Frjáls verslun - 01.01.1980, Page 35

tegund en vísitölubrauð, þótt fólk
sé reiðubúið til að greiða fyrir það
þrefalt verð. í opinberum versl-
unum í Moskva getur verið erfitt að
fá ferska ávexti, jafnvel um há-
sumar, hinsvegar er hægt að
kaupa þá og ýmsar kjötvörur á
uppsprengdu verði á markaðs-
torgum þar sem bændur selja vör-
ur sínar beint. Verðlag á opnu
mörkuðunum er oft og einatt 6
sinnum hærra en það sem sagt er í
gildi í hinu opinbera skömmtunar-
kerfi.
Svartur markaður hefur lengst
af verið stöðugur fylgifiskur hins
skipulega skorts sem einkennir
kommúnistískt hagkerfi. í Rúss-
landi á sér stað æfintýralegt
svartamarkaðsbrask með matvör-
ur og lúxusvarning. Áhrif svarta
markaðarins á almennt vöruverð
kemur aldrei fram opinberlega.
Rússar eru vel í sveit settir með
olíu. Þeir eru ekki einungis sjálfum
sér nógir heldur sjá þeir leppríkj-
um sínum fyrir um 80% af olíu-
þörfinni. Þar að auki flytja þeir
verulegt magn af olíu til Vestur-
landa þar sem hún er seld á sí-
hækkandi og uppsprengdu
heimsmarkaðsverði. Á þennan
hátt tekst Rússum að flytja veru-
legan hluta verðbólgunnar úr landi
yfir á herðar annarra þjóða. Það
sem veldur þeim nokkrum áhyggj-
um í þessu tilliti er að olíufram-
leiðsla þeirra hefur ekki staðist
áætlun samkvæmt síðasta 5 ára
markmiði og þeir hafa því neyðst til
að draga úr olíuútflutningi sínum.
En það er fleira en olían sem or-
sakar verðbólguvanda austan-
tjalds. Síðasti vetur, ’78-’79 var sá
kaldasti í 75 ár og hafði það í för
með sér að námavinnsla tafðist,
samgöngur féllu niður og veturinn
hafði áhrif á uppskeruna í sumar.
Iðnaðarframleiðslan hefur ekki
staðist áætlun, gæði vara hafa
minnkað og mikill hluti þeirra er
léleg vara sem erfitt er að selja á
Vesturlöndum og því hlaðast upp
erlendar skuldir vegna innkaupa
rússneska iðnaðarins á vönduðum
vélum og tækjum frá Vesturlönd-
um sem hann er algjörlega háður.
Framleiðni rússneska þunga-
iðnaðarins hefur einnig verið neð-
an þeirra marka sem stefnt var að,
framleiðni rússnesks iðnaðar hef-
ur farið minnkandi og skapar um
leið verðbólguhættu.
Efnahagsþróunin í kommún-
istaríkjunum hefur yfirleitt verið
vaxandi áhyggjuefni innan blokk-
arinnar og vestrænir sérfræðingar
spá því að versnandi afkoma muni
brátt lýsa sér í auknum árekstrum
á milli austurs og vesturs og þeir
telja ekki loku fyrir það skotið að
efnahagsörðugleikar geti einnig
orsakað meiriháttar pólitískar
ryskingar meðal þessara þjóöa.
Gólfteppi frá Armeníu í Sovét. Verð á teppum í Sovétríkjunum hækkaðl um 50% í sumar. Slík
vara er heldur ekki almenningseign austur þar enda að miklu leyti flutt úr landi.
35