fremst um það
hvemig fór. Hann virtist koma lítt
fús til fundarins og lagði áherslu á
það fyrirfram að hann yrði að litlu
gagni. Kokhraustar yfirlýsingar
hans eftir að fundurinn klúðraðist
um að árangur hefði orðið framar
vonum mega sín lítils.
Það er ljóst að risaveldin ná aldrei
því samkomulagi sem mannkyn þrá-
ir nema með því að báðir aðilar slái
mikið af kröfum sínum. Það sam-
komulag næst hvorki með áróðurs-
brellum né trúðleikmn. Það næst
ekki nema eindreginn vilji liggi að
baki og menn séu tilbúnir til þess
að leggja mikið undir. Því miður
báru fulltrúar risaveldanna ekki
gæfu til þess nú.
En það kemur dagur eftir þennan
dag og fundur eftir þennan fund. Þar
skulum við vona að landið rísi að
nýju.
Magnús Bjarnfreðsson
„Enginn vafi er á því að sú mikla frægð,
er við nutum sem gestgjafar leiðtogafund-
arins, verður okkur notadrjúg í efnahags-
legu tilliti ef rétt er á haldið.“