Frjáls verslun - 01.04.1959, Síða 36

Tlaraldur Árnason, ráðunautur:

I111MI

Grein þessi var samin sem útvarpserindi og var flutt
í búnaðarþætti hinn 5. janúar sl. Höfundurinn varð
góðfúslega við beiðni Frjálsrar Verzlunar um að fá
að birta hana.
Margir halda því fram, að íslendingar séu gáf-
aðri en allar aðrar þjóðir og duglegri til hvers konar
vinnu. Ekki skal ég leggja hér neinn dóm á það,
hvort íslendingar eru skynsamari eða duglcgri en
annarra þjóða menn. Hins vegar virðist skynsem-
inni stundum vera misjafnlega beitt og að sumir fari
nokkuð sparlega með dugnaðinn.
Undanfarin ár hafa hinar ýmsu atvinnustéttir
háð allmæðusamt kapphlaup við verðlagið. Menn
hafa heimtað hærra kaup til að mæta hækkandi
vöruverði, og til þess að ná sömu kjörum og ein-
hver önnur stétt, eða helzt betri kjörum.
Vcrðbólgan hefur verið skrúfuð upp af meira
kappi en forsjá. Stundum virðast kröfur um sam-
ræmingu kaup og kjarasamninga stafa meira af
öfund en nauðsyn. ()fundin er sennilega nokkuð rík
í okkur íslendingum, þó að hennar sé sjaldan get-
ið, þegar liælzt er um vegna gáfna eða annarra
kosta.
Flestir eru vafalaust orðnir þreyttir á þessu ei-
lífa kapphlaupi kaupgjalds og vöruverðs, að
minnsta kosti er mikið talað um að stöðva verð-
bólguna. Væri óskandi, að slíkt gæti t.ekizt án þess,
að atvinnustéttirnar teldu nauðsyn á verkföllum.
Flestir hafa komizt að raun um, að ekki verður
eytt meira en því, sem aflast. Atvinnuvegirnir
greiða flestir i laun ]>að, sem þeir þola og sumir
meira.
Margir halda því fram, að íslendingar séu mjög
duglegir til allrar vinnu. Þó held ég að megi full-
yrða, að atorkunni sé ekki alltaf beitt sem skyldi,
og ekki alltaf á réttan hátt.
Viðurkennt mun það vera, að ekki verði komizt
hjá einhverri kjararýrnun almennt, nema til komi
aukin og bætt afköst við hvers konar vinnu í land-
inu.
Víða cr unnið mjög vel en á mjög fáum stöðum
svo vel, að ekki sé hægt að bæta þar um, annað
hvort að auka afköstin eða vinnugæðin, nema
hvort tveggja sé.
Fólki er það oft ekki ljóst, að með því að vinna
vel fyrir vinnuveitandann, er það í raun og veru
að leggja inn handa sjálfu sér fyrir framtíðina. Með
því, að hagur vinnuveitandans batni, verða mögu-
leikarnir betri á, að hann geti borgað meira kaup.
Fæstir skilja þó þýðingu bættra vinnubragða og
aukinna afkasta nema fá borgað jafnóðum fyrir
það, sem þeir láta í té urnfram venjulegar lág-
markskröfur.
Ákvæðisvinna tíðkast nú í æ fyllri mæli bæði
hér og erlendis. Þegar ákvæðisvinna er unnin, er
borgað eftir afköstum. Ymist eru mæld og borguð
vinnuafköst hvers einstaklings eða heils vinnu-
flokks.
Menn fá goldið aðeins fyrir það, sem þeir láta
í té og virðist það réttlátt, enda mælist það vel
fyrir hjá flestum, sem á annað borð eru frískir og
sæmilegir vinnumenn.
Fyrir nokkrum árum unnu saman við rafsuðu
á Keflavíkurflugvelli tveir amerískir rafsuðumenn
og nokkrir íslenzkir. Ameríkanarnir unnu í ákvæðis-
vinnu og afköstuðu tvisvar til þrisvar sinnum
meira en íslendingarnir, scm voru í venjulegri
tímavinnu. Reynt var að fá íslendingana til að
vinna betur og cftir nokkurt þóf gengust þeir inn
á að reyna, enda áttu þeir að fá aukagreiðslu fyrir
allt, sem ]>eir unnu umfram meðalafköst, og var
þetta reiknað út á hverjum degi. Afköstin meira en
tvöfölduðust á einni viku.
Fyrir nokkrum árum var tekin upp ákvæðis-
vinna á skurðgröfuin Vélasjóðs. Síðan hafa meðal-
afköst á gröfu uicÁra en tvöjaldazt, og þó hefur
aðstaða til skurðgraftar frekar versnað.
Af þessum dæmum og fjölda mörgum öðrum,
scm ég hirði ekki að skýra frá hér, er ljóst að
vinnuafköst er hægt að auka gífurlega í flestum
36
FRJALS VERZLUN