Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1988, Blaðsíða 15

88G! Íi.I JT’.££'JFIJOáQíI/'-QiJAJ
LAUGARDAGUR 23. JULÍ 1988. 15
DV-mynd JAK
Á síðasta snúningi
Verið er að gera úrslitatilraun
með stjómarsamstarfið. Stein-
grímur Hermannsson segir, að úr-
slitin ráðist á næstu tveimur vik-
um. Aðrir tala um, að dagar stjóm-
arinnar kunni að verða taldir í
framhaldi miðstjómarfundar
Framsóknarflokksins í, ágúst. Þá
gæti fjárlagagerðin ráðið úrslitum.
Tímabil stjómarinnar hefur verið
nær látlaus stjómarkreppa. Þor-
steinn Pálsson forsætisráðherra
talar einkum um alvömstjómar-
kreppu umhverfis síðustu gengis-
fellingu, þegar flokkamir tókust á.
Þjóöhagsspá veldur deilum
Stjómarsamstarfið gæti hæglega
slitnað í framhaldi af deilimum,
sem nú standa um vexti og verð-
tryggingu. Forystumenn flokk-
anna em famir að sjá, að stjómar-
samstarfið kann brátt að enda. Al-
þýðuflokksmenn samþykktu á
þingflokksfundi í vikunni að gera
úrslitatilraun. Þannig er allt á
sama veg. Margir telja því eðlilega,
að stjómin sé á síðasta snúningi.
Þorsteinn Pálsson reyndi lengst af
að vera sáttasemjari í deilum milh
flokka og innan eigin flokks. Hann
talar nú tæpitungulaust. Þorsteinn
sagöi í DV-viðtali, að hann væri
þeirrar skoðunar, að þessir flokkar
hefðu ekki náð þeirri samstöðu,
sem nauðsynleg væri. Það hefði
leitt til þess, að stjómin hefði ekki
komið fram á þann trúverðuga
hátt, sem væri nauðsynlegur við
þessar aðstæður. Hann sæi engan
tilgang í að halda saman ríkisstjóm
að forminu til, ef þar næöist ekki
efnisleg pólitísk samstaða. Hann
hefði ekki áhuga á því og ætlaði
ekki að gera það.
Forystumenn í Framsókn kalla
ummæli Þorsteins ýmist vonleysis-
leg eða hrokafull. Sljómarliðar
halda áfram að karpa. Það er ekki
bara Steingrímur, sem agnúast út
í Þorstein. Jón BaJdvin Hannibals-
son gerði raunar harða hríð að
Þorsteini, þegar Jón réðst á nýjustu
þjóðhagsspána.
Jón Baldvin talaði um vísvitandi
rangfærslur í tengslum við fram-
setningu Þjóðhagsstofiiunar á
stöðu ríkisins. Þjóðhagsstofhun
heyrir undir forsætisráðherra. Jón
Baldvin var því óbeint að saka for-
sætisráðherra um að fara vísvit-
andi með rangt mál, líklega til að
sverta Jón. Hið rétta er, aö Þjóð-
hagsstofhun hafði í spá sinni ekki
hallað réttu máli. Aðeins var um
að ræða, hversu mjög yrði byggt á
.tölum fyrstu fimm eða sex mánuði
ársins. Þótt Jón telji stöðu ríkis-
sjóðs hafa batnað í júní, finnst öðr-
um ekki mikið um. Enn stendur
það óhaggað að haili ríkissjóðs
verður í ár um 700 milijónir, sam-
kvæmt yfirlýsingum fiármálaráðu-
neytisins sjáifs, en verður senni-
lega yfir milijarður króna, þegar
upp verður staðið. DeiJumar um
þjóðhagsspána sýna aðeins, hversu
tæpir á taugum menn eru orðnir í
stjómarsamstarfinu.
Hið sama sýna okkur ýmis um-
mæli Steingríms Hermannssonar
um langt skeið. Hann taiaði til
dæmis fyrir allnokkm um, að Þor-
steinn hefði kastað stríðshanzkan-
um. Steingrímur talaði um, að Róm
brynni. í yfirlýsingum allra for-
manna þríflokkanna kemur fram,
að þeir viðurkenna, að stjómar-
samstarfið hafi bmgðizt. Þeir við-
urkenna hinar endalausu deilur.
Þeir samsinna, að árangur stjóm-
arsamstarfsins hafi verið lítill sem
enginn. Þeir em á því, að máiin
hafi farið úr böndunum. Framund-
an séu slæmir tímar og sfiómin fái
lítið sem ekkert að gert.
Hartdeiltum vexti
Víkjum aö síðasta slag sfiómar-
flokkanna um vexti og verðtrygg-
ingu.
Nefnd um verðtryggingu vildi
htlu breyta í núverandi kerfi. Við-
halda skal vaxtafrelsi sem betur
fer. Verðtrygging haídist. Þetta er
ekki eins og sfiómarliðar þóttust
vera að samþykkja við síöustu
efnahagsráðstafanir. Þá virtist að
kröfu Framsóknar eiga aö hverfa
frá verðtryggingu. Slíkt hefði strax
kollvarpað spamaði fólks. Lengi
hefur nú verið talað um, hversu
spamaður hér hafi vaxið og hve
hagstætt slikt sé þjóðarbúinu. En
nú átti að steypa þessu á einni
nóttu. Enda sá sfiómin sitt óvænna
eftir mótmæli bankamanna og
annarra og gaf út bráðabirgðalög
til að eyða sínum eigin bráða-
birgðaJögum. Víst getum við lært
stýra sínum flokki og sinni ríkis-
sfióm. Það yrði eina vonin, hvort
sem fastmótuð sfiómarstefna
kæmi út úr þessu samstarfi eða
annars konar samstarfi síöar, fyrir
eöa eftir kosningar.
Endalokin?
Sem dæmi um, hversu litlu
Framsókn nær þó fram, em kröfur
miðsfiómarfundar flokksins í
apríl. Þá var samþykkt, að lög yrðu
sett, vísitöluviðmiðun yrði afnum-
in og vextir og vaxtamunur yrði
ákveðinn í Seðlabankanum. Margt
fleira var þar samþykkt, sem ekki
hefur gengið fram. Nú segja menn,
að Framsókn geti ekki enn setzt á
miðsfiómarfund í ágúst án þess að
ná fram einhverju öðra en land-
búnaðarskandalanum hjá Jóni
Helgasyni. Framsókn nær jafnan,
með stuðningi svokallaðra fram-
sóknarmanna í öðrum flokkum,
þeim árangri í landbúnaöarmálum,
sem hjálpar til að sefia þjóðina á
höfuðið.
Að öllu samanlögðu er líklegast,
að ævi þessarar ríkissfiómar fari
að styttast. Kannski er sfiómin
þegar látin, en útfórin bara eftir.
Margt óvænt þarf að gerast, til þess
að sfiómin lifi öllu lengur úr þessu.
Sjálfstæðisþingmenn era ekki
sammála um, hvort leita skuli til
Borgaraflokksins. Sumir segja, að
slíkt væri æskilegt til að sameina
þessa tvo flokka að nýju. Aðrir
segja, að slíkt muni ekki kunna
góðri lukku aö stýra. Þaö yröi bara
til að lengja lífdaga Borgaraflokks-
ins. Vissulega virðist það síðasta
hálmstrá Borgaraflokksins að láta
meira í sér heyra, meðal annars að
eignast ráðherra, sem fólk tæki eft-
ir. En fyrir Sjálfstæöisflokkinn er
gallinn sá, að stuðningsfólk Borg-
araflokksins, sem kom úr Sjálf-
stæðisflokknum, hefur tvistrazt í
allar áttir.
Alþýöuflokksmenn kunna að
geta hugsað sér sfiómarsamstarf
með Alþýðubandalaginu. Sú sfióm
yrði vafaJaust ógæfuleg. En staða
Alþýðubandalagsins er slík, að við
vitum ekki, hvort sá flokkur gæti
nokkra tapað viö að fara í sfióm.
Haukur Helgason
grandvallarágreiningsins milli
sfiómarflokkanna. Allir þekkja
deilumar um gengisfellinguna í
vor. Þar vildu alþýðuflokksmenn
nánast ekki fella gengið, Framsókn
um 15-25 prósent, en sjálfstæðis-
menn fóra bil beggja. Þorsteinn
Pálsson reyndi málamiðlun og
virðist síðan hafa gefizt upp á þeirri
afstöðu. Foringi ríkissfiómar þarf
einnig að hafa afgerandi afstöðu.
Þorsteinn talar um upphlaup ráð-
herra. Það er rétt en aöeins hluti
af málinu. Flokkana greinir á um
aðalatriði. Þannig lítur staðan út,
þegar litið er til flokksformann-
anna. En að baki þvi er svo mikill
klofningur innan sfiómarflokk-
anna, hvers um sig. DV geröi góða
grein fyrir því nú í vikunni.
Alþýðuflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn hafa oft komið fram
sem miklu meiri ftjálshyggjuflokk-
ar en Framsókn, sem fyrst og
fremst er fyrirgreiðsluflokkur. En
auðvitað era þetta allt kerfisflokk-
ar. Þaö flækir málið. Einnig flækir
það málið, að innan Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins, eink-
um hins fyrmefnda, era margir
þingmenn, sem eiga samleið með
Framsókn um aukna miðstýringu.
í Sjálfstæðisflokknum era flestir
landsbyggðarþingmenn þannig í
sveit settir, að þeir geta átt samleið
með Framsókn. Þessir menn munu
þó margir fremur vilja kjósa öðra-
vísi sfiómarsamstarf en nú er,
einkum til að draga úr álirifum.
þeirra foringja í flokknum, sem oft
fylgja frjálshyggju. í Framsókn er
helmingur þingflokksins nú þegar
í nokkurs konar sfiómarandstöðu,
einkum þar sem nær ekkert af
málum Framsóknar fær samþykki
1 ríkissfióminni. Verðtryggingar-
málið og vaxtaumræðan í heild
sýnir, hve erfitt er fyxir Framsókn
að fá kröfur sínar samþykktar. Þó
hefur Framsókn náð því í þessari
sfióm, að með bandalagi viö mið-
stýringarmenn í hinum flokkunum
hefur sfiómin aldrei fylgt markaðri
fijálshyggju. Því hefur sfiómar-
stefhan hvorki verið fugl né fiskur
- aðeins glundroðavesen. Þess
gjöldum við. Því er betra, eigi þessi
sfióm að sifia eitthvað lengur, að
forsætisráöherrann geri nú upp við
sig, hvað hann vill. Hann reyni aö
sitthvað af fijálshyggjunni. Eitt er
það, að markaðsöflin valda mestri
arðsemi. Það gildir um vextina. Því
verður ekki með rökum mótmælt
því, sem meirihlutinn virðist ætla
sér í innlendu vaxtamálunum. En
formaður þingflokks Framsóknar
svaraði fyrir sinn flokk. Páll Pét-
ursson sagði, að niðurstöður
nefndarinnar væra bara frjáls-
hyggjukjaftæði og algerlega óað-
gengilegar fyrir framsóknarmenn.
Ef farið yrði aö þessum tillögum
mundi það hafa í för með sér, að
verðbólgan skrúfaöist upp. Fram-
sóknarmenn teldu, að vísitölubind-
ingin viðhéldi verðbólgunni. Til-
lögur nefndarinnar um áframhald-
andi vaxtafrelsi leiddu til þess, að
atvinnulífið stöðvaðist. Siðlaust
væri, hvemig farið væri með fólk
í þessu kerfi. Annaðhvort yrði að
verðtryggja launin eða grípa hast-
arlega inn í allar hækkanir. Þetta
sagði Páll Pétursson og talaði fyrir
munn framsóknarmanna. Augfióst
er því, að engin smáræðisdeila er
hafin um þetta mál. Slík deila gæti
náð hámarki innan skamms og þá
verður stór spuming um framhald
sfiómarsamstarfsins.
Miklu stærri mál
Rifrildi sfiómarhða um vaxta-
málin sýna aðeins einn anga
Laugardagspistill
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri