Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1990, Blaðsíða 14

Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1990, Blaðsíða 14
14 LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 1990. Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JONSSON Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift, ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079 Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11 Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr. Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr. Versnar fyrst - batnar svo Hinar alþjóðlegu viðræður í Bruxelles um lækkun tolla og hafta fóru út um þúfur í fyrrinótt. Verndar- stefna mun nú eflast á nýjan leik. Fulltrúar 107 ríkja samþykktu að breiða yfir þessa staðreynd með kiLrteis- legu orðalagi um, að málið verði tekið upp síðar. Tolla- og viðskiptastofnunin GATT hefur beðið mik- inn hnekki. Víða um heim eru reiðir stjórnmálamenn tilbúnir með tillögur um að hefna sín á útlendingum með lagafrumvörpum um aukna verndun innlendra atvinnuvega. Mest hætta er á þessu í Bandaríkjunum. Ef samkomulag hefði náðst í fyrrinótt, var til heimild þar vestra um að staðfesta niðurstöðuna í heilu lagi. Sú heimild er nú að renna út, svo að bandaríska þingið verður að íjalla um einstaka liði samkomulags, sem hugsanlega yrði gert síðar í vetur á vegum GATT. Allir vita, að þetta er fyrst og fremst Þýzkalandi og Frakklandi að kenna. Þessi tvö höfuðríki Evrópubanda- lagsins hafa reynzt ófáanleg til að brjóta niður múrana í kringum landbúnaðinn. Af þessum ástæðum er nú um allan heim litið á Evrópubandalagið sem vonda karlinn. Formlega séð bauðst bandalagið til að lækka tollmúra sína og höft um 30%, en efnislega fól tilboðið í sér 15% lækkun frá núverandi ástandi. Þetta var ekki nóg fyrir Bandaríkin og önnur hagkvæm landbúnaðarríki á borð við Ástralíu, Nýja-Sjáland, Uruguay og Argentínu. í fyrstu munu áhrifm verða slæm. Tollmúrar verða hækkaðir og hfskjör almennings munu versna. Mest verða áhrifin á landbúnaðarafurðir og fiskafurðir, sem alls staðar nema á íslandi eru flokkaðar með búvöru. Þetta getur skaðað helztu útflutningsafurðir okkar. Skaði okkar fælist fyrst og fremst í, að sjávarútvegin- um í Bandaríkjunum tækist að koma tollum á innflutt- an fisk, til dæmis frystan. Bandaríska þingið er til alls víst í þessum efnum, þótt þessa dagana sé ekkert vitað um, hvar verndarsinnaðir þingmenn muni bera niður. Ef mál þokast á þennan veg í Bandaríkjunum, getum við ekkert gert til varnar. Sovétgrýlan er úr sögunni. Bandarískum þingmönnum er hjartanlega sama um, hvort eftirlitsstöð er á Keflavíkurflugvelli eða ekki. Þeir taka heldur ekkert mark á stjórninni í Washington. Almennt má líka segja, að aukin verndarstefna og hefndarstefna í alþjóðaviðskiptum mun skaða okkur, þótt erfitt sé að spá um, hvernig það gerist í einstökum tilvikum. Þjóðir, sem eru háðar utanríkisviðskiptum, tapa þjóða mest á innflutningshöftum og tollum. Helzta von okkar er, að Þjóðverjum og Frökkum bregði svo í brún við afleiðingar af þvermóðskunni í Bruxelles, að tök landbúnaðarins á Evrópubandalaginu fari að linast. Aðrir atvinnuvegir og neytendur sjái bet- ur, hvað landbúnaðurinn er þeim þungur í skauti. Hugsanlegt er, að evrópskir neytendur rísi loksins upp til varnar, þegar þeir sjá tjón sitt af völdum hafta- stefnunnar. Brezku neytendasamtökin hafa tekið upp harðari stefnu gegn verndun landbúnaðar. Hér á landi hafa Neytendasamtökin fetað feimnislega í sömu átt. Hrunið í viðræðunum í fyrrinótt mun lemja þá stað- reynd inn í hausinn á mörgum, að niðurgreiðslur, út- flutningsuppbætur og aðrir styrkir við landbúnað eru hæsti þröskuldurinn á vegi mannkyns til betri lífskjara. Hrunið kann því að leiða til góðs í framtíðinni. Fríverzlun og lífskjör biðu skammtímahnekki í við- ræðunum í Bruxelles. Ástand mála var slíkt, að það verður að versna, áður en það byrjar að batna aftur. Jónas Kristjánsson Tekist er á í Gatt um fleira en landbúnaðarstyrki Fyrir 43 árum var gengið frá samningi um grundvallarreglur alþjóðaviðskipta, sem síðan hefur gengið undir nafninu GATT, sem er enska skammstöfunin á nafninu Alþjóðasamkomulagið um tolla og viðskipti. Meginreglan sem GATT byggir á er frjáls verslun sem leit- ast er við að koma á með lækkun eða afnámi tolla og annarra viö- skiptahamla. Eftir sjö samningalotur er svo komið að tæpir tveir þriðju hlutar af fjögurra billjóna (milijón millj- óna) Bandaríkjadollara heims- verslun fara fram samkvæmt GATT-reglum. Það á sérstaklega við um iðnvarning og eldsneyti. Á fundi í Punta del Este í Uruguay fyrir fjórum árum var ákveðið að efna til nýrrar samningalotu til að leitast við að koma á GATT-reglum um fimmtán önnur svið viðskipta. Á fundi ráðherra frá 107 lönd- um„ sem enn stendur í Brussel þegar þetta er ritað, ræðst hvort Uruguay-umferðin fer út um þúfur eða ekki. Höfuðátökin í aðdragand- anum að þeim fundi hafa staðið milli Evrópubandalagsríkja annars vegar og Bandaríkjanna og svo- nefnds Cairns-hóps 14 búvörufram- leiðsluríkja hins vegar um lækkun styrkja til landbúnaðar sem skekkja samkeppnisstöðu á heims- markaði. En á fundinum í Brussel hefur komið í Ijós að þeir sem mest eiga á hættu fari fjögurra ára starf í súginn vilja að líka sé á sig filust- að. Það eru þróunarlöndin. Evr- ópubandalagið, Bandaríkin og Jap- an eru fær um að sjá um sig hvern- ig sem allt veltist, þótt auðvitað gjaldi öll heimsbyggðin ef kemur til viðskiptahamla sem fylgdu við- skiptastríðum og verndarstefnu. En þróunarlöndin og ríki Austur- Evrópu yrðu verst úti. Þegar til Brussel kom stóðu mál þannig að Bandaríkjastjórn krefst þess að styrkir til landbúnaðar verði lækkaðir um 75% og útflutn- ingsbætur um 90% á 10 ára tíma- bih sem hefjist 1991. Eftir langa fundi og stranga kom- ust ríki EB á síðustu stundu að samkomulagi um tillögu sem gerir ráð fyrir 30% lækkun styrkja til landbúnaðar á tíu árum reiknað frá 1986. Frá því ári hefur EB þegar lækkað landbúnaðarstyrki um 15% svo að í tillögunni felst önnur eins lækkun fram til 1996. En fleiri komu meö útspil á síð- ustu stundu. Bandaríkjastjórn gerði kunnugt hálfum mánuöi fyrir fundinn í Brussel að hún væri hætt við að láta regluna um bestu kjör gilda í þjónustuviðskiptum. Sú regla felur í sér að ekki má mis- muna viðskiptalöndum í kjörum. Viðsemjendum til furðu og gremju kveðst Bandaríkjastjórn nú aðeins veita bestu kjör samkvæmt sér- stökum samningum við hvert við- skiptaland um sig. Þetta koma ofan á fyrra fráhvarf Bandaríkjastjórnar frá fríverslun- arstefnu á þýðingarmiklum svið- um þjónustu. Hún kveðst nú vilja undanskilja fjarskipti, sighngar og flug almennum GATT-reglum sem gera myndu útlæga mismunun á þessum þýðingarmiklu sviðum Erlend tíðindi Magnús Torfi Óiafsson þjónustu en stórfelld mismunun Bandaríkjanna innlendum skipafé- lögum í vild er alræmd. Á fundi í Brussel á miðvikudag lagði forseti ráðstefnunnar, sem auðvitað er frá Uruguay, til að tek- in yrðu til úrlausnar sérstaklega þau fimm viðskiptasvið af upp- runalegum 15 þar sem lengst er í land að samkomulagi. Þau eru landbúnaður, vefnaðarvara og fatnaður, þjónusta, íjárfesting og vitsmunaverðmæti (höfundarrétt- ur hvers konar). Fulltrúar EB féll- ust á þessa vinnutilhögun en Bandaríkjamennirnir höfnuðu henni. Kváðust þeir ekki til um- ræðu um neitt annað en stórbætt tilboð frá EB um lækkun land- búnaðarstyrkja. Við þetta snerist andinn á ráð- stefnunni í heild verulega EB-ríkj- um í vil. Fram til þess höföu Banda- ríkjamenn skákað í því skjóli að ríki EB væru einangruö með verndarstefnu sína í landbúnaði. Nú voru það þeir sem höfnuðu til- lögu forseta um að láta eitt yfir öll helstu ágreiningssviöin ganga. Verndarstefna skekkir nefnilega viðskiptakjör á miklu fleiri sviðum en í verslun með búvörur. Eitt skýrastra og afdrifaríkasta dæmið er vefnaðarvörumarkaðurinn. Iðn- væddu ríkin, bæði í Evrópu og Ameríku, vernda vefnaðar- og fata- iðnað sinn í stórum stíl með svo- kölluðum trefjasamningi. Hann kveður á um kvóta af vefnaðarvöru frá nýiðnvæddum ríkjum, einkum í Austur- og Suður-Asíu, sem selja má í hverju innflutningslandi. Á sama hátt bitnar verndarstefn- an í landbúnaði harðast á þróun- arlöndunum. Ekki er nóg með að hitabeltislönd eru nær útilokuð með ódýran sykur sinn, hrísgrjón og tóbak, svo að dæmi séu tekin, frá mörkuðum í Evrópu jafnt og Ameríku, eða króuð í þröngan kvóta. Þar á ofan eyðileggur niður- greiddur útflutningur á matvælum frá tæknivæddum ríkjum grund- völlinn fyrir matvælaframleiðslu bænda í þróunarlöndunum, sem flosna upp og hópast í yfirfullar borgir þar sem valdhafar nota út- lent gjafakorn til að halda lýðnum góðum. Kreppa Afríkuþjóða stafar ekki síst af þessari svikamyllu. Bandaríkjastjórn telur að reikn- að hafi verið út að ábati heims- byggðarinnar af árangursríku samkomulagi á öllum sviðum Ur- uguay-umferðarinnar næmi fjór- um billjónum dollara næsta ára- tuginn eða sem nemur allri heims- verslun á einu ári eins og stendur. Eftir miklu ætti því að vera að slægjast fyrir samningamenn í Brussel. Árangurinn sem GATT hefur þegar náð fer ekki heldur milli mála. Tollar á varningi, sem reglur samtakanna ná til, hafa þegar lækkað um 75%. Eitt markmið yfir- standandi lotu er að lækka þá um þriðjung af þvi sem enn stendur eftir af upphaflegum tollaálögum. Og það eru ekki þróunarlöndin' ein sem geta vænst sér hagsbóta af sameiginlegri niðurstöðu. Þró- unarsamvinnustofnunin OECD hefur reiknað út að sem stendur verja 24 iðnvædd ríki sem svarar 250 milljörðum dollara á ári í styrki og útflutningsbætur til landbúnað- ar. Og alræmt er að í EB rennur obbinn af þeim 100 milljörðum dóll- ara sem þar er um að ræða á þessu sviði til stórbænda, auk þess sem mafían svíkur út í Miðjarðarhafs- löndum. Svo að vikið sé að gerólíku sviði fara lyfjafyrirtæki í iðnvæddum löndum á mis við stórtekjur vegna þess að þróunarlönd, til dæmis í Rómönsku Ameríku og Suðaust- ur-Asíu, viröa ekki reglur um einkaleyfí. Talið er að tekjumissir bandarísku fyrirtækjanna einna af þessum sökum sé um 60 milljarðar dollara á ári. Af þessu er ljóst hvers vegna von- laust er að ætia að ná samkomulagi í GATT-viðræðunum nema gripið sé yfir vítt svið, svo að allir hafi nokkurn ábata þegar upp er staðið.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.