Þjóðviljinn - 22.12.1946, Page 24

22
Þ JÓÐ VILJINN
Jólin 1946
og þar sáu menn trúði, sem hlegið var að, síðan hló fólk-
ið að einhverju öðru, og síðast að öllu. Svona endaði dag-
urinn, og það kom stutt nótt og nýr dagur.
III. #
Og þó að hinn nýi dagur væri ekki alveg sá sami og
hinn liðni, þá var hann þó svo líkur að vart mátti milli
sjá. Þannig liðu margir mánuðir og þeir urðu að heilu
ári og vel það. Sumt af því, er hinn ungi maður hafði
reynt, fyrir forvitni sakir, en það var ætíð eitthvað það,
aem gert gat líf hans ennþá þægilegra, skemmtilegra og
fyrirhafnarminna — varð að föstum vana. Og svo kom
að því að þeir peningar ,er hann fékk senda að heiman,
reyndust alls ekki nægilegir, hann eyddi meiru en hann
hafði gert fyrst eftir að hann kom að heiman. Það sem
hann hafði áður gert sér til tilbreytingar, varð að föstum
vana. Hvar dagur varð að vera hátíðisdagur.
Hann skrifaði nú heim til foreldra sinna og fór þess
á leit að fá meiri peninga, en hann fékk ákveðið nei. Fjöl-
skyldan hafði lagt fram allt það, sem hún gat honum til
handa, og faðirinn sagði að margir námsmenn er dveldu
erlendis fengju ekki nema einn fjórða á við hann til lífs-
framfærslú. Sonurinn sá að ekki var til neins að leita
meira fyrir sér á þeim vettvangi, en hann skrifaði ýms-
um af hinum mörgu vinum sínum og bað þá um f járhags-
legt fulltingi. Árangurinn varð nokkur, en þó miklu minni
en hann hafði upphaflega ætlað.
En nú var það, að hann fann nýja tekjulind, sem gaf
mikið í aðra hönd, að minnsta kosti fyrst í stað. Hann
tók að láni. Hann hafði lánstraust — allgóðar tekjur, tal-
aði vel fyrir sínu máli, og eftir klæðnaði og útliti að
dæma hefði helzt mátt ætla að hann væri milljónamær-
ingur. Fyrst fékk hann að láni húsaleigu, síðan fatnað,
vín, ávexti, blóm, allskonar gjafir til vina og vinstúlkna
og margt annað. Og lánin urðu að skuldum, sem hann
gat ekki borgað, og hann varð hreinasti meistari í því að
skulda. Hér komu hinar ótakmörkuðu gáfur að miklu
haldi. Hann fann upp hinar merkilegustu sögur og sagði
þær vel, talaði af þeirri málsnilld og með þeirri kurteisi
að enginn stóðst fyrir honum. Hann tók að láni hjá
kaupmanninum og vínsalanum, skraddaranum og veit-
ingakonunni, og það var verulegur heiður að mega lána
honum.
En svq þurfti að borga skuldirnar og hann var jafn
kurteis, þegar hann var krafinn og er hann fékk lánað.
Hann bað innheimtumanninn að koma á morgun, bað
hann um að komið væri eftir þrjá daga. Ilann ætlaði að
borga, en hann gerði það aldrei, og hann fékk svo mikla
æfingu í að umgangast og tala við innheimtumenn, að
hann hefði getað farið heim til síns föðurlands og sett
þar upp akademí í þeirri margþættu og arðvænlegu list
„að borga aldrei“. Og það var einmitt, er þessi nýi og í
rauninni óvænti þáttur í lífi hans byrjaði, að hann fékk
bréf frá föður sínum, sem nú var orðinn mjög óánægður
með hinn litla eða neikvæða árangur af „starfi“ sonar
síns. Og það fylgdi að síðustu að ef enginn sýnilegur ár-
angur kæmi fram og í hendur fjölskyldunnar innan hálfs
árs, þá vildu ættingjar og vinir ekki leggja fram meira af
peningum, til styrktar hinum unga listamannni.
Sonurinn var nú kominn í hinn mesta vanda, því hon-
um fannst, ef hann hætti að lifa því lífi, er hann nú
hafði notið í langan tíma, þá væri hann raunverulega
hættur að lifa. Allt undantekningarlaust varð að leggja
í sölurnar til þess að þetta líf gæti haldið áfram ,og
helzt þurfti það að verða ennþá fullkomnara en það hafði
verið. Sonurinn svaraði föður sínum um hæl. Hann sagð-
ist þegar hafa skrifað fjölda greina og ritgerða í útlend
blöð, og þær fengju ágætar viðtökur, en hann hafði ekki
hirt um að senda þetta heim. Nú lét hann fylgja nokkur
sýnishorn. Síðan klippti hann ritgerðir um ýms þau efni,
er honum voru hugnæm, úr ýmsum gömlum tímaritum
og blöðum, klippti eða strikaði út nöfn höfundanna, og
lagði með sem fylgiskjöl í bréfið.
Hann hafði ekkert samvizkubit út af þessu. Þetta var
nokkurskonar bráðabirgðaráðstöfun. Líkt og þegar hann
tók lán. Hann ætlaði að semja ritgerðir, sem voru betri
en þessar, og þegar þær greinar birtust, myndu hinar
gömlu, sem hann hafði ekki skrifað, gleymast og falla
niður að fullu og öllu.
Árangur þessarar nauðsynlegu ráðstöfunar varð ennþá
betri en hann hafði vonað. Faðirinn varð ánægður og hélt
ótrauður áfram að senda peninga og það komu bréf frá
gömlu frænkunum heima, sem elskuðu hann allar. Þær
vonuðust nú eftir að fá að sjá hann bráðlega, þær sökn-
uðu hans í afmælis- og fermingarveizlunum, hann var allt-
af svo inndæll, í þeirra augum var hann í rauninni mesti
maður heimsins. Nú var hann orðinn stórfrægur rithöf-
undur, hvílíkur heiður að eiga svona frærida. Og það datt
peningaseðill úr bréfunum, úr sumum komu margir seðl-
ar. Svona voru frænkurnar gömlu góðar — þær trúðu á
hann.
IV.
Hann fékk sendar bækur og tímarit að heiman og hann
fylgdist með, hvað gerðist heima á gamla Fróni. Hann
hafði einstöku sinnum skrifað ritdóma um það í samtíða
íslenzkurn skáldskap, er honum þótti athyglisvert, og
hann komst smám saman að þeirri niðurstöðu að einmitt
hér lægi hans rétti verkahringur.
Svo var það einn fagran sumarmorgun, er hann lá í
t
i