Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1987, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1987.
15
Þjóðarsátt
um hvað?
„Hvaðan kom hugmyndin um verkamannabústaði?“ - Verkamannabú-
staðir i Breiðholti II, Reykjavík
Nú er nýlokið þingi VMSÍ og ég
trúi að öllum verkalýðssinnum
haíi létt þegar því lauk í sátt og
samlyndi. Innan VMSÍ, sem er
stærsta samband erfiðisfólks á
landinu,' eru auðvitað hópar sem
ekki hafa notið þess launaskriðs
sem talað er um. Það er allt gott
um það að segja ef hlutur fisk-
vinnslufólks verður réttur, en þaö
þarf einnig að hugsa um þaö fólk
innan VMSÍ og utan þess sem alltaf
situr eftir.
Þau ágætu tíðindi bárust líka af
verkamannaþingi að Karvel
Pálmason var kosinn varaformað-
ur VMSÍ. Ég hef unnið með Karvel
síðan 1980 í miðstjórn ASÍ og mér
hefur alltaf fundist hann mjög ein-
lægur baráttumaður fyrir þá sem
minnst mega sín. Og í komandi
kjarasamningum mun mjög þurfa
á því að halda að gleyma þeim ekki.
Skattalækkanir eru ágætar fyrir
þá sem hafa góðar tekjur en koma
þeim tekjulágu að litlu gagni.
Spurningin er: Ætlar verkalýðs-
hreyfingin enn að gleyma þeim sem
eru með slík sultarlaun að þeir
geta ekki framfleytt sér af 8 stunda
vinnudegi? Það er afar ómann-
eskjuleg aðferð og niðurlægjandi
fyrir fólk að meta vinnuframlag
þess svo lítils. Ef atvinnurekendur
- þar með taldir opinberir aðilar -
KjaHaiinn
Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
alþingismaður
fyrir Borgaraflokkinn
eru svo illa staddir að þeir geta
ekki greitt sínu fólki laun ber þeim
að leita sér aðstoðar ríkisvaldsins.
Afkomutrygging í gegnum skattinn
gæti verið lausn og til þess mætti
nota auknar skatttekjur ríkissjóðs.
Eitthvað hef ég heyrt það úr
Garðastrætinu að erfitt sé að finna
lægst launuðu hópana. Ég á auð-
velt með aö trúa því. Þeir eru vanir
að vera utan dyra hjá kjararann-
sóknanefnd og koma því aldrei inn
í meðaltalið.
Ég get aldrei sætt mig við að
verkalýðshreyfingin semji um
matarskattinn. Þingmeirihluti get-
ur vissulega samþykkt hann en ég
trúi því ekki fyrr en ég sé það að
hann komi inn í kjarasamninga í
einhverri mynd.
Húsnæðismálafrumvarpið hefur
gengið yfir með gný og stjórnar-
þingmenn hafa látið ófriðlega um
það. Við hin höfum lítið komist að
til að segja okkar álit. Ég er sann-
færð um að venjulegt launafólk er
sammála því að þeir sem eru að
kaupa í fyrsta sinn hafi forgang til
húsnæðislána og einnig að þeir sem
eiga fleiri en eina íbúð sitji eftir.
Við hitt kannast ég ekki að ASÍ
hafi ekki tekiö málstað þeirra
tekjulægri í húsnæðismálum.
Hvaðan kom hugmyndin um
verkamannabústaði? Eru það ekki
samtök erfiðsimanna sem hafa bar-
ist fyrir og fiármagnað félagslega
íbðúðakerfið? Mér finnst alveg
nauðsynlegt að gott samstarf sé á
milli félagsmálaráðherra og verka-
lýðshreyfingarinnar. Ég vona að
svo verði í framtíöinni þó einhver
snurða hafi hlaupið á þráðinn í bili.
En þessi grein átti fyrst og fremst
að vera um þjóðarsátt. - Ég sé bara
ekki grilla í neina þjóðarsátt. Mér
heyrist sunginn sami söngurinn og
venja er þegar líður að samningum:
Laun mega ekki hækka, þá sekkur
þjóðarskútan fyrir fullt og allt.
Samt hækka laun. Við erum með
tekjuhæstu þjóðum. Laun hækka
bara ekki á réttum enda og við
kunnum ekki enn að skammast
okkar fyrir lágu launin og vinnu-
þrælkunina. Launabilið er alltaf að
vaxa og þeir sem hafa það betra
semja fyrir hina.
Á meðan svo er verður ekki sam-
in sátt. „Sanngirni er sáttamóðir."
Það er hvorki sanngirni né réttlæti
í því hvernig farið er með erfiðis-
fólk á íslandi í dag. Það þurfa menn
að skilja áður en þeir setjast niður
og semja.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
,, Afkomutry gging í gegnum skattinn
gæti verið lausn og til þess mætti nota
auknar skatttekjur ríkissjóðs.“
Tryggjum kaupmattinn
Kalt vatn rennur milli skinns og
hörunds íslendingum þegar fiöl-
miðlarnir birta fregnir af möguleg-
um stórframkvæmdum á
orkusviðinu. Forstjóri Landsvirkj-
unar hefur líka tekið af allan vafa
um að þetta sé aðeins hugarfóstur
manna úti í heimi og eigi lítið skylt
við þann raunveruleika sem gildir
hér á landi í fiárfestingaráformum
á orkusviðinu. Hugarfóstur er-
lendra manna og atburðir í
orkumálunum erlendis hafa þó
reynst íslensku þjóðarbúi ákaflega
dýr. Með olíuverðshækkununum á
heimsmarkaði í byijun sjöunda
áratugarins var rokið í Kröflu-
virkjun og nauösynin þótti svo
brýn að ekkert var skeytt um þótt
virkjunin reyndist vera við virkt
eldfiall.
Sumir helstu vísindamenn þjóð-
arinnar á jarðfræði-, jarðeðlis-
fræði- og eldfiallasviðum
mótmæltu þessari framkvæmd op-
inberlega, með tilliti til atburða-
rásarinnar, en óðagotið var svo
algert að ekkert var skeytt um ráð-
leggingar okkar færustu manna.
Þess vegna rennur íslensku þjóð-
inni kalt vatn milli skinns og
hörunds þegar einhverjir útlend-
ingar í bjartsýniskasti líta á ísland
sem orkuforðabúr Evrópu.
Tvíbentar orkuframkvæmdir
Það nálgast sjálfsagt þráhyggju,
að mati einhverra, að minna enn
einu sinni á þá staðreynd að um
helmingurinn af 80 milljarða þjóð-
arskuld okkar er vegna orkufram-
kvæmda og þar af eru um tíu
milljarðar fallnir á ríkið sem ger-
samlega afskrifuð vonlaus fram-
kvæmd sem lendir alfariö á
þjóðinni að borga. í hita leiksins
höfum við svo greitt allt að helm-
ingi hærra verð fyrir rafmagnið
okkar frá fossaflinu en t.d. Danir
sem hafa ekkert annað en innflutta
olíu, kol og mó til þess að framleiða
rafmagn ásamt lítils háttar nýtingu
vindorku.
KjáUarinn
Guðlaugur Tryggvi
Karlsson
hagfræöingur
Orkuframkvæmdirnar
auka stritið
Svo rækilega hefur ýmsum öflum
hér á landi tekist að afleiða orku-
framkvæmdirnar að hugsjónum
aldamótamannanna, sem sáu strit-
andi vélar og fossaflið færa ís-
lensku þjóðinni gæfu og þrótt,
hefur gersamlega verið snúið upp
í öndverðu sína. Nú hamast sjó-
mennirnir okkar, fiskverkunar-
fólk, flugstjórarnir og mennirnir í
kerskálanum í Straumsvík, þ.e.a.s.
allir sem starfa við útflutnings-
framleiðslu hér á landi, skapa hinn
mikilvæga gjaldeyri fyrir þjóðar-
búið - viö að greiða fiárfestingar-
mistökin. Þrátt fyrir fiögurra
milljarða afgang af vöruskiptum
okkar við útlönd er samt rúmur
milljarðs halli á viðskiptajöfnuði
vegna vaxtanna einberra af þess-
um framkvæmdum, að slepptum
höfuðstólnum sem auðvitað þarf
líka að borga. Þessi gjaldeyrir
rennur ekki til þess að borga nein-
um kaup, hann er tapað fé. Eins
og sjómennirnir okkar og fiskverk-
unarfólk þræli ekki nóg.
„Hættuspil
á norðurslóðum hf.“
Það skemmtilega samt við þessar
fréttir frá North Venture etc... fyr-
irtækinu, sem mætti kannski kalla
Hættuspil á norðurslóðum hf., er
að það bendir áþá staðreynd, þrátt
fyrir allt, að Island er ákaflega
orkuríkt land sem auðvitað getur
verið mjög mikilvægt í heimi þar
sem orkan er dýr og kjarnorku-
framleiðsla býr við vaxandi and-
stöðu vegna erfiðleika að koma
úrgangi frá sér og slysahættu, sbr.
Tsérnóbíl. Þessi veruleiki getur
auðvitað einhvern tíma gagnast ís-
lenskum efnahag. Þá verðum við
bara að standa að málum eins og
menn, ekki eins og þekkingar-
snauðir ævintýramenn.
Gífurleg orka
Fyrst og fremst er litið til fossafls
okkar með umræddar fram-
kvæmdir. Þó er haft eftir Alexand-
er G. Copson, forstjóra þessa
Hættuspils á norðurslóðum, að við
íslendingar búum á sjóðandi gufu-
katli. Þar á hann við þá gífurlegu
orku sem bundin er í hitaveitu-
tæku vatni hér á landi, sem og
háhitasvæðunum. Þannig er áætl-
að að Torfajökuls- og Reykjadala-
svæði eitt sé upp á 5.000 megavatta
orku eða samsvarandi 25 Búrfells-
virkjunum fullvirkjaö. Svona
svæði á landinu eru auðvitað mörg
þótt misorkurík séu. Líklega hefur
enginn nálgast orkutöluna saman-
lagt, enda kostar það rándýrar
rannsóknir. Hvað býr t.d. undir
Kverkfiöllum, Kerlingarfiöllum
eða Reykjanesi í þessum efnum?
Ljúft er að láta sig dreyma
Stórvirkjanir hafa ýmsar hag-
stæðar hhðarverkanir í fór með sér
fyrir íbúa þeirra svæða sem í ná-
grenninu eru. T.d. hefur ahtaf
verið gert ráð fyrir því að stórvirkj-
un á Torfajökulssvæðinu hefði í fór
með sér stóriðnað á Suðurlandi.
Þá kæmi loksins til hafnargerðar á
hinni 400 km hafnlausu strönd frá
Þorlákshöfn til Hafnar í Homa-
firði. Kannski fengju Sunnlending-
ar þá rafmagn á sambærilegu verði
og Reykvíkingar, enda kemur orka
öll úr héraðinu, svo ekki sé minnst
á það að þeir fái rafmagn á sam-
bærilegu verði og Kaupmanna-
hafnarbúar sem flytja þó inn alla
olíuna til orkuframleiðslunnar.
Að sjálfsögðu hafa svona hug-
renningar ekkert praktískt gildi
þótt þær séu skemmtilegar. Hin
ömurlega staðreynd, sem blasir við
einmitt núna úr orkubúskap ís-
lendinga, er hörmulegri en svo að
nokkur vilji láta orða sig við hana.
Fiskverkunarfólki er t.d. þrælað
út á allt of lágu kaupi til þess að
hægt sé að borga fiárfestingarmis-
tökin í orkubúskap landsmanna.
Allt veltur á
verkalýðshreyfingunni
Af innlendum viðburðum öðrum
ber hæst þá staðföstu stefnu ríkis-
sfiórnarinnar að ná verðbólgunni
niður og losa þannig landslýð við
gengisfellingu, óöaverðbólgu,
vaxtasprengingu og minnkandi
þjóðartekjur. Ríkissfiórnin berst
um hart og veit það auðvitað jafn-
vel og hún - fmnur fyrir því að
verkalýðshreyfingin ræður þarna
öllu um leikslokin. íslendingar
hafa oft getað hrósað sér af því í
gegnum sögu skipulagðrar verka-
lýðshreyfmgar í landinu að þar
hafa frábærir menn valist til for-
ustu, menn sem bæði hafa til að
bera vitsmuni og atgjörvi til að sjá
vel borgið hagsmunum verkalýðs-
hreyfmgarinnar, sem og þjóðarinn-
ar allrar. Þetta er gæfa verkalýðs-
hreyfingarinnar og íslensku
þjóðarinnar. Með kosningu Kar-
vels Pálmasonar sem varafor-
manns Verkamannasambandsins
er enn eitt skref stigið á braut þess-
arar faglegu og farsælu verkalýðs-
baráttu - andi Karls Steinars
Guðnasonar tryggður þar áfram.
Upphlaup og hávaði þjóna engra
hagsmunum þótt einhverjir haldi
kannski að til séu þeir íslendingar
sem álíti slíka þá menn sem blakti.
Þjóðin treystir Jóni Baldvini
og Jóni Sig.
Þjóðin væntir þess nú að verka-
lýðshreyfmgin taki enn einu sinni
faglega á málum sínum og þjóðar-
innar. Ekki einn einasti verkamað-
ur eða verkakona trúir því að
efnahagstillögur manna á borð við
Jón Baldvin Hannibalsson, sem al-
inn er upp í verkalýðshreyfmgunni
og verkalýðsbaráttu, eða Jón Sig-
urðsson, sem manna besta yfirsýn
hefur yfir íslensk og alþjóðleg efna-
hagsmál, séu ekki í anda hagsmuna
þeirra sem skapa verðmætin fyrir
íslenskt þjóðarbú. Verðbólgan er
óvinur verkamannsins og launþeg-
ans númer eitt. Ekkert hagsmuna-
mál verkalýðshreyfingarinnar er
stærra en einmitt það að koma
verðbólgunni fyrir kattarnef.
Menn geta haft einhverjar tilfinn-
ingar til uppnefna á sfiórnsýsluað-
gerðum, eins og svokallaðs
matarskatts, en samt blasir við að
undanþágulaus sölu- eða virðis-
aukaskattur er forsendan fyrir
bættu skattakerfi. Það stöðvar hall-
ann á ríkisbúskapnum og verð-
bólguna. Þjóðin væntir þess öll nú
að verkalýðshreyfmgin semji rétt
svo viðhalda megi hinum góða
kaupmætti í landinu.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
„Verðbólgan er óvinur verkamannsins
og launþegans númer eitt.“