Frjáls verslun - 01.03.1979, Síða 31

mikla stjórn á framkvæmdum og
hugsazt getur og nota sér aðeins
samstarf við erlenda aöila sem
verktaka. Enda þótt Kínverjar hafi
úr óskaplega litlu að spila í erlendu
reiöufé virðist allt benda til þess að
þeir ætli að leggja áhættuféð fram
sjálfir og þar með að draga veru-
lega úr hlutverki erlendu olíufé-
laganna, — einnig hagnaði þeirra
ef olíuvinnslan reynist ábatasöm.
„Olíufélögin ekki verktakar"
Stóru olíufélögin kæra sig al-
mennt ekki um að starfa þannig.
„Okkar starf byggist á því aö taka
áhættu. Við erum ekki verktakar",
segir J. Hugh Liedtke, stjórnarfor-
maður hjá Pennzoil í Bandaríkj-
unum. Hann hefur sjálfur farið
nokkrar ferðir til Kína og gert
hefðbundin tilboð: Pennzoil myndi
leggja fram áhættufé í skiptum
fyrir upphafleg réttindi til að kaupa
hluta af þeirri olíu, sem fyndist og
hljóta að auki hluta af þeim ágóöa,
sem yrði af sölu alls olíufundarins.
Þrátt fyrir hugmyndafræðilega
óskadrauma kunna Kínverjar að
eiga eftir að reka sig á það, að
einhvers konar samkomulag um
skiptingu olíunnar verði þrauta-
lendingin. Slík skipting er sjaldgæf
innan samtaka olíuframleiöslu-
ríkja, OPEC, en algeng íAsíu. Talið
er að þegar yfir lýkur muni Kín-
verjar greiða olíufélögunum í olíu
en hlutföllin eru enn óákveðin.
Kína í mikilli orkuþörf
[ þessum viðræðum kínverskra
stjórnvalda og fulltrúa olíufélaga
er tíminn greinilega hliðhollari
olíufélögunum. Kína er í mikilli
orkuþörf. Jarðskjálftinn mikli, sem
varð þar í landi í september 1976,
er álitinn hafa haft lamandi áhrif á
olíuframleiðsluna vegna
skemmda, sem uröu á olíu-
vinnslutækjum og leiðslum. Sami
skjálfti eyðilagði kolanámur í
Kailan og hefur sennilega gert
þörfina fyrir olíu þar af leiðandi
ennþá meiri. Til viðbótar því að
þessar náttúruhamfarir knýi á um
auknar framkvæmdir á sviði olíu-
vinnslu, eru þær forgangsverkefni
samkvæmt nýjustu iönþróunar-
áætlun Kínverja. Fram til ársins
1985 hyggjast Kínverjar verja sem
nemur 350 milljörðum dollara til
þess að auka framleiðslu atvinnu-
veganna um 10% á ári og þar með
er talin uppbygging meiriháttar
olíu- og gasvinnslusvæða.
Á undanförnum mánuðum hafa
nýjar olíuhreinsunarstöövar verið
reistar í Peking, Chinshan,
Canton, Tientsin og Liaoning. Auk
þess er talið aö teknar hafi verið í
notkun nýjar olíuleiðslur, birgða-
stöðvar á hafi úti og nýtt olíulinda-
svæði í Hopsi.
Þurfa að sækja á haf út
Kínverjar eiga stöðugt í meiri
erfiðleikum meö að auka olíu-
vinnslu sína með borunum á landi.
Samkvæmt upplýsingum stjórn-
valda var vöxturinn í kínverska
olíuiðnaðinum 20-25% á ári fram til
ársins 1975. Síðan minnkaði hann
í 14% árið 1975, í 13% 1976 og árið
1977 var hann kominn niður í 9%.
Sérfræðingar, sem kynnt hafa sér
þessi mál, telja að aukningin gæti í
bezta falli orðið 13% á ári fram til
1985 ef áfram verður leitað olíu á
landi einvörðungu.
Ef Kínverjar ætla að láta djarf-
legar áætlanir sínar verða að
veruleika, er Ijóst að þeir þurfa að
bora eftir olíu á hafi úti. Til þeirra
verka skortir þá aftur á móti tæki.
Bandaríkjamenn ráða yfir mikilli
tæknikunnáttu í sambandi við
olíuleit með ströndum fram og
skara raunar fram úr öðrum á því
sviði. Samt er talið að Kínverjar
muni gera mikilvæga samninga
við Japani um þennan þátt, af
pólitískum ástæðum, í og með.
Kínverjar vilja gjarnan kaupa vélar
og tæki frá Japan en í staðinn geta
þeir varla boðið neitt girnilegt
nema hráefni, aðallega olíu. Kín-
verjar hafa í hyggju að tvöfalda
olíuútflutning sinn til Japan fram til
ársins 1985. Með því að aðstoða
Kínverja við að ná þessari olíu
gætu Japanir ekki aðeins aukið
áhrif sín í Austurlöndum fjær
heldur einnig orðið óháðari öðrum
olíuútflutningslöndum.
Bandarísk tækniþekking gæti
ráðið úrslitum
Fyrirliggjandi er bráðabirgða-
samningur milli Kínverja og jap-
ansks olíufélags um olíuleit á Po
Hai-flóa. Talsmenn olíufélaga á
Vesturlöndum segja eðlilega að
slíkir samningar séu gerðir, þar
sem Kínverjar og Japanir vilji eiga
góð viðskipti saman en þeir telja
aö bandarísk olíufélög eigi einnig
eftir að koma inn í dæmið. Það
virðist sem tækniþekking Banda-
ríkjamanna geti ráðið úrslitum.
Dýpið á Po Hai-flóa er tiltölulega
lítið og veður hagstætt. Á Gula-
hafi, Austur-Kínahafi og Suður—
Kínahafi er dýpi miklu meira og við
þær aðstæður hafa Bandaríkja-
menn miklu meiri reynslu. Senni-
lega hafa Kínverjar líka hugboð
um það.
29