Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.1992, Qupperneq 14

14
LAUGARDAGUR 11. APRÍL 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Hávaðamengun
Símaviðskiptavinir þurfa oft að bíða nokkra stund
eftir samtali í símakerfi fyrirtækja og stofnana. Þeir
eiga í auknum mæli á hættu að sæta áreitnum og skipu-
legum hávaða meðan þeir bíða. Hávaðinn kemur yfir-
leitt frá útvarpsstöðvum, sem tengd eru símakerfum.
Þetta virðist fyrst og fremst gert, af því að tæknin
gerir það kleift. Ekki stafar þetta af því, að viðskiptavin-
ir telji þetta þægilegt eða telji þögnina svo óþægilega,
að þeir taki áreitinn og skipulegan hávaða fram yfir
hana. Ótti við þögn er ennþá minnihlutaeinkenni.
Að vísu er sumt fólk, einkum ungt fólk, svo innan-
tómt og háð áreitnum og skipulegum hávaða, að það fer
að titra af taugaveiklun, ef það heyrir þögn. Slíkir fíklar
róast ekki fyrr en sett er í gang útvarpstæki eða annað
tæki, sem framleiðir áreitinn og skipulegan hávaða.
Þetta kemur niður á hinum óbrengluðu. Ekki er einu
sinni friður fyrir hávaðafíklum í heilsuræktarstöðvum,
þar sem þreyttir félagsmenn stéttarfélaga endurhæfa
sig með líkamlegri þjálfun. Stjórnendur slíkra stöðva
ganga í lið með hávaðafíklum gegn eðlilegu fólki.
Þetta gera þeir með því að útvarpa sjálfir þessum
áreitna og skipulega hávaða og með því að veita aðgang
að útvarpstækjum, þar sem þeir ráða ferðinni, er vilja
skrúfa hávaðatakkana sem hæst, þótt þeir séu í miklum
minnihluta meðal viðstaddra viðskiptavina.
Fólk þarf að átta sig á, að eðlilegt og upprunalegt
ástand felst í þögn og ýmsum óhjákvæmilegum hljóðum,
svo sem brimgný, goluþyt og lækjanið, en að hinn áreitni
og skipulegi hávaði úr útvarps- og hljómflutningstækj-
um er mengun á hinu eðlilega og upprunalega ástandi.
Á tímum tæknialdar er engin ástæða til að þurfa að
þola slíka hávaðamengun. Með vasatækjum, sem kosta
2000-4000 krónur, og heyrnartækjum, er kosta 100-200
krónur, getur hver, sem óskar eftir fráviki frá þögn,
haft þann hávaða, er hann kærir sig helzt um.
í fyrirtækjum og stofnunum, þar sem sumir starfs-
menn og viðskiptamenn vilja áreitinn og skipulegan
hávaða, ættu þeir að geta öðlazt hann með hjálp slíkra
tækja og án þess að trufla hina, sem enn eru óbrenglað-
ir að þessu leyti. Þannig er víða tekið á málinu.
Fráleitt er að telja rétt hávaðafíkla meiri í samfélag-
inu en hinna. Fráleitt er að hafa á almannafæri tæki,
sem menn geta gengið í til að framleiða áreitinn og
skipulegan hávaða. Og fráleitt er að útvarpa slíkum
hávaða um opin -hátalarakerfi eða inn á símalínur.
Á þeim stöðum, þar sem búast má við komu fólks,
er sækist eftir áreitnum og skipulegum hávaða og getur
ekki án hans verið, er hægt að selja 2000 króna vasa-
tæki með einnota, 100 króna heyrnartólum, svo að það
trufli ekki annað fólk með hávaðafíkn sinni.
Eðlilegt er og fyllilega tímabært, að um áreitna og
skipulega hávaðamengun séu settar reglur á borð við
aðrar reglur um mengunarvarnir. Það er verðugt verk-
efni fyrir aðgerðalítið umhverfisráðuneyti, ef það nenn-
ir að sinna öðru en ferðaþjónustu til Rio de Janeiro.
Á meðan er rétt, að eðlilegt fólk beiti þrýstingi 1 mál-
inu með því að draga úr viðskiptum við fyrirtæki og
stofnanir, sem varpa áreitnum og skipulegum hávaða
um sali og símalínur og jafnvel út á stéttar, en beina
þeim að fyrirtækjum, sem virða rétt fólks til þagnar.
Við megum ekki vera svo þjökuð af aldagamalli kúg-
un, að við gefum hávaðafíklum bardagalaust eftir einn
af mikilvægari þáttunum í friðhelgi einkalífsins.
Jónas Kristjánsson
Afsetning
Thatcher bar til-
ætlaðan árangur
íhaldsflokkurinn í Bretlandi rek-
ur rætur sínar allt aftur á átjándu
öld. Frá því um aldamótin 1800
hefur hann lengst af stjórnað land-
inu en leita þarf aftur meira en öld
til að fmna hliðstæðu þess sem nú
hefur gerst í kosningunum á
fimmtudag, íhaldsmenn hafa
tryggt sér meirihluta á þingi í
fjórðu kosningunum í röð.
Enn hefur það dregið íhalds-
flokkinn drjúgt sem ævinlega hefur
verið megineinkenni hans, hann
hefur aldrei haft fyrir því að burð-
ast til langframa með neina mark-
aða stefnu. Hvort heldur á dögum
Roberts Peels eða Johns Majors
hefur það verið aðalsmerki flokks-
ins að haga seglum eftir vindi,
marka þá stefnu sem á hverjum
tíma er líklegust til að tryggja
valdasetu og hagsmuni þeirra sem
standa straum af úthaldinu, land-
aðalsins fyrr, íjármagnseigenda
nú.
Þessi lífsregla íhaldsflokksins
hefur sjaldan sannast jafn áþreif-
anlega og í meðferðinni á Margaret
Thatcher. Þrennar síðustu kosn-
ingar vann flokkurinn undir henn-
ar forustu. En hún var ekki af hefð-
bundinni íhaldsgerð heldur rót-
tæklingur hægra megin á stjórn-
málasviðinu, „sannfæringarstjórn-
málamaður" eins og tekið er að
orða það í fræðunum.
Fyrir þrem misserum var orðið
ljóst að Thatcher var ekki lengur
flokknum til framdráttar heldur
íþyngdi honum í leit aö kjörfylgi.
Þá hafði þingflokkur íhaldsmanna
snör handtök, losaði sig við járn-
frúna undir því yfirskini að yfir-
gangur hennar við samstarfsmenn
í ríkisstjórn væri orðinn óþolandi.
í staðinn var valinn til forustu
John Major, skjólstæðingur
Thatcher á framaferli og því unnt
að kynna hann fyrir hrekklausum
kjósendum sem eðlilegan arftaka,
en í raun stjórnmálamaður allt
annarrar gerðar. Thatcher hatar
velferðarríkið, sem hún tók í arf
eftir fyrri stjórnir, síns eigin flokks
ekki síður en Verkamannaflokks-
ins. Major er þvert á móti annt um
að varðveita megineinkenni þess.
Valdaferli Thatcher lauk með
langvinnasta og þungbærasta efna-
hagssamdrætti í Bretlandi frá því
í heimskreppunni miklu á fjórða
áratug aldarinnar. Því var íhalds-
flokknum brýnt að breyta um
ímynd fyrir kosningamar sem
hlutu að koma í ár. Major var val-
inn til aö gegna því hlutverki, og
var tekinn fram yfir Michael Hess-
eltine sem boðið hafði Thatcher
birginn. Með því taldi meirihluti
íhaldsþingmanna unnt að laga
flokkinn að breyttum aðstæðum án
þess að niðurlægja sig meö afneit-
un þess sem á undan var gengið.
Útreikningar raunverulegra
valdhafa í innsta hring íhalds-
flokksins hafa nú gengiö upp. Þeg-
ar þetta er ritað er útht fyrir að
íhaldsmenn hafi 17 atkvæða meiri-
hluta á nýkjörnu þingi. Það er lítið
miðað við 102 atkvæða meirihluta
eftir kosningarnar 1987 en nægir
vel til að stjóma þegar þess er gætt
að um eða yfir tylft þingmanna
sambandssinna frá Norður-írlandi
fylgir að jafnaði íhaldsstjórn að
málum.
Væntanlegri stjóm Majors verð-
ur einnig til framdráttar að for-
ustukreppa hlýtur að koma upp í
Verkamannaflokknum í kjölfar
íjórða kosningaósigursins í röð.
Hún verður þeim mun hvassari
sem sigurvonir voru nú meiri en í
undanfómum kosningum. Stjórn-
málaskýrendum á Bretlandi ber
saman um að kosnirigastefnuskrá
Verkamannaflokksins hafi mælst
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
vel fyrir og henni hafi verið vel
fylgt eftir í kosningabaráttunni.
Kosningaúrslit fyrir Verka-
mannaflokkinn langt undir vænt-
ingum og vísbendingum skoðana-
kannana verða því skrifuð á reikn-
ing flokksleiðtogans, Neils
Kinnocks. Ályktað verður aö
óvissuatkvæði þeirra kjósenda,
sem gerðu upp hug sinn á síðustu
stundu, hafi hneigst til íhalds-
flokksins, sér í lagi vegna þess að
þeir heri meira traust til Majors en
Kinnocks.
í viðleitni sinni til að gera viðun-
andi heild úr sundruðum Verka-
mannaflokki og gera hann hæfan
til .að höfða til miðjufylgis hefur
Kinnock í ýmsu orðið að sveigja frá
fyrri vinstriviðhorfum og er því
berskjaldaður fyrir ásökunum um
staðfestuleysi. Þar að auki er hann
frá Wales og Englendingar hafa ill-
an bifur á hraðmælskum Wales-
búum frá því Lloyd George lagði
Frjálslynda flokkinn gamla í rúst
með ævintýramennsku á árunum
eftir fyrri heimsstyrjöld.
Fréttaskýrandi hjá breska ríkis-
útvarpinu BBC lét svo ummælt á
föstudagsmorgun að hann byggist
við að Verkamannaflokkurinn gæti
hafa náð allt að 100 þingsæta meiri-
hluta í kosningunum hefði John
Smith, sem fer með íjármál í
skuggaráðuneytinu, veitt honum
forustu. Smith lagði fram fjárlaga-
frumvarp af hálfu flokks síns í upp-
hafi kosningabaráttu til saman-
burðar við fjárlagafrumvarp
íhaldsstjórnarinnar og mæltist það
vel fyrir.
Eitt af vandamálum nýrrar
stjómar Majors verður að bregðast
við því að stefnumótun Verka-
mannaflokksins og Frjálslyndra
demókrata í efnahagsmálum, heil-
brigðismálum og fræðslumálum
höfðar bersýnilega til meirihluta
breskra kjósenda því meirihluti á
þingi er fenginn með 42% greiddra
atkvæða vegna þess að kosið er í
einmenningskjördæmum. Thatch-
eristar í íhaldsflokknum em vísir
til að rísa gegn viðleitni til að koma
til móts við þau sjónarmið.
Evrópumálin eru annar vandi
nýju íhaldsstjórnarinnar. Major
tókst að halda klofnum flokki sín-
um saman með fyrirvörum við
Máastricht-samkomulag Efna-
hagsbandalagsríkja varðandi
gjaldmiðilssamruna og félagslega
réttindaskrá. Bandalagsríki Breta
í EB létu hann komast upp með
þetta vegna þess að stjórnir þeirra
vissu að hann var aðeins að fleyta
sér fram yfir kosningarnar með því
bragði. Ætli hann stjórn sinni að
sitja út fimm ára kjörtímabil kem-
ur til alvörunnar í þessum efnum
á því tímaskeiði og öllum sem vita
vilja er ljóst að Bretland getur ekki
verið sér á báti á þessum sviðum
án þess að falla niður í aukaaðild
að bandalaginu.
Og þrátt fyrir óvæntan kosninga-
sigur má John Major vera var um
sig í flokknum. Þar eru ýmsir sem
telja sig betur til foringja fallna og
munu sæta færis verði þeim á sem
þeir telja að hafi verið valinn til
þess fyrst og fremst að brúa bilið
frá furðufyrirbærinu Margaret
Thatcher yfir til íhaldsflokksins
eins og hann á að sér að vera.
Magnús T. Ólafsson
John Major forsætisráðherra og Norma, kona hans, veifa sigrihrósandi
til stuðningsmanna úr glugga á aðalskrifstofum íhaldsflokksins við
Smith Square i London á föstudagsmorgun. Simamynd Reuter