Þjóðviljinn - 22.12.1946, Blaðsíða 25

Jólin 1946
.Þ JÓÐVILJINN
23
hvílu sinni og las að honum barst í hendur kvæðabók
eftir Jón Jónsson. Þetta var óvenju léleg kvæðabók,
langt fyrir neðan meðallag. Hver Jón Jónsson var, var
að svo stöddu ekki hægt að vita. En bókin var þannig,
að hún setti hinn gáfaða og smekkvísa rithöfund í verra
skap en hann mundi eftir að hafa komizt í áður. Nú ætl-
aði hann að skrifa harðan dóm og sýna löndum sínum
fram á það, að kvæði Jóns Jónssonar væru verri en ekki
neitt. Rithöfundurinn komst í reglulegan orustuhug. Hann
klæddi sig, gekk niður á veitingaskálann og heimtaði
sterkt kaffi og einn koníak. Stríðslöngun hans komst á
enn hærra stig en áður. Hann var í rauninni fæddur bar-
dagamaður, hugrekkið og krafturinn uppistaðan í per-
sónu hans .Hann fékk sér annað koníaksstaup, síðan gekk
hann hsim til sín og skrifaði ritdóm um kvæði Jóns Jóns-
sonar.
Þessi ritdómur var listaverk. Höfundurinn sá að hér
var um að ræða tímamót í sögu íslenzkra bókmennta-
dóma. Aldrei hafði verið tekið með jafn föstum tökum á
þessu málefni. Heima á Islandi var nú þetta þannig, að
hver og einn gat skrifað það sem hann vildi, og enginn
var svo aumur, að hann ætti ekki einhvern vin, sem gat
samið litla lofgrein um hvað sem vera skyldi. En nú kom
Herra Ágúst Albert Júlíuss fram á sjónarsviðið og kvaddi
sér hljóðs. Hann sá greinarmun á góðu og lélegu, og
kvæðabók Jóns Jónssonar lá raunverulega fyrir neðan
það að hægt væri að finna þar að nokkru. Hún var notuð
sem dæmi um það, hvernig kvæðabók á ekki að vera.
Aldrei hafði honum tekizt eins upp. Hann var annar
maður en áður. Nú hafði hann það svart á hvítu í bók-
staflegri merkingu, að hann var rithöfundur og bók-
menntadómari af guðs náð.
V.
Þegar hann hafði lokið við grcinina og lesið hana yfir,
lagði hann lífsverk sitt í umslag og sendi það í póstinum
til eins kunningja síns í Reykjavík, en hann var meðrit-
stjóri eins aðalblaðsins í höfuðborginni. Þegar þessu var
lokið, fékk rithöfundurinn sér stutta hvíld, en síðan gekk
hann á þann gildaskálann, er hann hafði mestar mætur
á og pantaði miðdegisverð. Hornið við gluggann, þar sem
hann sat venjulega, var upptekið. Hann fékk sér sæti
annars staðar. Athygli hans beindist ósjálfrátt að mann-
inum sem sat þarna fyrir. Þetta var þrekinn og rauð-
byrkinn kubbur. Hann hafði yfir sér það sérstaka aiid-
rúmsloft, sem þaulvanir drykkjumenn hafa, þegar þeir
hafa þjórað marga dagá samfleytt. Hann var hálf rang-
eygður af drykknum, fötin voru kvoluð og óhrein, háls-
línið var í óstandi — maðurinn var óhreinn og hafði ekki
rakað sig í marga daga? Slíkir menn sem þessi voru sjald-
séðir hér. Allt í einu stóð hann upp, gekk beina leið til
Ágústs Alberts Júliussar, heilsaði honum á íslenzku og
hikstaði.
„Ég e— er altso ef þér þekkið mig ekki — Jón Jónsson
konsúll frá Þorskavík“.
Rithöfundurinn stóð upp og heilsaði.
„Ætlið þér ekki að þakka mér fyrir kvæðabókina",
stamaði Jón Jónsson.
Rithöfundurinn þakkaði.
„Og svo segið þér ekki meira, sagði konsúllinn, „ég
sem hafði heyrt, að þér væru alveg fluggáfaður. Og hvað
mér viðvíkur, þá læt ég engan vaða ofan í mig, en bak
við — bak við er ég nefnilega tilfinningamaður — og
skáld.“
Rithöfundurinn sagðist ekki hafa vitað, að höfundur
þessarar merkilegu bókar væri erlendis.
„Jú“, svaraði konsúllinn „ég er á ferðalagi núna, og ég
hafði nokkuð eintök af bókinni með, eitt af þeim sendi
ég yður. Það er nefnilega þannig, að almenningur hefur
ekki skilið minn skáldskap, — þrátt fyrir — já þrátt
fyrir það að ég er stórskáld. Svo heyrði ég talað um yður.
Ég veit að þér skiljið mig. Eg sé það á yður“.
„Ég skil yður“, svaraði rithöfundurinn.
„Eins og ég sagði“, greip konsúllinn fram í, „sem sagt,
þér eruð alveg fluggáfaður, þér getið beðið mig um allt
sem þér viljið, ég geri allt fyrir andann. Ég skal gefa