Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1996, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1996 1-lV
viðtal
Margrát Árnadóttir hjúkruna rf ræðin gur hefur gert rannsókn á sjálfsmynd átta kvenna:
Vilja uppfylla ímyndina
um hinn fullkomna líkama
- óttast offitu og telja að hún sýni mistök.
Margrét Árnadóttir hjúkrunarfræðingur hefur gert rannsókn á sjálfsmynd íslenskra kvenna og
kemur þar í Ijós að flestar konur óttast höfnun í samfélaginu vegna offitu. Margrét er hér með
dóttur sinni, Kristínu Ásu Þórisdóttur. DV-mynd Pjetur
með því að fylgj-
ast með konum
í kringum sig
sjá stúlk-
urnar í
rann-
sókn-
inni
ar eru vissulega til hins betra. Þá skapar
regluleg líkamsþjálfun líkamlega og andlega
vellíðan og eykur sjálfsöryggi stúlkna.
Ef „mér finnst ég vera búin að borða ofsa-
lega mikið og finnst ég hafa fitnað þá er það
alveg ömurlegt...þá bara nenni ég ekki að fara
í búðir og máta því mér finnst ég alltaf svo feit
og ekki passa í neitt...“' segir ein stúlkan.
Ottast höfnun
samkeppni kemur
fram kvenímynd sem
ungar stúlkur telja
ímynd fullkomnunar.
Stúlkumar telja eftirsókn-
arvert að likjast þessari
ímynd og samfélagið styður
þá viðleitni. í rannsókn Mar-
grétar kemur fram að sjálfs-
mynd stúlku sé háð því hversu
vel henni takist að uppfylla kröfuna
um hina fullkomnu kvenímynd.
Stúlkur eigi erfitt með að sætta sig við
að vera of þungar eða feitar.
, „Þegar þú hittir feitan einstakling
þá náttúrlega líturðu allt, allt öðru-
vísi á hann...“ er meðal annars
haft eftir einni stúlknanna í
rannsókninni.
í mörgum tilfellum gerir
vinahópurinn kröfur um
fullkomið útlit og þá þurfa
stúlkur sem vilja vera
teknar inn í hópinn að
leggja mikið á sig hæði í
sambandi við tisku-
fatnað, grannan
líkama og gott útlit.
Stúlkurnar segja að
stundum ríki sam-
keppni miili vin-
kvenna vegna útlits-
ins. En vinahópur
myndar líka stuðn-
ingshóp þar sem
stúlkur reyna að
hjálpa hvor annarri og
í vinahóp eiga þær
auðveldara með að
vera þær sjálfar. Þær
geta verið vissar um
að vera ekki ein-
göngu metnar eftir
útliti og holdafari.
Konur upplifa líkama sinn á mjög mismun-
andi hátt. Kona, sem finnst hún vera feit, þarf
ekki endilega að vera það að mati annarra og
sú sem margir telja feita telur ekkert endilega
sjálf að hún sé feit. Allar stúlkurnar sem tóku
þátt i rannsókn Margrétar nema ein höfðu
reynslu af því að hafa talið sig feitar og lið-
ið illa vegna þess. Þeim fannst óþægilegt
að komast ekki lengur í fótin sín, erfitt
að fara að hreyfa sig aftur eftir að hafa
fitnað og ein fékk mikla vanmáttartil-
finningu ef hún lét undan matarlöng-
un sinni og fékk sér hressilega að
borða.
„Stúlka, sem upplifir sig feita,
hefur það sterklega á tilfinning-
unni að hún sé ekki nógu góð,
að hún uppfylli ekki þær kröf-
ur og þær væntingar sem
umhverfið gerir til hennar,“
útskýrir Margrét.
Stúlkurnar höfðu allar
verið fullar af blendnum til-
finningum vegna offitunn-
ar. Þær óttuðust höfnun í
samfélaginu og höfðu
minnimáttarkennd þeg-
ar þær báru sig saman
við grannar vinkonur
sínar eða kvení-
myndina marg-
umtöl-
uðu.
Þær
Rannsóknir sýna að í þjóðfélaginu ríkja neikvæð viðhorf tii feitra einstaklinga og fóik forð-
ast offitu eins og heitan eldinn. Stúlkur eiga erfitt með að sætta sig við að vera of þung-
ar eða feitar.
að kvenímyndin er óraunhæf fyrir flestar
konur. Þó að eðlilegt sé fyrir sumar konur að
vera grannar sé öðrum konum eðlilegt að vera
feitar og aðeins fáar konur séu jafn fullkomn-
ar í útliti og tiskuheimurinn og fjölmiðlar
gefa í skyn. Grannur líkami jafngildi ekki
endilega hamingju.
í mörgum tilfellum standa stúlkur, sem
hafa sterkan persónuleika, betur að vígi en
hinar í sambcmdi við óraunhæfar kröfur um-
hverfisins. Vinir leita til þessara stúlkna með
vandamál sín og erfiðleika og stúlkurnar
veita vinum sínum og kunningjum stuðning
og styrk. Það veitir stúlkum líka styrk að hafa
tónlistarhæfileika og góðir samskiptahæfileik-
voru
óánægðar með útlitið og þyngdina og töldu að
sér hefði mistekist við að halda sér grönnum
og óttuðust að þær skorti sjálfsaga.
Allir viðmælendur Margrétar höfðu upplif-
að líkama sinn grannan og segir hún að
stúlka sem upplifi slíkt finni til vellíðunar,
sérstaklega ef hún hafi lagt mikið á sig til að
grenna sig. Stúlkan geti slakaö á og finnist
hún fá einhvers konar viðurkenningu i samfé-
laginu. Hún geti klæðst tískufatnaði og þurfi
ekki að hafa áhyggjur af útliti sínu. Stúlkunni
finnist hún vera búin að ná góðum árangri, sé
ánægðari með sjálfa sig og stolt af líkama sin-
um og sjálfstjórn sinni. Þess vegna hafi hún
meiri öryggiskennd. -GHS
„Þær væntingar sem samfélagið gerir til
kvenna eru gjaman mótsagnakenndar og vill-
andi. Annars vegar er þess vænst að kona leit-
ist við að vera grönn og jafnvel barnaleg en
hafi jafnframt hæfileika til að laða að sér karl-
menn. Hins vegar er þess vænst að hún feti
sig áfram á framabraut og keppi við karlmenn
á grundvelli fæmi í samfélagi sem karlar hafa
mótað að verulegu leyti og eru ráðandi um á
flestum sviðum. Þessi tvíbentu skilaboð hafa
þær afleiðingar að margar konur upplifa
kvíða sem þær reyna að takast á við með því
að borða annað hvort of mikið eða of lítið,“
segir Margrét Ámadóttir hjúkrunarfræðing-
ur.
Margrét, sem gegnt hefur starfi aðstoðar-
prófessors við Háskólann á Akureyri, hefur
gert rannsókn á upplifun ungra kvenna á lík-
ama sínum. í rannsókn hennar kemur meðal
annars fram að flestar konur á Vesturlöndum
eigi það sameiginlegt að óttast offitu. Hin full-
komna kona sé talin vera grönn og vel þjálfuð
og sýni sjálfsöryggi og sjálfstjóm, konu sem
leggi rækt við sjálfa sig. Offita sýni hins veg-
ar mistök, lélegt baráttuþrek og viljaleysi. Sú
nútímakona sé sjaldgæf sem ekki sé að kljást
við stærð og lögun líkama síns og flestallar
vilji þær öðlast hinn fullkomna kvenlíkama.
í rannsókn sinni tók Margrét viðtal við átta
íslenskar stúlkur á aldrinum sautján ára til
tvítugs sem allar virtust kannast við þennan
ótta. Niðurstöðurnar gefa til kynna hvernig
ríkjandi viðhorf em í þjóðfélaginu en að sjálf-
sögðu eiga svörin fyrst og fremst við þessar
tilteknu stúlkur.
Krafa um
fullkomnun
Rannsókn Margrétar ber heitið „Fear of
Fatness: The Young Woman’s Lived Ex-
perience of Her Body“ og kemur þar meðal
annars fram að í dag sé lögð áhersla á full-
komnun, metnað, sjálfstjórn og það að komast
hátt i metorðastiganum. Rannsóknir sýni að í
þjóðfélaginu ríki neikvæð viðhorf til feitra
einstaklinga og fólk forðist offitu eins og heit-
an eldinn og þykir fita jafnvel verri en bækl-
aður líkami. Konur leitist við að öðlast full-
kominn líkama til að fá viðurkenningu í sam-
félaginu og því sé engin furða þó að truflanir
á líkamsímynd séu með algengustu vandamál-
um kvenna í dag.
í kvikmyndum, tískuheiminum, sjónvarpi,
auglýsingum, öðrum fjölmiðlum og fegurðar-
Eðlilegt
að fitna
offituna ræður
sem betur fer
ekki ríkjum í
lífi allra kvenna
og með skynsam-
legri hugsun og