Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1993, Blaðsíða 32

40
MÁNUDAGUR 20. DESEMBER 1993
Menning
Þorsteinn Gylfason.
Skemmtilegar
Ljóðaþýðingar
Þorsteins GyHasonar
Þetta er óvenjustór ljóðabók, ná-
lægt hundraði þýddra ljóða úr
ýmsum áttum og frá löngu tíma-
bili. Hið elsta er rómverskt, hið
yngsta frá miðjum síðasta áratug.
Það er litháískt, og hér er þýtt úr
mörgum tungum og mállýskum,
m.a. ítölsku, og nýnorsku, auk
kunnuglegri mála, svo sem dönsku.
En mest er úr þýsku og ensku.
Það er óvenjulegt og viröingar-
vert að öllum þýðingunum fylgir
frumtexti en auk þess rekur þýð-
og spennandi
andi í eftirmála fyrri þýðingar ljóð-
anna þegar þær eru kunnar, segir
deili á skáldunum og rekur stund-
um tildrög þýðinga sinna.
Stuðlahlekkir
Um eitt ljóðanna sem hann þýðir
segir Þorsteinn (bls. 225) að hann
hafi ekki reynt að leika eftir erflða
rímþraut þess og kosið „að hafa
þýðinguna óstuðlaða eins og frum-
kvæðið". Betur að hann heföi oftar
farið svo að. Með fullri virðingu
fyrir íslenskum bragreglum þá er
Bókmenntir
örn Ólafsson
oft nógu erfitt að fylgja hrynjandi
frumtexta og rímskema þótt ekki
bætist þar við kröfur um íslenska
stuðlun. Þá viU stíllinn stundum
sitja á hakanum en miklu mikil-
vægara er að skila honum en að
stuðla og ríma. Hér er frægt ljóð
eftir Ezra Pound, svo örstutt að
engu má skeika í uppbyggingu
myndarinnar sem er meginatriði
ljóðsins. En þýðingin á því skemm-
ist vegna tillits til stuðlasetningar
(bls. 145):
Á neðanjarðarstöð í París
Andlit sjást á fólkinu í fjöldanum
blómknappar á blautri svartri grein.
In a Station of the Metro
The apparition of these faces
in the crowd
Petals on a wet black bough.
Mun nákvæmari og sterkari þyk-
ir mér þýðing Kristins Björnssonar
sem Þorsteinn birtir til saman-
burðar (bls. 219):
Á neðanjarðarstöð
Svipmynd þessara andlita
í mannþrönginni
blómblöð á votri svartri grein.
Dæmi mætti ennfremur taka
bæði af ljóðum Goethes (bls. 21) og
Brechts (bls. 127), en einnig „Úr
Tumakvæði" Roberts Burns, þar
sem algeng orð, svo sem „folk“ og
„leave the street" hljóta of hátíð-
lega þýðingu:
Sitt götusalar grafa pund
og grannar þyrstir halda fund
þvi markaðsdagur dvín um
skeið og dróttir búast heim á leið.
When chapman billies leave the
street, And drouthy neebors
neebors
meet, As market-days are wearing
late, An’ folk begin to tak the gate
Af framangreindum ástæðum virð-
ast mér þýðingar Þorsteins á frí-
ljóðum jafnbestar, einkum á löng-
um einræðum Walts Whitmans.
Verulega góð er líka þýðing hans á
löngum ljóðbálki T.S. Eliots: „Hol-
mennin“. Þó sýnist mér undarleg
vflla hafa læðst þar inn á síðustu
síðu (bls. 161): „potency" ætti að
þýða með „getu“ en ekki „getnað-
ar“. Þetta er ekki orðabókarsmá-
smygli í mér því erindið fjallar allt
um bilið mflli löngunar og uppfyll-
ingar hennar.
En nú er mál að draga í land því
einnig stuðlaðar og rímaðar þýð-
ingar gerir Þorsteinn stundum
mjög vel. Þar má einkum til nefna
ljóð Rilkes. Því miður er hér ekki
rúm tfl að sýna hve vel Þorsteinn
skflar myndmáli, hrynjandi, stíl og
rímskipan frumtextans:
Dagur á hausti
Stórfenglegt sumar! Herra,
hættu strax!
Nú heyg í þínum skugga sólarúrin
og siga stríðum stormi á krónu og
Lát hinstu þrúgu svella er sól þín
skin úr suðri, aðeins tveimur dögum
betur. Heimtaðu þroska, hrektu sem þú
getur hinn hinsta sætleik í hið þunga
vín.
Ný byggir enginn hús sem húslaus
er. Og hver sem einn er má nú lengi
bíða, við vöktn-, bækur, bréfaskriftir
stríða, um breiðar götur ráfa þar
og hér,
friðlaus þá vindar feykja laufi víða.
Sprek af reka
Ljóðaþýðingar
Þorsteinn Gylfason
Mál og menning 1993, 240 bls.
á jólum eins og aðra daga
Odýrar en vel gerðar
Dflvld Utrní DövvSOr.
Á bóka- og blaðsölustöðum
URVALSI
BÆKUR
Áhrifamesta dauða-
reynslan fyir og síðar
Spurningin um líf eftir dauðann er ævarandi. Af
landamærum lífs og dauða er útsýn víð og frjó og raun-
ar er þaö uppgjöf eða sljóleiki að velta ekki fyrir sér
þeim leiöarlokum sem aflir menn eiga í vændum og
eru e.t.v. það eina örugga í framtíð hvers manns.
Á síðustu árum hefur mikið verið fjallað um „nærri-
dauðareynslu" eða það fyrirbrigði þegar einstaklingur
deyr örfáar mínútur en lifnar síðan aftur við. Frásagn-
ir fólks af minningum frá þessum mínútum hafa þótt
forvitnflegar og sumir jafnvel gengið svo langt að telja
þær sönnun annars lífs. Bókin í faðmi ljóssins flallar
einmitt um nærri-dauðareynslu höfundar.
Höfundurinn, Betty Eadie, er átta bama móðir af
ætt Siouxindíána í móðurætt. Þegar hún var 31 árs
dó hún á sjúkrahúsi eftir uppskurð. Á bókarkápu seg-
ir að hún hafi haldið hundruð fyrirlestra um reynslu
sína fyrir fjölda félaga og samtaka. Jafnframt hefur
hún komið fram í sjónvarpi í Bandaríkjunum og Japan
vegna reynslu sinnar og tekið þátt í háskólarannsókn-
um á annars heims reynslu.
Bókmeimtir
Guðmundur G. Þórarinsson
Höfundur segir okkur frá æsku sinni og þar með að
sem bam uppliföi hún nærri-dauðareynslu; læknirinn
sagði: „Þetta er of seint. Hún er farin.“ í bókinni rekur
hún ítarlega það sem hún man frá því hún dó í seinna
skiptið.
Talið er sannað að slíkur dauði geti aðeins varað
örfáar mínútur ef ekki á að fylgja heilaskaði vegna
súrefnisskorts þegar fólk lifnar við aftur.
Minningar Bettyar eru þó langur ferfll þar sem hún
lýsir því sem fyrir hana ber, frá þvi hún deyr þar til
hún kemur í líkamann aftur. Inn í þá frásögn fléttar
hún bæði skýringum og frásögn af tilfinningum sínum,
sem og tflvitnunum í Biblíuna. Sumt minnir á orð trú-
boða og spámanna. Höfundur „dvaldi í bjarma frelsar-
ans“ í faömi ljóssins. Hún segir að menn velji að fæð-
ast á þessari jörð, menn fæðist ekki aftur en minnið
búi í frumunum. Og baráttan stendur milli góðs og
ills. Djöfullinn beitir áhrifum sínum. „Djöfullinn sæk-
ist eftir okkur og stundum þegar hann beinir hyski
sínu aö einhveiju okkar þarf sá einstaklingur sérstaka
vernd."
Margir sem upplifað hafa nærri-dauðareynslu segja
Betty J. Eadie. Lýsir þvi sem fyrir hana ber, frá því
hún deyr þar til hún kemur í likamann aftur.
frá sársauka sínum við að koma aftur tfl lífsins. Höf-
undur segist ekki hafa vfljað snúa aftur en þó fallist
á það: „Þá kom frelsarinn tfl mín og lýsti ánægju sinni
með ákvörðun mína.“
Lýsing höfundar á því sem fyrir hana bar í dauðan-
um er í raun heilt ferli. Hún segir síðan undarlega
sögu um fósturdóttur sína.
Reynsla og frásögn af þessu tagi getur vafalaust orð-
ið mörgum umhugsunarefni. Sameiginlegt flestum
þessum frásögnum er að eftir dauðann finnist viökom-
andi hann svífa og horfa á atburðina úr nokkurri fjar-
lægð.
Þessi frásögn geymir svo langa atburðarás að ósjálfr-
átt hvarflar hugurinn að hugsanlegri líffræðflegri
lengd slíks dauöa. Jafnframt allri lýsingunni eru tjá-
skipti við anda og frelsarann. Trúarlegt ívaf er gríðar-
lega sterkt.
Eins og ævinlega þegar kemur að þessum málum
verður hver að dæma og meta fyrir sig. Margar lýsing-
arnar líkjast draumi.
Boðskapur bókarinnar er um líf eftir dauðann, gildi
góðs lífemis og ævarandi æðsta gfldi kærleikans.
í faðmi Ijóssins
Höfundur: Betty J. Eadie
Formáli: Melwin Morse
Þýðing: Sigurður Hreiöar
Útgefandi: Frjáls fjölmiðlun hf.
158 bls.