Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1988, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGUR 23. JÚLÍ 1988.
Skjálftavirkni í Sjónvarpinu
t
„Það eru takmörk fyrir
bladri og yfirlýsingagleði"
Markús Örn Antonsson útvarps-
stjóri heldur upp á fjögurra ára
starfsafmaeli sitt um næstu áramót.
Hann hefur gegnt embættinu á mikl-
um umbrotatímum því nú í ágúst eru
tvö ár síðan fyrsta frjálsa útvarps-
stöðin hóf starfsemi og Ríkisútvarpið
missti einokun sína á markaðnum.
Markús Örn, sem er fjórði útvarps-
stjóri Rikisútvarpsins. hefur því
gegnt mun erfiöara embætti en fyrir-
rennarar hans. Samkeppnin er mikil
og sérstaklega með tilkomu Stöðvar
2, þangaö sem margir af bestu starfs-
mönnum Sjónvarpsins hafa flúiö, nú
síðast Ómar Ragnarsson. Innbyrðis
deilur og blaðaskrif hafa sett mark
sitt á Sjónvarpið á undanförnum
vetri og almenningur kvartar yfir of
háum afnotagjöldum og lélegri dag-
skrá.
- Þýðir nokkuð fyrir ríkið að standa
í samkeppni?
„Það er viðbúið, þegar róttækar
breytingar eiga sér stað, eins og þeg-
ar einkaaðstaða einnar ríkisstofnun-
ar er allt í einu rofin með litlum að-
draganda, að það gæti ákveðinnar
skjálftavirkni sem segir til sín með
ýmsum hætti. Það sama hefur verið
að gerast í nágrannalöndum okkar
þar sem sams konar breytingar hafa
átt sér stað og eru að eiga sér staö. í
Danmörku á að heíja útsendingar
nýrrar stöðvar, TV 2, í október. Þar
..eru menn nú að kveöja gömlu stofn-
unina Danmarks Radio og ráða sig í
störf á nýju stöðinni. Í starfsmanna-
blaði Danmarks Radio birtast langar
greinar og vangaveltur, þar sem
sumir gera grein fyrir af hveiju þeir
ætla að hafa vistaskipti. Menn vilja
breyta til og við höfum gengið í gegn-
um það sama. Örugglega verður
áframhaldandi hreyfing á milli þess-
ara fyrirtækja. Það er þó engin ein-
stefna aö menn fari úr ríkissjón-
varpinu því hingað hafa komið ágæt-
ir menn frá einkastöðvum. Mér er
vel kunnugt um að það eru fleiri sem
hafa áhuga á að koma hingað til
starfa. Við erum bara ekki með opn-
ar stöður fyrir ótakmarkaðan íjölda
manna. Að því leytinu til er að koma
á visst jafnvægi miðað við hvernig
þetta var er frjálsræðið skall á.
Sveiflumar koma einnig fram í
hlustendakönnunum. Bylgjan kom
inn á markaöinn meö miklum krafti
og naut mikilla vinsælda á meðan
hún var glæný en síðan hefur gengið
breyst vemlega. Vissulega hafa kom-
iö upp óánægjuraddir þar sem við
getum ekki borgað sömu laun og
einkafyrirtækin. Viö erum bundnir
af launatöxtum opinberra stofnana.
Það gerir okkur á vissan hátt erfið-
ara fyrir með að halda góðu fólki.“
- Hefðir þú kosið að einokunin hefði
mátt vara eitthvað lengur. Til dæmis
á meðan Ríkisútvarpið var að koma
upp eigin húsnæði?
„Það var óheppileg aöstaöa sem
Ríkisútvarpið var í einmitt þegar
einkaleyfið var afnumið. Hér var
verið að leggja síðustu hönd á fram-
tíöarhúsnæði hljóðvarpsins og að
sjálfsögðu var ætlast til að Sjón-
varpið kæmi litlu síðar en það verður
einhver töf á því. Það var feikilega
stórt verkefni sem stofnunin stóð í á
meðan hún þurfti að breyta öllum
sínum rekstri vegna samkeppninn-
ar. Verst er afstaða þeirra sem hafa
afgerandi áhrif á fjárhagsstööuna.
Hún hefur öll verið handahófskennd
og svífandi. Ég held aö það verði
ekki annað sagt en aö Alþingi og rík-
isstjórnir, sem setiö hafa á þessum
tíma, hafi gert sér lítið far um að
setja sig nákvæmlega inn í stöðu fjár-
mála hjá stofnuninni. Gripið hefur
verið til skyndiákvarðana sem hafa
komið sér iÚa hér. Við vorum sviptir
tekjustofni sem átti að vera til fram-
kvæmda við útvarpshúsið. Einnig
hefur sú frysting, sem hefur verið á
hækkunum á afnotagjöldum, aukið
óvissuna. Liðið hafa heilu árin án
þess aö afnotagjaldið hafi hækkað.
Það var síðan Sverrir Hermannsson
sem tók duglega á þessu máli áður
en hann stóð upp úr ráðherrastóln-
um og bætti okkur upp það sem við
höfðum farið á mis. I upphafi þessa
árs var lögð fram mjög markviss
áætlun um íjárhag og rekstur Ríkis-
útvarpsins á árinu. Sú áætlun var
kynnt fyrir þingmönnum og ijárveit-
inganefnd sem tók þá afstöðu að
mæla með 15% raunhækkunum á
árinu. Síðan grípur ríkisstjórnin inn
í og heimilar ekki þær hækkanir sem
Alþingi var búið að samþykkja. Sú
ákvörðun teflir allri rekstrarstöðu
okkar í tvísýnu og er það ólík aðstaða
miðað viö það sem gerist á Stöð 2 sem
hækkar gjöld í samræmi við verð-
lagshækkanir í þjóðfélaginu, árs-
fjórðungslega."
- Nú hefur komið fram gagnrýni um
að hækkun afnotagjalda sé óeðlileg
miðað við að Sjónvarpið stytti út-
sendingu og bjóði upp á lélegri dag-
skrá.
„Ekki veit ég hvernig menn
rökstyðja að dagskráin styttist í
heildina séð, þegar haft er í huga að
í október í fyrra bættum við einum
útsendingardegi við. Kannað hefur
verið viðhorf manna til lengingar
dagskrár, ef af henni gæti orðið.
Sumir vilja fá besta efnið snemma á
kvöldin til að bömin og eldra fólkið
geti notið þess en aðrir vilja hafa
dagskrána fram á nótt. Við getum
ekki litið á það sem forgangsverkefni
að þjóna hér nátthröfnum. Reynt er
aö hafa dagskrána lengri um helgar
en í sumar hefur hún verið öllu
styttri en almennt hefur gerst á und-
anförnum árum. Það er einungis
vegna þeirrar íjármálalegu óvissu
sem stofnunin býr við. Við höfum
verið að undirbúa vetrardagskrá og
lagt mikiö í hana. Stór verkefni eru
í vinnslu í innlendri dagskrárgerð.
Unniö hefur verið að fimm íslensk-
um leikritum sem tekin verða til sýn-
ingar í vetur. Mjög margt er á döf-
inni hjá innlendu dagskrárdeildinni
og það er rétt stefna að hafa dag-
skrána viðameiri og tjalda því besta
sem við eigum í vetrardagskrá og í
kringum hátíðar. Það væri óráölegt
að kosta miklu til í sumardagskrá
þegar vitað er að fólk er út og suður
á feröalögum."
- Ertu að tala um að róttækar breyt-
ingar verði á dagskrá Sjónvarps í
haust?
„Já, það er ákaflega margt á döf-
inni. Ég ætla aö vona aö við fáum
þá hækkun á afnotagjöldum sem við
höfum farið fram á í október og þá
ættu allar okkar áætlanir um aukn-
ingu á innlendu efni að standast.
Átak verður gert í framleiðslu á
skemmtiefni, leiknu efni, heimildar-
efni og aö fréttastofa komi meira við
sögu í þáttagerð en var sl. vet-
ur.“
- Verða þá Kastljósþættir teknir upp
aftur?
„Bæöi Kastljós og annars konar
umræðu- og fréttaskýringarþættir.
Við höfum verið að velta fyrir okkur
fréttum og tímasetningu þeirra. Fé-
lagsvísindastofnun gerði könnun
fyrir okkur fyrir stuttu til að kanna
viðhorf manna til tímasetninga
frétta. Þar kom fram að 63% segjast
alltaf eða oftast horfa á fréttir Sjón-
varpsins á móti 37% sem horfa oft
eða alltaf á fréttir Stöðvar 2. Þetta
er það viðhorf sem hefur verið gegn-
umgangandi í könnunum. Sjónvarp-
ið á að leggja áherslu á vandaðan
fréttaflutning og það er ætlast til að
það sé hefðbundin formfesta yfir
fréttatímum þess.“
- Nú var hávaðasamt í vetur í kring-
um fréttastofu Sjónvarpsins og þá
helst í sambandi við brottrekstur
Ingva Hrafns. Telurðu að það hafi
getað skaðað á einhvern hátt frétta-
stofuna út á við?
„Já, ég tel það mjög miður þegar
forystumenn fyrir einstökum deild-
um ganga fram fyrir skjöldu til þess
að koma því að í umræðunni út á við
að hér sé allt á fallanda fæti. Léleg
dagskrá framundan og að Sjónvarpið
eigi sér ekki viðreisnar von. Þetta er
sérálit sem menn geta rætt innan
stofnunarinnar. Ég held aö þrátt fyr-
ir að þetta sé galopin stofnun, sem
oft er henni styrkur, þá geti líka ver-
ið takmörk fyrir því hversu langt er
hægt að ganga í blaðri og yfirlýsinga-
gleði. í öllum fyrirtækjum og stofn-
unum eru einhverjar innbyröis defi-
ur og menn skella hurðum án þess
að fjallað sé um þaö í fjölmiðlum.
Hins vegar viröist vera einhver til-
hneiging, þegar skoöanaágreiningur
kemur upp og magnast á milli per-
sóna hjá Ríkisútvarpinu, að úr verði
opinbert umtalsefni og tímarit velti
sér upp úr því. Það er kannski til
marks um þaö vægi sem stofnunin
hefur og þaö fólk sem hér kemur við
sögu. Ég ætla mér ekki að ræða mál-
efni Ingva Hrafns en það er mikill
misskilningur að brottrekstur hans
héðan hafi einvörðungu veriö vegna
þessa viðtals. Ingvi Hrafn hafði verið
á förum í tvö ár.“
- Hvað finnst þér um væntanlega
bók Ingva Hrafns um Sjónvarpið?
„Ég bíð spenntur eftir að sjá hveiju
verður sleppt í þeirri bók.“
- í viðtali í Nýju Lífi segir Sigrún
Stefánsdóttir að þú hafir boðið henni
starf fréttastjóra fyrir siðustu ára-
mót og einnig að þú hafir boðlð henni
starf dagskrárstjóra á sinum tíma er
Hrafn Gunnlaugsson var ráðinn. Hún
segir að þú hafir tvívegis boðið henni
starf sem hún síðan fékk ekki. Er
þettá rétt?
„Ég sá í Morgunblaöinu að hún var
umsækjandi um fréttastjórastööuna.
Það kom mér ekkert á óvart. Þegar
Ingvi Hrafn haföi á orði um áramótin
að hann væri á förum nefndi ég við
Sigrúnu hvort hún gæti hugsað sér
aö fara til starfa á fréttástofu. Mér
fannst aö fréttastofan þyrfti á því að
halda að fá jafn-gamalreyndan frétta-
mann til starfa eins og ástatt var.
Hún ætlaöi að taka það mál til athug-
unar og okkar á milli barst þaö í tal
hvað við tæki ef Ingvi Hrafn léti
verða að því að fara skyndilega frá.
Ég sagði henni að það væri óljóst.
Hins vegar tjáöi ég henni, þar sem
við erum gamlir kunningjar, að mér
fyndist að það væru tveir sem kæmu
til greina í starfið. Það væru Bogi
Ágústsson og hún. Ég lét það einnig
í ljós við fleiri aðila. Bogi var á förum
héðan og búinn að ráða sig hjá Flug-
leiðum þannig að hann var ekki lík-
legur umsækjandi á þeim tíma. Síðan
leyföi ég mér að álykta að Sigrún
Stefánsdóttir sem kona og sem ötull
fréttamaður mætti vænta stuðnings
útvarpsráðs þar sem meirihlutinn er
skipaður konum. Ég taldi á þeim
tíma að Sigrún yrði sterkur umsækj-
andi. í ljósi þess að Bogi var að ráða
sig annars staðar og Sigrún haföi
áhuga á þessu máli þá hefur það ver-
ið rétt skilið hjá henni að ég taldi
hana mjög sterklega koma til greina.
Ég bjóst við að hún mætti vænta
mikils stuónings í útvarpsráði en
mikilsvert var að víðtæk samstaða
næðist um þann umsækjanda sem
ráðinn yrði í þetta starf eins og á stóð.
Þaö gætu ýmsir vottað að ég mælti
mjög eindregið með að Sigrún fengi
starfið eftir að ég sá að hún hafði
sótt um. Ég stóð hins vegar frammi
fyrir því að umsókn hennar hlaut
lítinn hljómgrunn og hafði endanlega
aðeins einn stuðningsmann í út-
varpsráði. Það var ekkert um það að
ræöa, eins og á stóð, að virða þá nið-
urstöðu að vettugi."
- Fórstu fram á við Boga að hann
sækti um?
„Bogi sendi inn umsókn með fyrir-
vara um að hann kæmi og ræddi við
okkur áður en umsóknin yrði opin-
ber. Ég hafði ekki leitað til Boga
Ágústssonar þegar hann sendi inn
þá umsókn. Hann sendi hana með
þeim tilmælum aö henni yrði haldiö
leyndri. Hann var á förum til útlanda
og hafði ekki haft ráðrúm til að gera
yfirmönnum sínum hjá Flugleiöum
grein fyrir málinu. Þegar afstaða út-
varpsráðs fór að skýrast til málsins
latti ég ekki Boga þegar kom að því
að hann tæki ákvörðun um hvort
hann yrði umsækjandi eöa ekki.
Ráðning Boga var góð lausn sem
hefur mælst vel fyrir innan stofnun-
arinnar sem utan hennar."
- Eftir ummælum Sigrúnar að dæma
virðist hún hafa verið sett hjá tvisvar
sinnum í stöðuveitingum.
„Ég var búinn að endurráða Sig-
rúnu til starfa á fréttastofunni um
síðustu áramót. Henni snerist hugur.
Þá kom til tals að hún tæki að sér
forystu fræðslusjónvarpsins. Ég
vann að því að Sigrún fengi þaö starf.
Til aö hðka fyrir fékk hún skrifstofu
hjá Sjónvarpinu og fékk greiddan
hluta af launum sínum beint frá
minni skrifstofu. Þannig að mér þyk-
ir það miður ef Sigrún heldur því
fram að ég hafi komið fram af ein-
hverjum óheilindum gagnvart henni
varðandi stöðuveitingar hjá Sjón-
varp inu.
Um hitt starfið er það aö segja aö
það var fáeinum dögum áður en
umsóknarfrestur rann út um stöðu
dagskrárstjóra innlendrar dagskrár
sumariö 1985 aö Sigrún heimsótti
mig á skrifstofuna. Við vissum bæði
að aðeins einn maður heföi sótt um
starfið og ég var reyndar í fullko-
minni óvissu hvort fleiri umsóknir
bærust. Hún tjáði sig hafa áhuga á
starfinu. Á síðustu stundu kom fram
umsókn Hrafns Gunnlaugssonar og
þaö breytti stöðu málsins. í ljósi þess
að fram kom umsókn Hrafns, sem
mér leist mjög vel á, gat ég ekki gefið
Sigrúnu bindandi loforð um stuðn-
ing. Sigrún sótti aldrei um starf dag-
skrárstjórans. Hún fór til Bandaríkj-
anna til að fullnuma sig í fjölmiðla-
fræði og ljúka við doktorsritgerð á
styrk frá Ríkisútvarpinu, sem fram-
kvæmdastjórn Ríkisútvarpsins veitti
henni sérstaklega samkvæmt minni
tillögu vegna áhuga okkar á fræðslu-
sj ónvarpsmálum. “
- Nú segir Sigrún að það hafi verið
að þínu undirlagi sem hún kynnti sér
fræðslusjónvarp en ekki af því að hún
hygðist gera það að ævistarfi sínu.
Einnig að hún hefði hugsað sig um
tvisvar áður en hún lagði út á þá
braut ef hún hefði vitað að það yrði
notað gegn henni við stöðuveitingu
fréttastjórastarfsins. Starf sitt við
fræðslusjónvarpið telur hún aðeins
vera til bráðabirgða. Vissir þú að hún
liti á starfið sem stökkpall í frétta-
stjóraembætti hjá Sjónvarpinu?
„Ég veit ekki hvernig hún hugsar
það. Er það líklegt að fólk leggi í
tveggja ára nám í fjarkennslu og riti
doktorsritgerð sem byggir sérstak-
lega á því máli til að vera í þrjá mán-
uði forstöðumaður á einhverju til-
raunatímabili í fræðslusjónvarpi?
Mér finnst það ótrúlegt. Ég heyrði
aldrei þessi framtíðaráform reifuö
af hennar hálfu þegar hún ræddi það
að fara út í doktorsnám í fjar-
kennslu."
- Nú hafa stöðuveitingar útvarps-
ráðs oftsinnis verið gagnrýndar og
talað er um að núverandi fyrirkomu-
lag sé á engan hátt í takt við nútím-
ann og samkeppnina. Hvaða skoðun
hefur þú á því?
„Stofnuniji þarf aðhald og yfirsýn
fulltrúa almannavaldsins yfir það
sem hér gerist. Að hinu leytinu hefur
útvarpsráð verið hugsað á sínum
tíma til þess að stuðla að auknu jafn-
vægi mannaráðninga. Að hér gæti
farið fram eðlileg endurnýjun á
starfsmönnum og að hér ríkti póh-
tískt jafnvægi. Þetta hefur komið
okkur bölvanlega núna og staðan er
gjörbreytt eftir að síharðnandi sam-
keppni varö um starfskrafta. Þá er
þetta auðvitað alltaf langur ferill sem
slík mál þurfa að fara hér hjá okkur.
Sem framkvæmdastjóri hjá þessu
fyrirtæki ætti ég að geta verið á hött-
unum eftir besta starfsfólkinu en ég
get heldur ekki boðið þau laun sem
viðgangast á markaðnum. Þó þaö
væri ekki annað en að leitast við að
fá sem hæfast starfsfólk þá veit mað-
ur aldrei hver verður niðurstaða út-
varpsráðs. Svo er manni legið á hálsi
fyrir aö ráða ménn í andstöðu við
meirihluta útvarpsráðs. Ég tel fulla
þörf á að endurskoöa þessi mál og
þetta er eitt af þeim atriðum sem
Ríkisendurskoðun benti á. í önnur
störf en frétta- og dagskrárgerðar-
manna er ráðið án þess að útvarps-
ráð komi þar nærri. Það hefur komið
oft fyrir þegar mannaráðningar hafa
verið í gangi að útvarpsráð undrast
að ekki séu fleiri umsækjendur eða
þá umsækjendur óski nafnleyndar.
Ég hef bent á að fólk veigri sér við
að sækja um stöður vegna styrs sem
stendur um ráðningar hér og þeirrar
almennu umfjöllunar sem umsóknir
hljóta.“
- Hefur þú trú á að þetta muni breyt-
ast?
„Ég heyri töluvert mikið rætt í kjöl-
far skýrslu endurskoðunar að þessu
ákvæði yrði að breyta. Það þætti
tímabært vegna þeirrar samkeppni
sem við stöndum í. Ég á alveg von á
að þetta muni breytast."
- Nú varð Sjónvarpið fyrir áfalli
fyrir stuttu þegar vinsælasti sjón-
varpsmaðurinn, Ómar Ragnarsson,
sagði upp starfi sínu.
„Já, það var mikið áfall. Við erum
berskjaldaðir fyrir hreinum yfirboð-
um og nánast ekki neitt hægt að gera.