Frjáls verslun - 01.03.1976, Blaðsíða 39

ekki sigldu upp með skipuuum
árið 874, eins og við hin, megi
nú líka vera til þó að slæmir
séu. Þegar tæknifræðingar fá
einhvern svona stimpil, því mér
er ókunnugt um að þeir hafi
hann, skal ég vera fyrstur til
að gratúlera.
En til þess að forðast allan
misskilning, þá leka þök líka
stundum hjá arkitektum og það
er þeim til skammar. En ein-
kennilegt er það, þegar þök
leka hjá öðrum, t.d. tæknifræð-
ingum, þá tala eigendur hús-
anna ævinlega um „arkitekt-
inn“ sinn þó slíkt beri ekki við
áður.
# Tvö atridi stang’ast á
Áður en ég tek undir það,
sem ég er sammála Leó um,
leyfi ég mér að draga fram tvö
atriði í grein hans, sem mér
virðast stangast á. Hann telur
að kerfið framleiði of marga
fræðinga, sem atvinnulífið
þurfi ekki á að halda og að það
þurfi að draga menntakerfið
saman. Á hinn bóginn telur
hann að okkur skorti skipu-
lagsfræðinga.
Við vitum öll og viðurkenn-
um, að með aukinni tækni þurf-
um við fleiri fræðinga, sbr.
skipulagsfræðingana, en á hinn
bóginn óar okkur við öllum
þeim fræðingafjölda, sem kerf-
ið framleiðir, er við lítum á
árangur starfs þeirra og dæm-
um hann harla lítinn. — Brjóst-
vitið dugði okkur nú betur
hérna í eina tíð . . .
Er þetta ekki sama gamla
platan, sem tregðulögmálið hef-
ur séð um að spila síðastliðin
100 ár, eða síðan einhverra
raunverulegra áhrifa iðnbylt-
ingarinnar fór að gæta hér-
lendis? Okkur er sagt með
þessu, að annað hvort verðum
við að velja brjóstvitið eða þá
menntunina. — Geta þá brjóst-
vitið og menntunin aldrei farið
saman?
Gagnstætt Leó tel ég ekki
prófin aðalatriði menntunar-
innar og sé því enga lausn í því
að velja þá úr með einum eða
öðrum hætti, sem þó eiga að
fylla hóp fræðinganna. Lykill
skólakerfisins ætti að vera, að
efla brjóstvit, hvers einstakl-
ins út af fyrir sigsamhliðabóka-
lestri, en ekki aðeins það síð-
astnefnda, sem ber nú of mikið
á. Því að vitaskuld er það rétt
hjá Leó og mörgum fleirum að
skólakerfið leitast við að hugsa
fyrir nemendur sína og staðlar
þá í leiðinni. Brjóstvitið er kæft
með trúarbrögðunum okkar
nútímamannanna, vísindunum.
En það gildir vitaskuld á báða
vegu að brjóstvit og menntun
duga skammt ein sér.
# Stimplaveitingar
Það er hárrétt hjá Leó, að
margur menntamaðurinn fyll-
ist hroka, er hann fær stimpil
uppá það að vera kominn í þá
„yfirstétt". Á hitt er að líta, að
sami maður hafi fyllst sama
hroka með því að fá annan
stimpil. Það er txl lítils fyrir
þjóðina, ef allir þegnar hennar
eyða ævi sinni í að fullnægja
ómerkilegum hvötum. Stimpla-
veitingar eru til þess fólgnar,
að menn detti í þá gryfju. En
þannig er mannskepnan, sífellt
hrapandi í gryfjur. Þegar ein-
um stimplinum er náð, sem
kjölfestu í óvissu tilverunnar,
þá gerir óvissan okkur að
hrokagikkum.
Ég er Leó sammála um það,
að almenningur veit nóg um
skipulag til þess að ræða það
frá öllum sjónarmiðum. Al-
menningur býr jú „í þeim“.
Það sem ai-kitektar hafa hins
vegar sagt um kunnáttuleysi al-
mennings, nær einkum til
skipulagsteikninga, þ.e. að al-
meniningur eigi erfitt með að
setja sig beint inní teikninga-
lestur. Lestur teikninga kallar
á æfingu. í þessu sambandi er
hins vegar gallinn á arkitekt-
um sá, að þeir meta oft teikn-
inguna sem lokaframleiðslu
sína, en ekki hið byggða ból.
§ Hlutur almenningis
Ég er einnig sammála Leó í
því, að almenningur á að hafa
miklu meiri stjórn á skipulags-
vinnu en nú er. Og eins og
margir vita er þetta sameigin-
leg skoðun allra yngri arkitekt-
anna a.m.k. Hér ræður tregðu-
lögmálið ferðinni, en árangur
næst, ef við leggjum saman við
að tala um málið opinberlega.
Það er hins vegar misskiln-
ingur hjá Leó, ef hann heldur
að arkitektar læri ekki nóg um
skipulag til þess að geta unnið
að því eins og þeir gera nú.
Þetta nám er skylda með húsa-
hönnun í námi arkitekta.
Skipulagsfræðingar eru hins
vegar þeir, sem læra að hafa
umsjón með söfnun skipulags-
forsenda, þ.e. setja saman
„hnausþykka doðranta“. Arki-
tektinn tekur svo við og hann-
ar borgarhlutann, sem um ræð-
ir. Hönnun hans er í rauninni
fólgin í því að koma hugmynd-
um á pappírinn, ávallt byggj-
andi á forsendunum. Nú getur
arkitekt einnig verið skipulags-
fræðingur og öfugt, rétt eins og
verkfræðingur getur einnig
verið arkitekt og getur þannig
unnið allar hliðar hvers verks,
en það heyrir fremur til und-
antekninga. Hérlendis eru þessi
mál mikið rugluð, einfaldlega
vegna þess að allt skipulag er
í fæðingu hér enn, m.a. sökum
skorts á þeim mönnum sem
setja saman „hnausþykku doði'-
antana“, þeim sem upplýsing-
unum safna. En þeim fjölgar
ekki að marki fyrr en áhugi
ráðamanna fer að glæðast á
söfnun og di'eifingu upplýs-
inga.
Þetta á Leó nú að vita, sér-
staklega, þar sem hann virðist
hafa áhuga á skipulagsvinnu.
0 Hlinnisvarði úr
skýrslukássu
Að lokum. Það er nú svo með
þessa blessaða alkemista fyrri
tíma, sem aldrei fundu gullið í
tili’aunastofnunum, þá er samt
þekkinig þeirra, sem fékkst við
beinharðar tilraunir, sú undir-
staða undir hverri einustu efna-
blöndu nútímans, sem gera
okkur öllum lífið auðveldara í
dag. Hver veit nema við eigum
eftir að i’eisa skýrslugerðai'-
mönnunum minnisvarða seinna
meir, að sjálfsögðu úr skýrslu-
kássu!
FV 3 1976
39