Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1999, Síða 22

LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1999 DV
22 ^SFjðtdl
—
Jochen Ulrich hefur gert Diaghilev að yrkisefni:
Skipaði frægustu
tónskáldunum að semja
Þýski danshöfundurinn Jochen
Ulrich er einn af þessum tryggu
vinum íslands sem koma hingað
reglulega til starfa. Hann kynntist
íslandi fyrst í gegnum Katrínu
Hall, núverandi stjórnanda ís-
lenska dansflokksins, þegar hún
starfaði sem dansari hjá flokki
hans, Tanz-Forum Jochen Ulrich í
Köln. Sjáifur kom hann fyrst til ís-
lands árið 1980 til að semja og setja
upp verkið Blindisleik við tónlist
Jóns Ásgeirssonar. Sjö árum síðar
setti hann upp mest sóttu sýning-
una i sögu íslenska dansflokksins,
Ég dansa við þig. Fyrir þremur
vikum kom hann hingað í fjórða
sinn, gagngert til að semja í sam-
vinnu við flokkinn nýtt dansverk
sem hefur hlotið nafnið Diaghileu:
Goösagnirnar. Verkið er lokaþátt-
ur þríleiks sem Ulrich hefur samið
um listrænan stjórnanda Ballets
Russes í upphafi aldarinnar,
Sergei Diaghilev.
„Diaghilev var stórkostlega hug-
myndaríkur og uppfinningasam-
ur. Hann hefur gert meira fyrir
nútímadansinn en nokkur annar.
Það er óhætt að segja að hann sé
faðir nútímadansins," segir
Jochen Ulrich, þar sem hann situr
og hámar í sig lifur í mötuneyti
Borgarleikhússins rétt fyrir
rennsli. Það stendur ekki til að
frumsýna fyrr en í febrúar, en Ul-
rich er á förum og kemur ekki aft-
ur fyrr en í janúar til að leggja
lokahönd á verkið.
Nú var Diaghilev ekki danshöf-
undur sjálfur heldur listrœnn
stjórnandi. Á hvern hútt stuólaði
hann að fœðingu nútímadansins?
„Það var hann sem setti rús-
senska dansflokkinn Ballets
Russes saman. Hann kallaði til sín
danshöfunda, dansara, búninga-
hönnuði og tónskáld og ákvað
hverjir ættu að vinna saman að
hverju nýju verki.“
Skipti það miklu máli hverjir
vinna saman? Er ekki nóg aðfá til
sín góða listamenn?
„Það er langmikilvægast. Ef þú
ert ekki með rétta fólkið til að
vinna saman þá gerist ekki neitt.
Diaghilev vissi hvemig átti að fara
að þessu. Hann hafði gott auga fyr-
ir hæfileikum og kunni að skapa
rétt andrúmsloft þannig að hann
næði því besta út úr hverjum og
einum. Það var hann sem fékk
Stravinsky, Debussy og Ravel til
að semja tónlist i samvinnu við
danshöfunda. Þetta voru mikil-
vægustu tónskáld þess tima og ef
hann hefði ekki beinlínis skipað
þeim að semja með dansinn í huga
er ekkert víst að þeir hefðu nokk-
urntíma gert það.“
Ólga og umbrot
Nú ert þú að búa til dansa um
þennan mann, sem vissulega er
mikilvœgur fyrir sögu dansins.
Hvað fleira hvatti þig til að gera
hann aö yrkisefni?
„Það sem vekur áhuga minn er
orkan og krafturinn sem fylgdi
honum. Diaghilev rak dansflokk
sinn í París á árunum 1909 til 1929,
sem voru tímar mikillar ólgu og
umbrota, enda kemur fyrri heims-
styrjöldin þarna inn í. Samt tókst
honum að skapa aðstæður til
frjórrar listsköpunar á verkum
sem ennþá er verið að sýna úti um
allan heim. Verkum eins og Vor-
blóti eftir Stravinsky, The
Firebird Ballet eftir Petrouska,
glíma við. Diaghilev gerði ákveðin
viðfangsefni spennandi fyrir dans-
höfunda. Það voru að visu til góð-
ir ballettdansarar en sögurnar
sem verið var að segja í dansinum
voru leiðinlegar."
Hvaða sögur kom Diaghilev með?
„Hann kom fyrst og fremst með
ný þemu. Dansinn er ekki beinlín-
is hentugt listform til frásagnar.
Hann tjáir tilfiningar og túlkar lík-
ingar á ljóðrænan hátt með hreyf-
ingum.“_
Vil brúa bilið
Hvaóa þemu hefurðu kosiö aö
taka fyrir í ballettunum þínum um
Diaghilev?
„Dansinn fjallar um um eldinn,
ringulreiðina, ástina og ástríðurn-
ar. Fórnirnar, sem ég samdi fyrir
dansflokkinn í Innsbruck [sem Ul-
rich tekur brátt við stjóminni á,
innsk. blm.], voru um upp upp-
götvun dansins, kraftinn og hrifn-
inguna. Annar dansinn, í náðinni,
samdi ég fyrir Euregio í Belgiu.
Hann snerist um áln’ifavaldana.
Goðsagnimar fjalla um það sem
Diaghilev hefur skilið eftir sig.“
Kaustu sjálfur aö setja þessi þrjú
verk upp meö sinn hverjum dans-
flokknum?
„Ég get ekki beinlínis sagt það.
Ég lít á þetta sem mína aðferð til
að brúa bilið á milli þeirra evr-
ópsku dansflokka sem ég hef verið
fenginn til að starfa með. Mér
finnst ég frekar vera að byggja
eitthvað á þennan hátt en ef ég
semdi ótengd verk.“
Hver er staða dansins í dag?
„Dansinn er ekki lengur í sama
sambandi við aðrar listgreinar og
hann var i upphafi aldarinnar þeg-
ar Diaghliev gat fengið Stravinsky
og Picasso til að vinna saman. En
það hefur aldrei verið meira dans-
að. Dansinn er fullfær um að lifa
sjálfstæðu lífi þó meiri samskipti
við aðrar listgreinar væru æski-
legar.“
Þú vinnur ekki sjálfur með tón-
skáldi í þessu verki heldur notar
tónlist sem var til áður. Hefðirðu
heldur kosið að vinna meó tón-
skáldi?
„Auðvitað væri það kjörið. En
það tekur að minnsta kosti tvö ár
að setja saman dans og semja tón-
list. Það hefur enginn dansflokkur
efni á því að halda uppi bæði tón-
skáldi og danshöfundi í svo langan
tíma. Flokkarnir eiga nóg með
laun dansaranna. Það þýðir því lít-
ið að ræða það, þó ég hafi reyndar
verið svo heppinn að eiga þess
kost hér á íslandi að semja í sam-
starfi við bæði Jón Ásgeirsson og
Skárren ekkert. Svo má heldur
ekki gleyma því að ég vinn náið
með dönsurunum í íslenska dans-
flokknum að sköpun dansins. Þeir
þróa hann með mér og hafa áhrif á
mig. Ég kem ekki hingað með full-
mótaðar hugmyndir sem ég ætlast
til að dansaranir túlki eftir fyrir-
fram ákveðnum hugmyndum held-
ur leyfi þeim að taka virkan þátt í
ferlinu - þó ég leiði þá að sjálf-
sögðu áfram í rétta átt!“ segir
Jochen Ulrich og tilkynnir í
óspurðuðum fréttum hrifningu
sína á íslensku vetrarveðri, snjó
og stormi. „Það er alveg frábært
að koma hingað á veturna. Kraft-
urinn hér er svo mikill." Síðasta
athugasemdin á líka við um ís-
lenska dansflokkinn.
-MEÓ
Þýski danshöfundurinn Jochen Ulrich er einn af þessum forföllnu íslandsvinum sem grípur hvert tækifæri sem gefst
til aö koma hingað til starfa.
The afternoon Faune eftir Debussy
og hinn gríðarlega fræga ballet Ra-
vels, Daphné og Chloe.
Ég held að við getum ýmislegt
lært af þessum manni. Lítum bara
á það hugrekki sem þurfti til að
koma nýjungunum á framfæri.
Það er ekki nóg fyrir okkur að
horfa eingöngu til fortiðarinnar,
við verðum líka að hafa kjark til
að horfa fram á við. Diaghliev er
góð fyrirmynd að því leyti að hann
var óhræddur að ryðja nýjar
brautir og berjast fyrir því sem
hann trúði á.“
En þaó voru fleiri listamenn að
berjast fyrir nýjungum á þessum
tíma. Voru ekki einfaldlega góð
skilyröi til aö skapa í upphafi ald-
arinnar, þrátt fyrir erfiðleika á

febrúar frumflytur Islenski dansflokkurinn nýtt verk eftir Jochen Ulrich um Sergei Diaghilev, Goðsagnirnar.
borð við heimsstyrjöld?
„Vissulega. Én Diaghilev átti
einn þátt í því að heíja dansinn til
vegs og virðingar sem sjálfstætt
listform."
Áttu við aö ekki hafi verið litið á
dansinn sem list á þessum tíma?
„Já, ég á við það. Dansinn var
staðnaður. Hann hafði engin
áhugaverð viðfangsefni til að