Frjáls verslun - 01.08.1973, Blaðsíða 79

Segiilnálin
I tröllabyggðum, þar
sem fólki fækkar
— eftir Ólaf Ragnarsson, fréttamann
Strandarsýsla er yfirleitt ekki nefnd í sömu andrá og
ferðamannastraumur, enda eitt þeirra svæða hér á landi, sem
tilíölulega fáir ferðalangar leggja leið sína um.
Aftur á móti finnst mér eðlilegt, að fólk, sem á annað borð
er að skoða landið, litist ekki aðeins um í búsældarlegum sveit-
um með gróin tún, eða á stöðum, sem þekktari eru orðnir
sem augnayndi erlendra ferðamanna en heimkynni Islendinga.
Með þessu á ég við, að
jafnvel þótt gaman sé að koma
að Gullfossi og Geysi, þurfi ís-
lendingar líka að kynnast harð-
býlum og hrjóstrugum hlutum
lands síns, sjá hrikaleg fjöll,
eyðilegar víkur og firði, yfirgef-
in byggðarlög eða vaxandi þorp.
Þess vegna ætti að vera til-
valið að heimsækja Strandir,
ekki sízt nyrðri hluta sýslunn-
ar, þar sem stórbrotin fjöll og
klettar hafa verið kveikjan að
ótal sögum og sögnum um trölJ
og furðuleg fyrirbæri eða að
minnsta kosti umgjörð slíkra
sagna.Má þar til nefna magn-
aðan draug, sem varð ein af
kunnari afturgöngum landsins
á fyrri hluta 19. aldar, og gekk
í fyrstu undir nafninu Sól-
heimamóri en síðar Ennismóri.
Tröllin hafa þó yfirleitt orðið
frægari en draugarnir á þessum
slóðum, svo sem skessan í
Hvannadal, og tröllkonurnar
Þjóðbrók og Kleppa. Þjóðsög-
ur eru margar varðveittar um
skipti Strandamanna og tröll-
anna og hafa mennirnir þar yf-
irleitt haft betur, þegar á hef-
ur reynt, eða snúið á tröllin.
Og svo má ekki gleyma galdra-
mönnum á Ströndum, sem
margar sögur fara af.
ÍBÚAR NÚ ÁLÍKA MARGIR
OG IJM ALDAMÓTIN
Mikil fólksfækkun hefur orð-
íð á Ströndum síðustu ár og
byggðin færst sífellt sunnar í
sýslunni. Nyrztu byggðarlögin
hafa lagzt í eyði hvert af öðru,
og er nú svo komið að enginn
býr norðar en í Norðurfirði, en
sá staður er þó tiltölulega norð-
lægur á Norðurströndum, eins
og nafnið bendir til.
Láta mun nærri, að íbúum
sýslunnar hafi fækkað um
helming á síðustu þremur ára-
tugum, og eru þeir nú um 1200
en það er álíka íbúafjöldi og
var í Strandasýslu um síðustu
aldamót. Aftur á móti varð
fjölmennast í sýslunni árið
1940, en þá bjuggu þar tæplega
2100 manns.
Langflestir þeir, sem flutt
hafa burt af Ströndum, haía
farið suður og sezt að á þétt-
býlissvæðunum við Faxaflóa;
þangað hafa Strandamenn ver-
ið hrifnir eins og aðrir, sem seg-
ullinn syðra hefur náð tökum á.
SENDINGAR
NORÐAN ÚR HÖFUM.
Eitt af því, sem vekur athygli
ferðamannsins, þegar farið er
um Strandir er rekaviður á f jör-
um. Má víða sjá stór tré í flæð-
armálinu, sæbarin og veðruð,
sem flest eru komin alla leið
frá Síberíu.
Viðarreki var mikill á Strönd-
um fyrr á öldum, en hefur fai’-
ið minnkandi síðustu ár. Telja
Strandamenn, að Sovétmenn
séu farnir að gæta betur þeirra
ti’jábola, sem fleytt er niður ár
frá skógum Síberíu, og því fari
færri tré á haf út og í íslands-
siglingu. Áður fyrr voru gerðir
út leiðangrar úr nærlig'gjandi
byggðarlögum svo sem úr Djúpi
til þess að sækja rekavið á
Strandir. Þá var lítið flutt inn
af timbri og rekastrandir því
vel nýttar, og munu bændur á
mestu rekajörðunum hafa haft
drjúgar tekjur af viðarverzlun.
Strandamenn hafa fengið
aðrar sendingar norðan úr höf-
um en rekaviðinn. Hafísinn hef-
ur ekki verið jafn kærkominn
og rekinn, — en hann hefur oft
fyllt firði og víkur hér á þess-
ari strönd við yzta haf. Fyrr-
um var allalgengt, að bjarndýr
kæmu með ís að Ströndum, en
þau voru í flestum tilvikum
drepin áður en þau höfðu unnið
mikið tjón. Meðal annars er
FV 8 1973
79