Frjáls verslun - 01.04.1959, Qupperneq 44

inn talinn á 70 aura. I’essir peningar gengu svo
manna á inilli, bæði heilir frankar og centimes og
sou.“
„Var ekki lítið um það, að fólk hefði peninga
handa milli?“
„Jú, menn lögðu framleiðsluna inn í verzlunina
og tókn svo nauðsynjar sínar út eftir hendinni. Ef
einhver þurfti að fara til Reykjavíkur eða Dan-
merkur, þá gaf verzlunin ávisun á innstæðu fyrir-
tækisins í Danmörku.“
„En svo við snúum okkar aftur að Fransmönn-
unum, hvers konar veiðar voru það, sem þeir stund-
uðu, og hvcrnig verkuðu þeir aflann?“
„Það var eingöngu þorskur, sem þeir söltuðu.
Annars var verkunaraðferðin misjöfn, eftir því
hvaðan Jjeir voru. Dunkerque-arnir og Gravelin-
arnir söltuðu í tunnur, en Paimpol-arnir söltuðu í
stakka. Þessir síðastnefndu settu svo aflann um borð
í smærri skip, svokallaða jagara, sem fluttu fiskinn
til heimahafnar. Skip Paimpolanna voru yfirleitt
stærri og betur búin en annarra Fransmanna, og
allt annar bragur á þeim. Paimpolarnir voru þeir,
sem seldu okkur fyrst og fremst saltið og voru við-
skiptin við þá góð. Annars komu þessir menn frá
þeim bæjum, sem ég kenni þá við, en allir þessir
bæir eru á norðurströnd Frakklands.“
„Svo við snúum okkur að íslenzkum málefnum,
hvenær myndaðist fyrst vísir að kaupstað á Fá-
skrúðsfirði?“
„Kaupstaðurinn fer að myndast frá 1870—80.
Þá komu norskir síldarkaupmenn og settust þarna
að og byggðu þar töluverð hús. Þannig var t. d.
verzlunarhús Örum & Wulf til komið. Það var
byggt af Norðmönnum. Ég kom þarna fyrst 1895
og var þar unglingur eitt sumar við sjómennsku.
Síðan keypti ég skektu og fór svo að gera út suður
á Berufirði, þar sem ég átti heima. Frá því að ég
keypti þessa skektu átti ég alltaf einhverja fleytu
á sjó í 50 ár. Meðan ég var á skólanum hjá Torfa
í Ólafsdal, var skektunni haldið út heima. Það var
fóstbróðir minn, sem hélt henni úti þann tíma."
„Gaf þessi útgerð eitthvað af sér?“
„Það var nú upp og ofan. Meðan ég var verzlun-
armaður á Fáskrúðsfirði, átti ég stundum tvær
fleytur. Stóð þá oft í járnum, að önnur tapaði og
át upp það, sem hin græddi. En það var nú sama
— ég hélt þessu alltaf áfram.“
„Varst ]>ú óslitið við verzlunarstörfin frá því að
þú byrjaðir 25 ára gamall?“
„Nei ég hætti verzlunarstörfum árið 1907 og fór
að búa í Stöðvarfirðinum og hugðist þá gera það
að ævistárfi mínu. En svo breyttist sú áætlun og
ég réðist aftur til Örum & Wulf á Fáskrúðsfirði
1910 og var síðan óslitið við verzlunar- og útgerð-
arstörf á Fáskrúðsfirði til 1951. Olgeir Friðgeirsson
fór frá Fáskrúðsfirði um áramótin 1904—’05 og var
þá Páll heitinn Gíslason ráðinn í hans stað. Hann
hætti og fluttist suður til Rcykjavíkur 1910 og fór
þá Stefán Guðmundsson þess á leit við mig að koma
aftur að verzluninni á Fáskrúðsfirði. Stefán var þá
búsettur á vetrum í Kaupmannahöfn og hafði það-
an yfirumsjón með öllum verzlununum. Á sumrin
var hann á Fáskrúðsfirði, en ég hafði verzlunar-
stjórnina á hendi á veturna.“
„Var verzlunin ekki umsvifamikil á þessum ár-
um?“
„Hún var að aukast. Nokkru áður cn ég kom
aftur, hafði Fáskrúðsfjarðar-verzlunin eignazt
nokkra mótorbáta. Mönnum gekk hálfilla að eiga
við ])essi nýju tæki, en svo vandist það og þeir
fóru að ganga sæmilega. Um 1910 seldu gömlu kon-
urnar í Kaupmannahöfn fyrirtækið og kcyptu það
tveir danskir menn. Annar þeirra hafði mikinn
áhuga á fiskverzlun, sem leiddi til þess, að keyptur
var fullverkaður Spánarfiskur í stórkaupum fyrir
milligöngu Fáskrúðsfjarðarverzlunarinnar. Þessi
fiskur var keyptur á nærliggjandi fjörðum og var
sendur með skipum Bergenska gufuskipafélagsins
til umhleðslu í Bergen og beint þaðan til kaupenda
í Barcelona eða Bilbao; u. þ. b. 200—300 fimmtíu-
kílóa pakkar til hvers. Þessi viðskipti stóðu frá
1911—’14, en féllu að mestu niður, er stríðið byrjaði,
vegna samgönguerfiðleika. Nokkur fiskur var þó
scldur til Spánar allt stríðið, en eftir öðrum leiðum
en áður.
Auk þessa keyptum við í stórkaupum ull, gærur
o. fl., einkum á stríðsárunum 1914—’18 og fór víst
citthvað af þeim vörum til Þýzkalands, sem þó var
í ströngu hafnbanni Breta. En um það vissum við
ekki hér heima fyrr en löngu síðar.“
„Hvenær komst svo Fáskrúðsfjarðarverzlunin í
íslenzkar hendur?“
„Það var árið 1917. Júlíus Guðmundsson, sem
hafði verið fulltrúi hjá Örum & Wulf í Kaup-
mannahöfn, keypti verzlanirnar á Djúpavogi og
Fáskrúðsfirði. Var ég um nokkurn tíma áfram við
verzlunina, en árið 1920 setti ég svo upp í félagi
við Björgvin mág minn verzlun á Fáskrúðsfirði,
sem ég rak allt til ársins 1951.“
44
FRJÁLS VERZLUN