Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1987, Blaðsíða 10

10
FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1987.
Utlönd
Der Spieget - hin eiginlega
stjómavandstaða V-Þýskalands?
Útgefandi v-þýska tímaritsins Der Spiegel, sem afhjúpað hefur hvert hneykslismálið á fætur öðru, kallar blað-
ið hina eiginlegu stjórnarandstöðu V-Þýskalands. Fréttin um kosningahneykslið í Schleswig-Holstein, sem
tímaritið birti fyrst allra, hefur styrkt stöðu þess sem gagnrýnanda.
Haukur L. Hauksson, DV, Kaupmaxmahöfia:
Á hverjum mánudegi tilkynna
símadömur í stjómarbyggingum í
Bonn með ákveðinni rödd að
stjórnmálamenn og embættismenn
sitji á fundi. Kannski eru þeir á
fundi en öllu líklegra þykir að þeir
sitji og lesi nýjasta hefti tímaritsins
Der Spiegel.
Stærsta alvarlega þenkjandi
fréttablað í Evrópu er bæði elskað
og hatað. Maður getur neitaö að
tala við blaðið, saksótt það eða
gagnrýnt blaðamennsku þess en
alls ekki komist hjá því aö lesa það.
Með kosningahneyksbnu í
Schleswig-Holstein nú nýlega hef-
ur blaðið enn á ný styrkt stöðu sína
sem miskunnarlaus gagnrýnandi
alls sem gerist meðal ráðamanna
sambandslýðveldisins. Tuttugu og
einn blaðamaður vann við að
rannsaka ásakanir á hendur Uwe
Barschel, forsætisráðherra Schles-
wig-Holstein, um að hafa notað
Ijósfælnar aðferðir til að sverta
mótherjann Björn Engholm. Úr-
sUtin urðu hið fræga hneykslismál
sem birtist fyrst á síðum Der Spieg-
el 14. september síðastliðinn.
Stjórnarandstaða
Útgefandi og stofnandi blaðsins,
Rudolf Augstein, kallar blaðið, sem
kemur út í 1,1 milljón eintaka,
hvorki meira né minna en hina eig-
inlegu stjómarandstöðu V-Þýsk-
lands og sóknarbrodd lýðræðisins.
Viö íjörutíu ára afmæU blaðsins,
sem haldið var upp á í heimaborg-
inni, Hamborg, 21. september
síðastliðinn, sagði Augstein að
hann hefði nú skotið bandaríska
tímaritinu Time ref fyrir rass. „Ég
vil meina að aldrei hafi Time haft
jafnmikil áhrif í Bandaríkjunum
og Spiegel hefur nú í sambandslýð-
veldinu."
Metnaðargirnin er ekki kostnað-
arlaus. í skjalasafni blaðsins eru í
dag átján milljónir úrklippur og
þijátíu þúsund bækur. Sérstök
skjaladeild hefur yfir hundrað
manns í vinnu við að aðstoða hina
tvö hundruð blaðamenn er skrifa í
Der Spiegel. Sérstök lögfræðideild
les aUar greinar áður en þær fara
í prentun.
Gegn „tékkheftisblaða-
mennsku"
Blaðið tekur afstöðu gegn öUum
öðrum íjölmiðlum í V-Þýskalandi.
Það á sérstaklega við um hina svo-
kölluðu „tékkheftisblaða-
mennsku“ sem fékk tímaritið Stem
tíl að borga tíu mUljónir marka
fyrir falsaðar dagbækur Hitlers og
yfir hundrað þúsund mörk fyrir
söguna um flugmanninn Matthias
Rust sem lenti nálægt Rauða torg-
inu.
Der Spiegel þykir einnig setja
mörkin skýrt og greinUega það sem
það eitt blaða birti ekki myndina
af Uwe Barschel dauðum í baðker-
inu. Þrátt fyrir það losnar Der
Spiegel ekki við þann orðróm að
það eltí. upp safaríka frétt hvað sem
það kostar.
Aumur blettur
Þannig hefur Theo Sommer, einn
virtasti blaðamaður V-Þýskalands
frá blaðinu Die Zeit, gagnrýnt
blaðamennskuaðferðir Der Spieg-
el. Sú gagnrýni hefur hitt á auman
blett. Hann spyr' tU dæmis hvers
vegna fréttin um kosningaaðferð
Uwe Barschel hafi komið fram ein-
mitt tveimur dögum fyrir kosning-
amar. Hvers vegna fékk Barschel
ekki tækifæri til að lesa greinamar
um sig og gefa út áUt sitt á þeim
áður en þær fóru í prentun? Af
hverju athugaði maður ekki betur
fortíð Reiners Pfeiffer sem var að-
alheimUdarmaður blaðsins í þessu
máli? Theo Sommer ályktar þó að
Der Spiegel hafi gert sambandslýð-
veldinu greiða með uppljóstranum
sínum.
Og þannig hefur það verið í hvert
sinn sem hulunni hefur verið svipt
af hneykslismáli. Kannski er blaðið
ekki fullkomlega trúverðugt,
kannski frekar einsýnt, og eins
gæti forrannsókn greinanna verið
vandaðri. En blaðið er lesið og það
rækUega.
Lifað á hneykslismálum
Frá stofnun Der Spiegel hefur
blaðið nær lifað á hneyksUsmálum
og hafa ófá þeirra hrist upp í hinu
vestur-þýska þjóðfélagi. Hefur
Der Spiegel var eina blaðið í V-
Þýskalandi sem ekki birti mynd af
Uwe Barschel, forsætisráðherra
Schleswig-Holstein, dauðum í
baðkerinu. Þrátt fyrir það losnar
Der Spiegel ekki við þann orðróm
að það elti uppi safarika frétt hvað
sem það kostar.
Simamynd Reuter
blaðið títt sprengt ramma blaða-
mennskunnar með rannsóknar-
blaðamennsku sinni. Árið 1950
kom Der Spiegel upp um mútumál
þar sem v-þýskum stjórnmála-
mönnum var mútað tU að greiða
atkvæði með Frankfurt en ekki
Bonn sem höfuðborg landsins.
Tveimur árum seinna greindi blað-
ið frá því að náinn samstarfsmaður
Konrads Adenauer í Austur-Þýska-
landi væri í nánum tengslum viö
frönsku leyniþjónustuna. Adenau-
er hataöi blaðið og vUdi ekkert af
því vita.
Strauss uppáhaldsfórnar-
lamb
Árið 1962 varð Franz Josef
Strauss, forsætisráðherra Bayern,
að segja af sér sem varnarmálaráð-
herra eftir að hafa fyrirskipað
lögreglurassíu á ritstjórn Der Spi-
egel. Túlkaði Strauss gagnrýna
grein um Natóæfingu sem land-
ráðastarfsemi og kostaði það
Rudolf Augstein hundrað og þrjá
daga í fangelsi. Fylgdu áralöng
slagsmál við Strauss í kjölfarið inn-
an og utan réttarsalanna. Hefur
Strauss alla tíð síðan verið uppá-
haldsfómarlamb Der Spiegel.
Eftir Strauss kom afhjúpunin á
milljónastyrk Flick-samsteypunn-
ar til stjórnmálaflokkanna í Bonn
auk hneykshsmálsins í kringum
byggingarfyrirtækið Neue Heimat
sem á að sök að hafa svikið út millj-
ónir marka.
Á rústum annars tímarits
Der Spiegel kom eins og áður
sagði fyrst út í janúar 1947 á rústum
annars tímarits sem ungur majór
í breska hemum haföi stofnað
strax eftir stríð. Það blaö fór reynd-
ar á hausinn en einn blaðamann-
anna, Rudolf Augstein, keypti
útgáfuréttindin og gaf tímaritinu
nafnið Der Spiegel. Hann hafði
dreymt um að verða leikritahöf-
undur en lagði þess í stað grun-
dvöllinn að litríkum kafla
Qölmiðlasögunnar. í Þýskalandi
eftirstríðsáranna var þörf fyrir
tímarit sem þorði að rýna í kjölinn
og lyfta hulunni af ýmsum málum.
Þegar árið 1950 náði upplagið
hundrað þúsund eintökum og síð-
an hefur eintökunum fiölgað jafnt
og þétt.
Sakað um vinstri stefnu
Vegna fiölda stórmála hefur Der
Spiegel fengið orð á sig fyrir að
vera vinstri sinnað og það þrátt
fyrir að hin þrjú hundruö síðna
skrudda sé full af auglýsingum er
höfða til lesenda sem ekki þurfa að
éta hafragraut í fleiri mánuði þótt
keyptur sé nýr Mercedes Benz.
Rudol Augstein hefur skýrt stefnu
blaðsins á eftirfarandi hátt. „Við
erum og verðum fijálslyndir en í
vafaatriðum þó til vinstri." Eftir
Barschelmálið hefur Der Spiegel
enn á ný verið sakað um að ganga
erinda vinstri manna en Augstein
vísar þeim ásökunum á bug og seg-
ir þær löngu úreltar.
Á móti og sjaldan með
Aðalreglan þykir sú að Der Spieg-
el er á móti og sjaldan með. Blaðið
studdi þó ákaft stefnu Willys
Brandt gagnvart austantjaldslönd-
unum og almennt samsteypu-
stjómir Brandts og Helmuts
Schmidt. Það var einmitt á þeim
tíma að blaðið varð fyrir stöðnun
og það var ekki fyrr en blaðið
komst aftur í andstöðu aö það
ávann styrk sinn á ný.
Núverandi stefna Der Spiegel,
sem nýlega afhjúpaði stærsta
hneykslismáhð í V-Þýskalandi til
þessa, mun áfram einkenna blaðið.
Rudolf Augstein segir: „Der Spiegel
þarf ekki að spyrja sjálft sig hvern-
ig það á að umgangast sfiómmála-
menn í framtíðinni. Það mun blaðið
gera á ábyrgan hátt og þá einnig
taka tillit til mannlegs veikleika.
Það eru frekar stjórnmálamenn-
irnir sem verða að spyija sig sjálfir
hvort þeir nú einnig í framtíðinni
gefa Der Spiegel og öðrum fiölmiðl-
um möguleika á að festa þá i
gapastokknum fyrir það sem þeir
í raun eru, tillitslausir valda- og
metnaðarsjúklingar.“
Því verður Der Spiegel grannt
lesið næsta mánudag í Bonn sem
annars staðar í V-Þýskalandi og
víða annars staðar.
Umsjón: Ingibjörg Bára Sveinsdóttir og Halldór Valdimarsson