Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.1992, Side 32

44
LAUGARDAGUR 11. APRÍL 1992.
Samastaður vegalausra bama fortíðarinnar:
,,Þar sem er líf
44
þar er von
- segir Elísabet Kristjánsdóttir, forstöðumaður Dyngjunnar, áfangaheimilis kvenna eftir áfengismeðferð
Elísabet Kristjánsdóttir, forstöðumadur Dyngjunnar, sem er áfangaheimili fyrir konur sem hafa lokið áfengismeðferð, hefur náð góðum árangri i starfi
sínu. Hér er hún með heimilisvininum Taniu.
„Þegar Dyngjan var sett á laggirn-
ar fyrir fjórum árum var ég nýkomin
úr meðferö og var því ekki með í
uppbyggingunni. Hins vegar fylgdist
ég nákvæmlega með öllu sem var að
gerast,“ segir Elísabet Kristjánsdótt-
ir, forstöðumaður Dyngjunnar, sem
er sambýli fyrir konur sem eru að
koma úr áfengis- og fíkniefnameð-
ferð, þegar helgarblað DV heimsótti
heimilið í vikunni. Á Dyngjunni fer
fram mjög áhugavert starf til hjálpar
konum á öllum aldri, jafnt mæðrum
sem einhleypum. Nú eru 19 konur
búsettar þar og tvær þeirra eru með
börn sín hjá sér. Konurnar, sem hafa
dvalið á Dyngjunni, eru frá sextán
ára til fímmtugs. „Það má segja að
þær konur sem hér búa séu vega-
lausu böm fortíðarinnar,“ útskýrir
Elísabet sem er fús að segja frá starf-
semi heimilisins, eigin reynslu sem
alkóhólisti og reynslu sinni af að
hjálpa öðram konum.
Dyngjan er til húsa við Snekkju-
vog, í stóru húsi í eigu Reykjavíkur-
borgar. Konumar fengu húsið til af-
nota gegn því að standa undir endur-
bótum. Húsið er orðið gamalt og
þarfnast viðgerða sem konurnar
hafa reynt að framkvæma sjálfar eft-
ir efnum og ástæðum. Mikið starf er
þó óunniö en konurnar una engu að
síður glaðar við sitt og færri komast
að en vilja.
Mikil þörf
„Það var mikil þörf fyrir heimili
sem þetta,“ útskýrir Elisabet sem
alltaf er kölluð Dottý og best þekkt
undir því nafni. „Það var og er starf-
andi heimili á Amtmannsstíg sem
rekiö er af félagsmálastofnun og tek-
ur aðeins 5-6 konur í einu. Þar voru
alltaf langir biðhstar svo það var
engin spuming um þörfina. Oft hafa
þessar konur farið í íjölmargar
áfengismeðferðir en þegar út í lífíð
er komið geta þær ekki staðið á eigin
fótum. Þetta heimili miðast við að
styðja þær út í lífið aftur, t.d. í sam-
bandi við atvinnu. Konurnar, sem
hafa gengið í gegnum hf alkóhóhst-
ans, eru fullar af sektarkennd og
skömm og þær þora ekki út í hfið.
Þetta heimili fuhnægir ekki þörf-
inni og þess vegna þarf í rauninni
að setja upp eitt heimihð enn og þá
fyrir konur með börn. Þegar ég tók
við Dyngjunni fyrir rúmum tveimur
árum vora hér þréttán rúm. Fljótlega
bætti ég einu rúmi við og í desember
sama ár voru þau orðin sextán. í
haust urðum við enn að bæta við
rúmunji því að biðhstinn var orðinn
það lahgur. Síðan hafa veriö hér nítj-
án konúr og enn erum við með bið-
hsta.
Mér finnst verst með mæðurnar
sem eiga fuht í fangi með að ná jafn-
vægi í hfinu og þurfa jafnframt að
hafa áhyggjur af börnum sínum.
Hingað hafa komið nokkuð margar
konur sem standa í erfiöum bama-
vemdarmálum. Þær konur þurfa á
miklum stuðningi aö halda. Ég er í
mjög góðu sambandi við félagsmála-
stofnun og funda reglulega með
þeim. Það er mín skoðun að heimilið
eigi að hafa góða samvinnu við ráð-
gjafa þar og sú hefur raunin verið.“
ÁKugavertstarf
Dottý var upphaflega ráðin í rúm-
lega hálfa stöðu á Dyngjunni og átti
að reka heimihð á þeim tíma. „Þegar
ég byijaði hér tók við ný og mjög
ábyrg stjórn. H§r voru núklar skuld-
ir sem þurfti að greiða úr. Þó ég ætti
að vera í hlutastarfi þá vann maður
í þessu allan sólarhringinn því áhug-
inn var gífurlegur. Eftir sex mánuði
var starf mitt aukið í 75% og auk
þess kom hingað kona úr líknarfélagi
heimihsins tvo morgna í viku til að
kaupa inn, ég annaði því ekki. í des-
ember fékk ég í gegn að starf mitt
yrði 100% og að ég fengi konu á
hverjum morgni til aðstoðar. Núna
er ein og hálf staða við húsið og geng-
ur ágætlega," segir Dottý.
Konumar, sem dvelja á Dyngjunni,
þurfa að fylgja í hvívetna ströngum
reglum hússins. Þær verða að sanna
og sýna að þær vilji breyta um lífs-
stíl. „Ég hef komið upp trúnaöar-
mannakerfi í húsinu. Hér eru konur
sem hafa dvalið allt upp í eitt ár. Sú
ábyrgð hvíhr á þeim sem hafa dvahð
lengst að gerast „eldri borgari" nýrra
kvenna og leiða þær í gegnum fyrstu
vikurnar sem tengihður. Allar konur
fá því mjög góðar móttökur og kom-
ast strax inn í heimilislífið. Dyngjan
er nefnilega ekkert annað en heimili
þessara kvenna og þær verða að hlíta
sömu reglum og gilda á öllum góðum
heimilum. Við vinnum eftir kerfi AA
samtakanna.
Ekkertbruðl
Eldamennskan er í höndum
tveggja vistmanna í einu en morgun-
starfsmaðurinn sér um öll innkaup
og aö greiða reikninga. Við þurfum
sannarlega að passa hverja krónu og
hér er ekki bruðlað með neinn hlut.
Á hverjum þriðjudagsmorgni er farið
með þær konur sem ekki hafa vinnu
í sund og mikið lagt upp úr hkams-
rækt. í dag eru níu konur sem hafa
ekki fengið starf.“
Lágmarksdvöl á Dyngjunni eru
þrír mánuöir en Dottý segir að sá
tími megi ekki vera styttri til að ár-
angur náist í breyttum lífsstíl. Með-
aldvalartími er sex mánuðir. Þær
konur sem þurfa á áfangaheimili að
halda eftir meðferð eru aðeins 6-7%
þeirra kvenna sem fara árlega í
áfengismeðferð. „Þetta eru konur
sem era mjög illa staddar í lífinu,"
segir Dottý. „Yfirleitt skulda þær
mikið, hafa jafnvel ekki gert skatta-
skýrslu til margra ára, eiga enga
vinnusögu og kunna ekki neitt. Fé-
lagsmálastofnun greiðir götu þeirra
fyrsta mánuðinn sem er ekki nægi-
legur tími vegna þess hversu mis-
munandi tími hður þar til þær fá
atvinnu. Konurnar greiða heimilinu
28.500 krónur í húsaleigu og mat á
mánuði og á því er Dyngjan rekin.
Þær sem enga atvinnu hafa geta ekki
greitt leiguna og því era þær á fram-
færi Dyngjunnar. Og þeim líður
sannarlega iha vegna þess. Styrkur
frá heilbrigðisráðuneytinu á síðasta
ári bjargaði okkur. Við viljum alls
ekki reka konur út sem ekki geta
borgað tímabundið," segir Dottý.
Hún bætti við að heimilið vonaðist
til að komast á fóst fjárlög hjá félags-
málaráðuneytinu á næsta ári.
Ónógur stuðningur
Dottý telur að þar sem þessar kon-
ur hafi lifað á félagsmadastofnun í
gegnum árin ætti stofnunin aö hjálpa
þeim fyrstu mánuðina út í lífið líka.
„Allar þær konur sem koma hingað
era tílbúnar að hjálpa sér. Þær koma
gegnum ráðgjafa frá SÁÁ, Vífilsstöð-
um og unghngaheimilinu Tindum.
Fyrstu árin vora ekki haldnar tölur
um hvernig konuraar spjara sig í
þjóðfélaginu eftir að þær fara héðan
en ég hef verið að reyna að gera það
undanfarið. Mér sýnist að við höfum
náð mjög góðum árangri. Margar
konur koma hingað oft í heimsókn
eftir að þær eru fluttar út, halda sam-
bandinu við okkur og fá stuðning."
Þegar Dyngjan var sett á laggirnar
vora engir peningar til fyrir hús-
gögnum. Hjálpsamir einstakhngar
úti í bæ gáfu heimilinu húsgögn sem
ekki voru not fyrir lengur. Þess
vegna ægir saman ólíkum húsgögn-
um frá ýmsum tískutímabilum í
Dyngjunni. „Það var mjög duglegt
fólk og áhugasamt sem stóð fyrir
söfnun í upphafi," segir Dottý. Þar
sem húsið er gamalt hefur viðgerðar-
kostnaður verið nokkur. Dottý segir
það vera fyrst núna sem þær geti
farið að mála veggi og lagað til. Það
gera þær allt sjálfar. „Nýlega gátum
við í fyrsta skipti keypt nýjan hlut
sem eru borðstofuborðin okkar. Við
erum'otboðslega glaðar með þau,“
segir hún ennfremur.
Líknarfélagið Konan var stofnað í
upphafi með um þrjú hundruð aðh-
um sem skráðu sig. Dyngjan hefur
sent út gíróseðla en Dottý segir að
htið skili sér. Styrktarfélag Dyngj-
unnar, sem var stofnað fyrir einu og
hálfu ári, er nú að safna fyrir leður-
hornsófa sem íslenskur aðili ætlar
að smíða gegn hóflegu verði. Þess
má líka geta að Hvítabandskonur
hafa sýnt mikin stuðning, bæði gefið
heimilinu rúm og aðra nytsama
hluti.
Ekkert er sjálfsagt
Dottý segir að mjög nauðsynlegt sé
að heimhið sé rekið sjálfstætt. „Það
er partur af dvöhnni hér að læra að
bjarga sér og t.d. spara í matinn. Ef
við leyfum okkur eina góða máltíö
þá er mjög ódýr matur á borðum
næstu daga. Oft era þessar konur
sem hér dvelja stofnanavanar og
telja sjálfsagt að fá aht frítt eins og á
spítulum og meðferðarheimhum.
Hér er htið öðruvísi á og enginn hlut-
ur er sjálfsagður. Ég get nefnt dæmi
að það er veisla hjá þeim ef við pönt-
um kókómalt, skinku eða eitthvað
þess háttar. Það er algjör lúxus. Ann-
ars leggjum við mesta áherslu á hoh-
an og góðan íslenskan mat.“
Margar þeirra kvenna, sem koma
á Dyngjuna, hafa aldrei eldað mat
og kunna því ekki til verka. Þeim er
kennd eldamennska og að halda hús-
inu hreinu. Einnig þurfa þær að sitja
fundi en ráðgjafar hjá SÁÁ sjá um
þá. Morgunfundir með Dottý eru
þrisvar í viku fyrir þær sem ekki era
í vinnu.
180 konur
á fjórum árum
í þau fjögur ár sem Dyngjan hefur
verið starfrækt hafa 180 konur dvahð
þar. Fyrsta konan kom inn 7. apríl
1988. Dottý segir að Dyngjan sé fyrst
og fremst heimili fyrir konur sem eru
búnar að fara í meðferð. Hins vegar
má líkja heimihnu við t.d. leikskóla
þar sem ákveðnar uppeldisreglur era
.í gildi, agi og stefnt að eðlhegum lífs-
sth. „Þessar konur skilja ekki hvers
vegna þeim hefur gengiö illa í öhum
mannlegum samskiptum í gegnum
árin en þær komast að því hér. Alkó-
hóhstar eru þannig að ef eitthvað
hefur mistekist missa þeir trúna á
sjálfum sér,“ segir Dottý. „Konurnar
hafa ekkert sjálfstraust."
Þegar Dottý er spurð hvort vel
gangi að hafa konur með htil börn
innan um aðrar sem þurfa að sjá á
eftir bömum sínum í vistun eða era
barnlausar segir hún það vera. „Hér
hafa nokkur börn dvahö frá því ég
tók við. Ég er mjög hlynnt því að þau
fái að vera með mæðrum sínum ef
hægt er en það er ekki í öhum tilfeh-
um. Þær sem eru ekki með bömin
hjá sér fá þau ahtaf um helgar í heim-
sókn. Hér býr núna tveggja ára