Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1999, Blaðsíða 8

8
LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1999 I lV
#éft/r
Einstæö sögusýning í tilefni 100 ára afmælis eins ríkasta athafnamanns landsins á sínum tíma:
Skipasaga Helga Ben
í sex áratugi
strandferðaskipum umhverfis landið
og seldi vaming sinn.
Helgi taldi sig hafa byijað atvinnu-
rekstur sinn árið 1919 og stóð hann
óslitið til ársins 1971 er hann lést. í
Vestmannaeyjum setti hann á stofn
ýmsar verslanir, hóf umfangsmikla út-
gerð árið 1925, stofnsetti kúabú árið
ar til Fleetwood. Þeir fluttu þangað ís-
fisk og ýmsan vaming aftur til Eyja.
Þegar Helgi hafði farið 60 ferðir til
Fleetwood var áhöfn hans heiðruð af
borgarstjóminni.
1929 og beitti sér fyrir ýmiss
konar iðnaði í eyjunum. Neta-
gerð Vestmannaeyja, stofnaði
hann ásamt Gunnari Marel
Jónssyni Dráttarbraut Vest-
mannaeyja, hann tók þátt í
stofnun Verslunarfélags Vest-
mannaeyja og hóf fatafram-
leiðslu.
Árið 1928 gekk hann að eiga
unnustu sina, Guðrúnu Stef-
ánsdóttur frá Skuld í Vest-
mannaeyjum. Eignuðust þau
saman 8 böm og lifa 6 þeirra.
Guðrún dvelur nú á hjúkrunar-
heimilinu Eir í Reykjavík í
hárri elli.
Kreppan mikla lagðist þimgt
á Vestmannaeyinga á 4. ára-
tugnum eins og aðra lands-
menn. Helgi stóð þá fyrir smíði nokk-
urra fiskiskipa í Dráttarbraut Vest-
mannaeyja. Var þeirra frægast vél-
skipið Helgi VE 333 sem hleypt var af
stokkunum árið 1939. Gunnar Marel
Jónsson var yfirsmiður skipsins og bjó
til skapalón af bátnum. Var Helgi 115
tonn og langstærsta skip sem íslend-
ingar höfðu þá smíðað. Um svipað leyti
keypti hann vélskipið Skaftfelling og
hélt þessum tveimur skipum ásamt
öðram skipum sínum til síldveiða og
annarra fiskveiða. Helgi og Skaftfell-
ingur urðu þekktir fyrir siglingar sín-
Hringver VE 393 - síðasti báturinn sem
Helgi Benediktsson lét smíða.
Helgi var um tíma einn af efnuðustú
mönnum landsins og lét víða til sín
taka. Sat hann í stjóm ýmissa fyrir-
tækja og félaga, og um skeið í mið-
stjóm Framsóknarflokksins og fulltrúi
hans í bæjarstjóm og um leið forseti
bæjarstjómar árin 1950 - 1954.
Helgi lést að heimili sínu þann 8.
apríl árið 1971 á 72. aldursári. Eftir
andlát hans hélt Guðrún Stefánsdóttir
áfram rekstri verslunarinnar Bjarma
við Miðstræti þar til jarðeldar í Heima-
ey bundu enda á reksturinn. -ÓG
Freyja VE 260 - var að veiöum á þriðja áratugnum. Helgi keypti skipiö ásamt
fleirum 1925 en það strandaði 1927 viö Landeyjasand og fórust 2 menn en 6
komust af. Skipið var vélarvana og menn þurftu að reiöa sig á seglin á köflum.
Fórst fyrir augunum á Eyja-
mönnum
Árið 1950, hinn 7. janúar, fórst vél-
skipið Helgi er það var rétt ókomið til
Vestmannaeyja. Fékk það á sig brot
fyrir austan Faxasker, vélin missti afl
og skipið hrakti upp á Skelli sem er
boði skammt fyrir austan skerið. Veð-
ur var hvasst af austri og sjór þungur.
Brotnaði skipið í spón á örfáum minút-
um og fórust þar 10 vaskir menn fyrir
augunum á Vestmannaeyingum. Tveir
þeirra komust upp á Faxasker en létu
þar líf sitt úr vosbúð og kulda.
Helgi hóf hótelrekstur árið 1950 og
starfrækti útgerð sína fram til ársins
1964. Víða í miðbæ Vestmannaeyja sér
framkvæmda hans og húsbygginga
stað. Þá era heilu hverfin byggð upp af
sementi sem hann útvegaði Vest-
mannaeyingum á stríðsárunum og
þóttu lánakjör góð.
Um þessa helgi er haldin sýning á
líkönum fiskiskipa sem vora í eigu
Helga Benediktssonar, útvegsbónda,
hótelhaldara og kaupmanns í Vest-
mannaeyjum, en Helgi hefði orðið 100
ára 3. desember. Helgi var um árabil
talinn einn efhaðasti íslendingurinn,
en á ýmsu gekk í hans lífi. Á sýning-
unni í Listaskólanum era 20 líkön af
skipum sem Helgi átti og tvö líkön sem
tengdafaðir hans, Stefán Bjömsson í
Skuld, átti. Hér er í sjónhendingu rak-
in þróun íslenskra fiskiskipa í rúma
sex áratugi, en skipin voru smíðuð á
árunum 1895 - 1960. Líkönin smíðuðu
Grímur Karlsson, skipstjóri í Grinda-
vík og Tryggvi Sigurðsson, vélstjóri í
Vestmannaeyjum.
Lítt þekktar kvikmyndir
Eitt af trompum sýningarinnar er
rúmlega 50 mínútna myndband
sem hefur geyma gamlar mynd-
ir og hafa sumar þeirra aldrei
komið fyrir almennings sjónir
fyrr. Á myndbandinu er 15 mín-
útna safn af gömlum skotum úr
Eyjum. Mynd Kjartans Guð-
mundssonar ljósmyndara er frá
árinu 1926. Hún er 15 mínútur
og verður sýnd í fullri lengd sem
hefur ekki verið gert oft áður.
Þá er þama kvikmynd, senni-
lega af árshátíð íþróttafélagsins Þórs
frá því um 1950. Hún hefur aldrei ver-
ið sýnd áður.
Helgi Benediktsson lét smíöa all-
mörg tréskip í Vestmannaeyjum á ár-
unum 1925 -1950 og era frægust þeirra
Helgi VE 333 sem var smíðaður árið
1939 og Helgi Helgason, VE 343, smíð-
aður 1947. Vora þeir stærstu tréskip
sem smiðuð höfðu verið á íslandi og
Helgi Helgason heldur enn þeim titli.
Vélskipið Helgi VE 333 fórst við Faxa-
sker 7. janúar 1950. Á meðal muna sem
sýndir verða era masturshúnn og
byrðingsband úr Helga sem rak vestur
á Rauðasandi 18 dögum eftir að skipið
fórst.
Atvinnurekstur í hálfa öld
Árið 1919 keypti Helgi kolafarm,
hélt til Vestmannaeyja og seldi hann
þar. Honum leist svo vel á sig þar að
hann ákvað að setjast þar að. Um þetta
leyti var hann sölumaður fyrir heild-
verslun í Reykjavík og ferðaðist með
Björgvin VE 130 - smíöaður 1907 í
Danmörku og notaður til 1920. Bát-
inn átti Stefán í Skuld, tengdafaðir
Helga Ben.
Bræöurnir Sigtryggur og Páll Helgason í Vestmannaeyjum en þeir hafa ásamt Arnþóri og Gísla unnið að sýningu til
minningar um mikinn athafnamann, fööur sinn, Helga Benediktsson, Hér eru þeir viö líkan aö Helga Helgasyni,
stærsta tréskipi sem smíöaö hefur verið á islandi, búið 500 hestafla vél. Skipið var í vöruflutningum og síldveiöum
frá 1947 til 1965. DV-mynd Ómar Garðarsson
Chiropractk eru einu heilsudýnurnar sem eru þróaðar og viðurkenndar af
amerísku og kanadísku kírópraktorasamtökunum. Yfir 32 þúsund kírópraktorar
við þig og þína fyrir hátíðirnar.
Hjá okkur færóu úrval vandaðra
og heilsusamlegra jólagjafa J|§Éj^
CHIROPRACTIC eru oinu hoiliudýnurnar Mm
•ru þróaðar og viöurkenndar af 'amorlsku og kanadlaku
kirópraktorasamtókunum
Svefn & heilsa
★★★★★
sími 581 2233