Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1992, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUK 14. NÓVEMBER ig92.
Meiming
Elskhugi lafði
Chatterley
D.H. Lawrence skrifaöi skáldsöguna Elsk-
hugi lafði Chatterley þrisvar og í hvert skipti
versnaöi hún, varð langdregnari og ósmekk-
legri. Verkiö kom fyrst út áriö 1928 og árið
1960 þótti Bretum tími til kominn að fá úr
því skorið hvort Lafðin væri klám eða ekki.
I réttarhöldunum í London var þó ekki
minnst á rassasamfarirnar í bókinni líklega
vegna þess að dómaramir voru ekki vel læs-
ir á bókmenntatexta.
Lafðin á íslandi
Á stríðsárunum kom út hluti af Lafðinni í
þýðingu hins íslenska umboðsmanns kynóra
á íslandi, Kristmanns Guðmundssonar. Sú
útgáfa er löngu uppseld þó hún væri ekki
seld á almennum markaði. Svo þegar nú er
ráðist í að gefa út óstytt verk eftir Lawrence
er þessi sama bók vaíin aftur, líklega vegna
þess hve fræg hún er en ekki vegna þess aö
hún skipti máli sem bókmenntaverk. Enda
er ekki til þýöingarinnar vandað og einsýnt
aö verið er að reyna að græða en ekki að
bæta úr menningarfátæktinni á íslandi.
Lawrence og áróðurinn
Ein ástæðan fyrir því hversu lélegt verk
Lafðin er er sú að Lawrence var kynlífsbylt-
ingarmaöur. Og eins og allir byltingarmenn
var hann þannig innréttaður að hann þurfti
að koma áróðri til skila og lá meira á því en
aö vanda sig við listina. Áróður Lawrence
fólst í því að setja á prent „hreinskilnar“
kynlífslýsingar í skáldsögum sínum og
„frelsa" þannig mannkynið frá tepruskap í
kynlífinu. Og þetta tókst auðvitað vel því nú
eru engin kyiúífsvandamál til lengur.
Við skulum líta á kafla úr lafðinni til aö
sjá snilld Lawrence. Þess ber að geta að hann
fellur illilega í eigin gildru tilfinningaskrúðs-
ins, sem honum þótti lítt karlmannlegt þegar
um kynlíf var að ræða. En hann áttaði sig
ekki á því hve teprulegur hann gat sjálfur
verið, sem stílisti. í þessum kafla kemur eitt
hvimleiðasta „stílbragð" hans ömurlega oft
fyrir, en það felst í því að tvítaka orð. Til að
undirstrika þetta er hér sleppt setningum
víða innan úr þessari fullnægingarlýsingu
Lafðinnar:
„Ó, djúpt niðri í henni klofnuðu djúp-
in... meðan sá sem olli náði dýpra og dýpra,
snerti við neðar og neðar og henni varð upp-
lokið dýpra og dýpra og dýpra... og nær og
nær steyptist snertanleiki hins óþekkjan-
lega, og lengra og lengra bárust öldurn-
ar... Ó, það var of unaðslegt, of unaös-
legt!...Það var svo yndislegt!" stundi hún.
„Það var svo yndislegt!"... Hve yndislegur,
hve yndislegur... Svo fallegt! Svo fall-
egt... Fegurð! Þvílík fegurð!... Hún ók sér
nær honum, nær... Og hjarta hennar
bráðnaði út á við...“ Og skyldi engan furða.
Þó hefði líklega verið hstrænna aö láta hjarta
hennar bráöna inn á viö.
Þýðingin
Það er Jón Thoroddsen sem fer í spor Krist-
manns í þetta skipti og snarar laföinni. Jón
gæti orðið góður þýðandi ef... Það vantar
sem sé ekkert upp á nema þetta hvimleiða
„ef‘. Ef hann t.d. talaði ekki um „þrönga
menn“ (77) og „örvinda" (89), „uppblásin
skáld“ (102), „bylgjandi skapbresti" (318) og
„andstæðar konur“ (9) og „kynferöissam-
band á stangli" (50). Það er heldur ekki gott
Bókmenntir
Árni Blandon
að segja: „... ég gat aldrei fengið mína
ánægju og fullnægju með henni án þess aö
hún fengi sína hjá mér samtímis. Og það
gerðist aldrei" (228). Það er heldur ekki gott
að segja: „Ég og Guö eru...“ (334). En þetta
er kannski bara villa af svipuðu tagi og „vit-
ið þig“ (90) eða „skógardúfa af söngla kú...“
(208), „máttu þá ekki að leggja“ (217) og
„smjög framandlega" (283) eða hinar 19
prentvillumar í bókinni. Og það er heldur
ekki gott að vera með enskuskotið mál og
oröaröð í þýðingum: „gert úr því langt kokk-
teilparti" (65), „yfir deginum hafði gránað“
(54), „hún hafði ekki hjúkrað hermönnum
án þess að læra svolítið" (320). Það er heldur
ekki gott að nota of mikið af eignarfóllum:
„í þögn gjóstusams skógarins" (98), „með
brosvipru smástríðinna yfirburða" (112),
„Miðlönd jáms og náma“ (177).
D.H. Lawrence.
íslenskmenning
Á bókarkápu Elskhuga lafði Chatterley
segir að verkið hafi komiö fyrst út í Bret-
landi 1928. Það er ekki rétt að verkið hafi
komið út í Bretlandi á því ári enda segir
annars staðar á bókarkápunni að verkið
hafi lengi verið bannað í Bretlandi. Elskhug-
inn kom fyrst út á Ítalíu 1928 og þá á kostnað
höfundar. Það var ekki fyrr en fjórum árum
síðar að verkið var gefið út í Bretlandi og í
Bandaríkjunum og þá í sótthreinsaðri út-
gáfu.
Lawrence skrifaði nokkuö góð leikrit, tals-
vert af frambærilegum ljóöum og þijár góðar
skáldsögur: Ástfangnar konur, Regnboginn
og Synir og elskhugar. Hvað skyldu íslend-
ingar þurfa aö þola margar útgáfur af Lafð-
inni áður en list Lawrence fær verðuga
kynningu hér á landi?
D.H. Lawrence:
Elskhugi lafði Chatterley, 335 bls.
Þýðandi: Jón Thoroddsen
Almenna bókatélagið, 1992
ÞEGAR MEST A REYNIR...