Frjáls verslun - 01.04.1959, Blaðsíða 15

algengur meðalaldur hefur verið um 8 mánuðir.
Arið 1936 var mynduð hundraðasta ríkisstjórn-
in á starfsferli þriðja franska lýðveldisins, og á
fjórtán ára skeiði fjórða franska lýðveldis-
ins urðu ríkisstjórnirnar 25. Þessar tölur gefa
þó ekki alveg sanna mynd af írafári franskra
stjórnmála; með þeim er ringulreiðin eilítið ýkt,
því að eins og Barthou mun einhverntíma hafa
sagt á fundi gamla Þjóðabandalagsins í Genf,
„þá hefur hvert land sínar siðvenjur, sum halda
stöðugt sömu stefnu þrátt fyrir eilífar manna-
breytingar í embættum, önnur halda sömu mönn-
urn í ráðherrastólum, en eru alltaf að brevta
um stefnu.“ — Þar við bætist svo, að manna-
breytingar í frönskum ráðuneytum hafa verið
snöggtum færri en aragrúi ráðuneytanna gæti
gefið til kynna, enda sumir kunnir þjóðmála-
skörungar þar í landi átt langsetur í ráðherra-
stólum. í þau 28 ár, sem Briand sat á þingi, var
hann t. d. ráðherra í 16 ár og þar af forsætis-
ráðherra í fimm ár. Poinearé var í um tíu ár
ýmist forsætisráðherra eða forseti Frakklands,
og í 28 ár samfleytt gegndu aðeins fjórir mann,
Delcassé, Pichon, Poincaré og Briand, störfum
utanríkisráðherra.
Þá er þess og að gæta, að stjórn Frakklands
hefur allt frá dögum Richelieus kardínála ekki
verið fyrst og' fremst í höndum þinga og' ríkis-
stjórna, heldur hefur franska ríkisbáknið lifað
nokkuð sjálfstæðu og samfelldu lífi, sem tryggt
hefur verið af harðskólaðri embættismanna-
stétt. Þessi embættismannakjarni hefur verið
alinn upp til síns hlutverks í „hinum miklu skól-
um“. Einn þeirra er Ecole Libre des Sciences
Politiques í París. Hann var stofnaður árið
1871, m. a. með það fyrir augum að rétta Frakka
úr kútnum eftir ófarirnar í frönsk-þýzku stvrj-
öldinni. Þessi skóli undirbjó um áratugi allt að
90% franskra embættismanna undir lífsstörf
þeirra. „Hinir miklu skólar“ voru menntastofn-
anir úrvalsins, kröfuharðir, en árangursríkir við
almenna fræðslu og mótun skapgerðar. f þessa
skóla innritast menn eftir stúdentspróf, 17—18
ára að aldri, og sitja á bekkjum þeirra í 5—6 ár
og lifa við strangleika hálfgerðs munkalífs.
En þrátt fyrir slíkt. úrvalslið embættismanna
hefur festuleysið í frönskum stjórnmálum auk-
izt í æ ríkari mæli og haft stöðugt uggvænlegri
áhril' á efnahag og fjármál þjóðarinnar; þannig
hefur gengi frankans t. d. verið fellt 11 sinnum
á 21 ári. Margoft hefur verið reynt að spyrna
við fótum og ná samkomulagi um lausn vanda-
málanna á örlagastundu, og oft hefur voðanum
verið bægt frá eða vandinn leystur í bili. — Þeg-
ar allt sýndist á hverfanda hveli, var leitað til
ungu mannanna og nemenda „hinna miklu
skóla“ um úrræðin. Af ungu mönnunum má
fyrst telja þá Edgar Faure og Mendes-France.
Þeir eru jafnaldrar, Faure fæddur 1908, en
Mendes-France 1907. Edgar Faure varð forsæt-
isráðherra árið 1952 og reyndi hann með ýmsum
skvnsamlegum ráðstöfunum að hemja verðbólg-
una, en stjórn hans féll á skattafrumvarpi sínu.
Mendes-France, sem var sjn'englærður hagfræð-
ingur, tók við stjórnartaumunum 1954, en utan-
ríkis- og nýlendumálin urðu honum að falli.
A árunum 1957 og 1958 kom svo til kasta
langskólamannanna frá Ecole Libre des Sciences
Politique. Það var þá fyrst Bourgés-Maunory og
síðar Félix Gaillard, sem varð forstætisráðherra
í byrjun árs 1958. Hann var aðeins 38 ára, er
hann myndaði ráðuneyti sitt og þar með yngsti
forsætisráðherra Frakklands í 100 ár. Nánustu
samráðherrar hans, Bourgés-Maunory (43 ára),
Chaban-Delmas (43) og Maurice Faure (36 ára),
voru allir ungir menn og skólabræður hans. Það
stóðu töluverðar vonir til þessa ráðuneytis.
Búizt var við, að Gaillard tæki efnahagsmálin
föstum tökum, því að gárungarnir sögðu um
hann, að í stað hjarta hefði hann reiknivél. En
nemendur „hinnamiklu skóla“ reyndustekkiöðr-
um neitt ratvísari úr ógöngum hinnar pólitísku
og efnahagslegu flækju. Gaillard skorti pólitískar
forsendur til þess að leysa fjármálavandann.
Hann mætti nýjum og gömlum viðfangsefnum
aðeins með hefðbundnum bjargráðum, og við-
tökur þings og þjóðar voru hroll-kuldalegar. Við
umræðurnar í þinginu var hrópað til hans: „Það
er lil lítils að vera ungur, ef maður fylgir stefnu
hinna gömlu."
Stjórn skólamannanna lelck ekki hljómgrunn
hjá alþýðu manna, og féll hún í aprílmánuði 1958.
Það má til fróðleiks skjóta því hér inn, að Chau-
temps var fyrsti og líklega eini forsætisráðherra
þriðja franska lýðveklisins, sem sagði af sér án
þess að falla á þingi (1934). — Gaillard upplifði
nú það stolta augnablik, sem margur franskur
forsætisráðherra hefur notfært sér til þess að
opinbera meiri heiðarleika, víðsýni og óeigingirni
en þeir höfðu kjark til þess að sýna í valdasessi,
FIÍ.TALS VERZLUN
15