Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.2002, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 23. MARS 2002
29
IDV
Helgarblað
.

„Maður á það til að taka sjálfan sig
hátíðlega; vill að maður sé sérfræð-
ingur í öllu. Það reyndist mér auð-
velt að átta mig á þvi aö ég væri
ekki sérfræðingur í myndlist og því
afskrifaði ég þá nálgun og sætti mig
við að ég væri amatör. Þá hættir
maður að taka sig hátíðlega. Það er
heldur ekki eins og ég hafi þurft að
verja val mitt fyrir kviðdómi."
Það eru margir hræddir við
myndlist og vilja lítt tjá sig um
hana. Eva María segir að kannski
sé það eðlilegt. „Myndlistin fer út
fyrir öll samskiptakerfi," segir hún.
„Það er ekki auðvelt að tala og
skrifa um myndlist því hún byggist
á allt öðru kerfi en tungumálið sem
leitast stöðugt við að vera rökrétt
kerfi sem útrýmir andstæðum.
Myndlistin þrifst á þversögnum og
því að tefla saman ósamræmanleg-
um elementum. Tungumálið nær
ekki yfir myndiistina því ekki er
hægt að tjá sig á fúllnægjandi hátt
um hana. Því er skynsamlegast að
halda einkasambandi við myndlist-
ina handan frmgumálsins. Þegar
maður er laus við txmgumálið,
skynsemi þess og rökhugsun fær
maður stund fyrir sjálfan sig sem er
ólík öðru. Margir hafa orðið fyrir
trúarlegri upplifun andspænis verki
sem talar til þeirra; þá finnur mað-
ur svolítið fyrir eilífðinni.“
Við forum að tala um ljóðin sem
eru enn eitt „deyjandi" formið og
komumst að því að þetta heilaga
samband þar sem maður stendur
einn framan við verk sé ekki ósvip-
að því sem rikir milli lesanda og
ljóðs. Og hvort tveggja er ekki ólíkt
fallegu kynlífi þar sem það er ekki
fjöldi þátttakenda sem skiptir máli
heldur andartakið og fegurð þess.
„Við erum dálítið háð skilningi
og því að koma öllu í orð. Kvik-
myndir eru sífellt að verða meiri
„Tungumáliö nær ekki yfir myndlistina því ekki er hægt aö tjá sig á full-
nægjandi hátt um hana," segir Eva IVlaría Jónsdóttir sem valdi verk á
sýninguna Þetta vil ég sjá sem lýkur um helgina í Geröubergi. „Því er
skynsamlegast aö halda einkasambandi viö myndlistina handan tungu-
málsins. Þegar maður er laus viö tungumáliö, skynsemi þess og rók-
hugsun fær maöur stund fyrir sjalfan sig sem er ólík ööru. Margir hafa
oröiö fyrir trúarlegri upplifun andspænis verki sem taiar til þeirra; þá
finnur maöur svolítiö fyrir eiliföinni."
s
Ohætt að opna
gáttir hjartans
einhveijum þræði í gegnum sýning-
una. „Ég er mér meðvitandi um að
ég er dýrslega hænd að náttúrunni
og ég leyfði mér það.“
Heldurðu að þessi sýning segi
mikið til um þinn innri mann? spyr
ég Evu Maríu. „Hún gerir það vafa-
laust því ég notast við minnið. Mað-
ur getur ekki munað allt en það sem
hefur náð niður í undirmeðvitund-
ina, það sem hefur snert mig í gegn-
um tíðina, kemur aftur upp á yflr-
borðið. Myndlistin er ekki á frmgu-
máli sem maður skilur; það er ekki
hægt að færa hana yfir í orð og því
skiptir ekki máli hvað maður sýnir.
Það er óhætt að opna gáttir hjartans
og segja allt án þess að það verði
klámfengið þvi myndlistin liggur
handan þess sem sagt verður með
orðurn."
-sm
- innri maður Evu Maríu Jónsdóttur er til sýnis í Gerðubergi
Ég ætlaði að hitta Evu Maríu Jóns-
dóttur á Súfistanum en það var eins
og með nöfhu hennar fyrir 2002
árum (Maríu) að eigi var rúm fýrir
okkur í húsinu. Við urðum því frá
að hverfa en fúndum okkur húsa-
skjól við Klapparstíginn í litlu og
vinalegu kaffihúsi sem heitir Garð-
urinn. Þar tylltum við okkur niður
til að ræða sýninguna Þetta vil ég
sjá sem Eva María valdi verk á.
Sýningunni lýkur um helgina og
því ekki seinna vænna að yfirheyra
ábyrgðarmann hennar um hvað
þetta eigi allt saman að þýða.
Svartsýnismenn vilja oft kenna
sig við raunsæi og í augum þeirra
eru allir góðir hlutir deyjandi.
Fyrsta spumingin er í anda þessa
geðþekka minnihlutahóps og hljóm-
ar svo: Er myndlistin dáin og ef svo
er hvar er hún grafin? „Myndlistin
er kannski dáin,“ segir Eva María,
„að því leyti að það er ekki lengur
mikilvægast að geta teiknað eða
máiað rosalega vel eða geta hermt
eftir. Á tímrnn fjöldaframleiðslunn-
ar hefur þetta breyst og myndlistin
er komin inn í hausinn á fólki; hug-
myndafræðin skiptir mestu máli,
hvað liggur að baki og hveiju er
ögrað. Og fýrir sumum, sem nenna
ekki að líta inn í hausinn á sér og
tengjast listinni, opna óskynsamleg-
ar tengingar, er listin eflaust dáin.
En hver einasti maður hlýtur að
hafa starað á klessur á vegg eða
haug á gólfi og sér til mikillar fúrðu
uppgötvað að það snertir mann;
ekki skilið af hveiju og ekki getað
útskýrt það. Það eru einhver dular-
fúll tengsl og maður nýtur þeirra
betur ef maður opnar fýrir þau.“
Spennt fyrir saumi
Tengsl Evu Maríu við myndlist
eru ekki meiri en hvers annars.
Svili hennar er málari og góð æsku-
vinkona er myndlistarmaður. Og
auk áhugans á því sem þau hafa
fengist við streyma boðskort á
myndlistarsýningar inn á borð Evu
Maríu í tengslum við starfið. „Svo
er Óskar, maðurinn minn, mynd-
listarmenntaður en hann er í miklu
meiri vöm gagnvart myndlistinni
en ég, segist búinn með þann pakka.
Hann á mikið af tilraunakenndri
myndlist sem hann vill ekki hafa
uppi við,“ segir Eva María sem fór í
gegnum verkin og rakst meðal ann-
ars á málverk af ryksugu sem hún
hefði gjaman viljað hafa á vegg en
„þessu skeiöi er algjörlega lokið fýr-
ir Óskari," segir Eva María, „og
hann tók ekki í mál að ryksugan
færi upp á vegg. En þegar hann
dregur í land espast myndlistará-
huginn upp í mér.“
Forsvarsmenn Gerðubergs höfðu
samband við Evu Maríu fýrir jól og
báðu hana um að taka verkeftiið að
sér. Hún segir að verkefnið hefði
suilað í höfði hennar og vinnan
hefði verið jöfti og þétt eftir áramót.
„Ég heimsótti myndhstarmenn og
skoðaði hjá þeim auk þess sem ég
rifjaði upp kynnin við gömul verk
sem ég mundi eftir að mér hefði lík-
að við. Það era ákveðnar aðferðir í
myndlist sem mér hugnast sérstak-
lega: ég er spennt fýrir saumi. Ég
spurðist fyrir um hveijir heföu
saumað og meðal þeirra em Helgi
Þorgils og Kristinn G. Harðarson.
Svo er það líka þannig að ég skoðaði
hvað þeir sem standa manni næst
væra að gera nýtt og bað leyfis um
að sýna það. Það er gaman að sýna
eitthvað nýtt fýrir þessa fjóra mynd-
listarsökkera sem eftir era.“
Ekki fyrir kviðdómi
Ógnvænlegt verkeftii? spyr ég og
Eva María kinkar varlega kolli:
„Kvenlegt og þjóðlegt“
Tveimur orðum var hvíslað að
mér sem áttu að lýsa vel því sem
Eva María vill sjá: fegurð og húmor.
„Ég hef heyrt tvö önnur orð,“ segir
Eva María sem er reyndar enn ekki
búin að sjá sýninguna þar sem
flensan lagðist á hana fyrir opnun
(hún ætlar í dag og þá er held ég
boðið upp á einhveijar kræsingar).
Orðin sem hún hafði heyrt vora
„kvenlegt og þjóðlegt". Sjálf segist
hún ekki gera sér neina grein fyrir
list orðsins þar sem söguþráðurinn
skiptir öllu máli. Á síðustu öld lék
kvikmyndin sér meira með mynd-
miðilinn en reiðir sig nú meira á
hið taiaða orð. Kannski er þetta
ástæðan fýrir þeirri kreppu sem
sumir vilja halda fram að myndlist
og danslist sé í. í upphafi var orðið
og nú er það orðið allsráðandi."