Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.2002, Blaðsíða 44

52
LAUGARDAGUR 23. MARS 2002
Helgarblað
x>v
DV-MYNDIR KATRÍN ODDSDÓTTIR
Smári Geirsson
„Það er auðvitaö ekkert launungarmál að ég hef orðið fyrir mikium vonbrigðum meö þá vinstriflokka sem starfa í landinu í dag. Ég tel að þeir hafi verið á gríðarlegum villigötum. Sérstaklega tel ég að
vinstri-grænir standi vart undir nafni sem vinstriflokkur. Það virðist vera að þar ráöi sjónarmið sem snerta ekki hag alþýðufólks. Það er auðvitað nauðsynlegt að menn haldi á lofti umhverfisumræðu
en ég tel að þessi flokkur hafi farið algeru offari á því sviði. “
Foringinn í
Fjarðabyggð
- Smári Geirsson í Neskaupstað talar um biðina eftir álver-
inu, harða náttúruvernd og feril sinn í poppbransanum
Smári Geirsson er án efa einn
áhrifamesti stjórnmálamaður
Austurlands en sem formað-
ur Sambands sveitarfélaga á Aust-
urlandi (SSA) hefur hann verið í
fremstu víglinu í baráttumálum
Austfirðinga undanfarin ár. Auk
þess er hann forseti bæjarstjórnar
Fjarðabyggðar en hann hefur
sinnt sveitarstjórnarmálum síðan
1982, fyrst í bæjarstjórn Neskaup-
staðar og síðan 1998 í Fjarðabyggð,
sameinuðu sveitarfélagi Eskifjarð-
ar, Reyðarfjarðar og Neskaupstað-
ar. Smári er jafnframt kennari,
poppari, sagnfræðigrúskari og síð-
ast en ekki síst Austfirðingur, og
hefur hann búið á Norðfirði alla
tíð ásamt eiginkonu sinni, Maríu
Hafsteinsdóttur bankastarfs-
manni, og tveimur börnum. DV
hitti hann á dögunum og var
ákveðiö að hittast í lítilli kennslu-
stofu í Verkmenntaskóla Austur-
lands í Neskaupstað þar sem
Smári hefur kennt sögu og félags-
fræði í fullu starfi í rúma tvo ára-
tugi. Meö kaffi og súkkulaði sem
orkugjafa ræddum við um heima
og geima en þó aðallega um póli-
tík, popparalíf og landsbyggðina,
sem hefur Smára jafnan verið
mjög kær.
Þótt mest hafi borið á stjórn-
málamanninum Smára var það
síður en svo ætlun hans að verða
einhvers konar pólitískur leiðtogi
Austfirðinga. Sem unglingur hafði
hann mestan áhuga á popptónlist
og hans gömlu félögum finnst enn
þá að hann vanræki trommurnar.
Smári hlær að þessum aðfinnslum
félaga sinna þegar blaðamaður ber
þær upp en segir svo, „ég hef
aldrei átt mér skýra drauma um
pólitískan frama en ég fékk samt
fljótt áhuga á því að taka þátt í fé-
lagsstörfum og varð snemma virk-
ur á því sviði. Svo fer ég í mennta-
skóla og tek virkan þátt í félags-
málum og held því síðan áfram í
Háskóla íslands."
í „kommaklíkimni“ í
Litlu Moskvu
Að loknu námi í háskólanum
hélt Smári til Noregs þar sem
hann nam stjórnsýslufræði við Há-
skólann í Björgvin en að því loknu
settist hann aftur í Háskóla ís-
lands og sneri síðan heim til Nes-
kaupstaðar og hóf þar pólitíska
þátttöku í Alþýðubandalaginu sem
hafði þá haft meirihluta í bæjar-
stjórn í tæp fjörutíu ár. Þegar einn
flokkur hefur setið við völd í lang-
an tíma, hvort sem það er í sveit-
arstjórnarmálum eða í landspóli-
tíkinni, ber það oft á góma að slíkt
sé ekki hollt fyrir lýðræðið.
Vinstrimenn hafa setið við völd í
Neskaupstað, og síðar Fjarða-
byggð, í rúmlega hálfa öld og and-
stæðingum Smára og félaga er tíð-
rætt um „kommaklíkuna", sem
ræður öllu sem hún vill ráða leynt
og ljóst og sumir segja jafnvel að
það sé betra að vera í „klíkunni"
heldur en utan við hana ef menn
ætla sér að komast langt í sveitar-
félaginu.
Smári kannast vel við þessa
gagnrýni á valdakerfið í Neskaup-
stað en vísar henni alfarið á bug.
„Lýðræðið felur í sér að í hvert
sinn sem fara fram kosningar þá
velur fólkið á milli þeirra sem
sitja við völd og þeirra sem ekki
hafa haft völd. Ef menn velja kosn-
ingar eftir kosningar þann kostinn
að þeir sitji áfram sem hafa völdin
þá er ekkert ólýðræðislegt við þá
niðurstöðu. Varðandi það hvort
þaö borgi sig aö vera i „réttum"
flokki þá er það náttúrlega ljóst að
ef þú ætlar þér að komast til ein-
hverra metorða þá verður þú að
ávinna þér traust þeirra sem stýra
og stjórna. Ég tel að ýmsir menn
sem voru í forsvari í Neskaupstað
á sínum tíma hafi ekkert þurft að
hafa eitthvert flokksskírteini upp
á vasann. Og þar fyrir utan er það
ekkert tortryggilegt að fleiri Al-
þýðubandalagsmenn í Neskaup-
stað hafi á sínum tima gegnt ýms-
um trúnaðarstörfum. Það er bara
eðlileg afleiðing þess að meirihluti
íbúanna var til vinstri í stjórnmál-
um,“ segir Smári, greinilega van-
ur að verjast ásökunum af þessu
tagi.
Aldrei verið harðari
Starfsorka Smára hefur undan-
farin fimm ár að mestu leyti farið
í málefni er varða atvinnulífið og
hann hefur sem kunnugt er verið
ötull talsmaður stóriðju á Reyðar-
firði og virkjunarframkvæmda
norðan Vatnajökuls. Sennilega
mun stjórnmálamanninum Smára
Geirssyni verða minnst fyrir þetta
mál þegar fram líða stundir, hvort
sem álverið rís eður ei. Álversmál-
ið svokallaða er mál málanna fyr-
ir austan og stóriðjusinnar eystra
treysta á Smára í þessum efnum.
Þetta er að mati Smára grundvall-
armál fyrir afkomu fjórðungsins.
„Ég er alveg sammála því sem
gömlu kommarnir í Neskaupstað
sögðu áður fyrr þ.e. ef atvinnulífið
er i lagi þá geta aðrir þættir verið
það líka. Störfum hefur verið að
fækka mjög í frumvinnslugreinum
og það hafa ekki komið aðrir
starfsmöguleikar í staðinn. Og þá
komum við að uppbyggingu fram-
leiðsluiðnaðar sem ekki er tengd-
ur sjávarútvegi. Það er af þessum
ástæðum sem svo mikilvægt er að
við reisum álver og að við finnum
nýjar greinar þótt þær tengist
sjónum eins og fiskeldi. Við verð-
um að finna raunhæfa nýja kosti
vegna þess að þróunin mun halda
áfram í þeim greinum sem hafa
verið undirstaða atvinnulífsins
hérna. Ef ekkert kemur nýtt þá
mun fólki halda áfram að fækka.
Svo einfalt er það.“
- Ýmsir hafa efasemdir um
að álver muni nokkurn tímann
rísa í Reyðarfirði og teikn eru á
lofti sem benda til þess að
Norsk Hydro sé hikandi og sé
jafnvel að hætta við þátttöku í
þessu verkefhi. Hvað gerist ef
svo fer sem horfir?
„Ég hef þá trú að Norsk Hydro
hafi engan áhuga á að hætta við.
Ég hef miklu frekar þá trú að þeir
séu að gæla við þá hugmynd að
fresta tímasetningum varðandi
ákvörðun verkefnisins eða
minnka hlut sinn. Aðalatriðið er
að Noral-verkefnið er afar girni-
legt og arðsamt og ég tel að fyrir-
tækið muni leggja mikið á sig að
sleppa ekki alfarið hendinni af
því. Ef það gerist þá hef ég þá trú
að það séu önnur fyrirtæki tilbúin
til að koma að þessu og við vitum
um aðila sem hafa áhuga. Sú stað-
reynd að hægt sé að reisa álver í
Evrópu sem knúið er með jafn um-
hverfisvænum hætti og hér er um
að ræða freistar allra framleið-
enda. Við þekkjum hins vegar
Norsk Hydro mjög vel og höfum
átt mjög gott samstarf við þá. Ef
Norðmennirnir hætta við og önn-
ur fyrirtæki koma inn í spilið þá
vitum við auðvitað minna um þau
og það kæmi upp ný staða og ým-
islegt yrði að skoða upp á nýtt.“
- Nú er þetta ekki í fyrsta
sinn sem endanlegri ákvörðun
varðandi þessar framkvæmdir
er frestað. Ertu ekki orðinn
þreyttur á þessu?
„Auðvitað er það þreytandi þeg-
ar mál ganga ekki eftir eins og
áformað er. Það að breyta tíma-
setningum er auðvitað erfitt fyrir
okkur. Það skiptir höfuðmáli hvað
Norðmennirnir munu fara fram á
og það kemur ekki í ljós fyrr en
um eða eftir helgi og við tökum
ekki afstöðu til þessa máls fyrr en
sú yfirlýsing liggur fyrir. í þessari
umræðu má hins vegar ekki
gleymast að þetta er langstærsta
verkefni á sviði atvinnulífs sem
hefur verið unnið að fyrr og síðar
á Austurlandi og reyndar eitt það
stærsta í íslandssögunni og þegar
maður fær upplýsingar um svipuð
verkefni erlendis þá er ekkert óal-
gengt að eitthvað breyti áformum
sem menn hafa haft. Við höfum
unnið að þessu verkefni með
Norsk Hydro í fimm til sex ár og
Austfirðingar eru óþolinmóðir,
ekki síst vegna reynslunnar af
fyrri verkefnum sem öll voru
kistulögð. Ef þú horfir hins vegar
á undirbúning svipaðra verkefna
eriendis þá þykir þetta ekki langur
tími. Við höfum lent í andbyr og
menn eru auðvitað orðnir þreyttir
en þetta herðir menn líka. Ég hef