Frjáls verslun - 01.02.1998, Síða 77

•.............................................................
í stímabraki við glæsibúið illþýði, sem rakar saman gróða á þjónustu
við lægstu fysnir og þarfir mannskepnunnar. Krimmahópurinn,
sem þeir Ormar og Ranúr lenda inni í, heldur til á kránni Rauðu
Önnu; þetta er skrautlegt lið, ekki syndlaust sem sé en góðhjartað
og hliðhollt veglausum Islendingum, þegar á reynir. Svo er ástín á
næsta leiti hjá Ranúr, sem tekur saman við eina smámelluna, sem er
víst til allrar lukku hætt að praktísera, svo að ekki þarf að banna leik-
ritið inn á sextán vegna þess, og í leikslok, þegar Ormur snýr heim
laus og liðugur, ákveður vinurinn að fara að búa í Danmörku. En
Ormur kemur víst örugglega aftur næsta sumar og fær þá vinnu hjá
einum af góðu glæponunum, sem einnig er vikinn af braut lastanna
og búinn að ráða sig hjá Securitas.
Sú var tíð, að ýmsir voru vongóðir um, að Olafur Haukur Símon-
arson yrði með tímanum alvöru leikskáld. En það hefur farið fyrir
honum eins og mörgum öðrum ágætum höfundum: Hann hefur
fundið formúlu sem aflar honum vinsælda hjá stórum hópi áhorf-
enda, og nú hugsar hann um fátt annað en halda þeim vinsældum.
Hann veit við hveiju þessir áhorfendur hans búast af honum og
hann tekur enga áhættu í von um að stækka ofurlítíð andlegan sjón-
hring þeirra eða hefja smekk þeirra á æðra stig. Hann er líka svo
heppinn að eiga aðgang að færum leikstjóra, sem leggur alla fag-
mennsku sína að fótum hans og þjónar honum af fullkominni holl-
ustu og algeru gagnrýnisleysi. í þeim heimi, sem Ólafúr býður nú
orðið gestum sínum reglulega að ganga í, fer ílest vel að lokum,
nema hvað ein og ein sál verður að fá að glatast, svona rétt til að gjal-
da raunsæinu lágmarks varaþjónustu. En það platar engan nema
kannski blindustu aðdáendur skáldsins. Hér fer ein af pæjunum á
Rauðu Önnu í hundana í eitursukki stórborgarinnar og það brást
ekki: Tregaljóðið, sem Helgi Björnsson í gervi hins sorgmædda
elskhuga var látinn syngja yfir týndri ástkonu sinni, varð eitt hjart-
næmasta andartak sýningarinnar. Tilfinningasemin er eitt af aðal-
trompum Ólafs Hauks, að ógleymdri frábærri hnyttni hans í leik tíl-
svaranna, sem bregst hér ekki frekar en endranær.
Að öðru leyti er heldur fátt um fína drættí í þessum leik. Hljóm-
sveitargryfjan gín milli sviðs og salar, þannig að leikendur verða að
taka á öllu sínu tíl að ná fram í salinn, en það verður til þess, að leik-
urinn fær allur fremur stórkarlalegt, jalhvel hávaðakennt yfirbragð.
Efniviðurinn, sem Ólafur Haukur leggur leikendum tíl persónu-
sköpunar, er að þessu sinni með rýrasta móti, en það er samt ekk-
ert upp á þá Baldur Trausta Hreinsson og Berg Þór Ingólfsson
að klaga í aðalhlutverkunum. Af liðinu á Rauðu Önnu var Litli-Jens
Jóhanns Sigurðarsonar langskemmtilegastur, enda hlutverkið
betur skrifað en hin. Eg fann að vísu sjaldan votta fyrir hinu fræga
danska „lune“ hjá Jóhanni eða öðrum leikendum, en það verður ein-
nig að vera smekksatriði. Ekki fann ég heldur mikinn keim af Dan-
mörku í steinveggjum Grétars Reynissonar sem umlykja sviðið
eins og fangelsismúrar. 33
Ósamið leikrit
Kaffi eftír Bjarna Jónsson á Litla sviði Þjóðleikhússins k k
Leikstjóri: Viðar Eggertsson
Leikmynd og búningar: Helga I. Stefánsdóttír
Íleikriti Bjarna Jónssonar, sem af einhverjum lítt skiljanleg-
um ástæðum ber heitíð Kaffi, er fólk að beijast við fortíðina
með ýmsum hættí. Aldraður maður við dyr dauðans verður
Margrét Vilhjálmsdóttir kemur á óvart í Poppkorni.
fyrir ásókn drukknaðs sonar, sem hann áttí víst á sínum tíma þátt
í að hrinda í glötun með harðneskjulegri framkomu. Gamalt
kærustupar inttíst aftur - rétt eins og hjá Jökli - og kemst að raun
um, að fennt er í öll spor tíl baka. Þarna er líka ung kona að leita
að hamingjunni og heldur sig finna hana i brennivíni eða sexi,
sem kemur að sjálfsögðu fyrir lítíð. Allt tengist þetta í ijölskyldu-
sögu, sem fer fram í smáþorpi úti á landi, þar sem fótboltinn skip-
ar stóran sess í hugum fólksins, eins og í heimabæ höfundar,
Akranesi.
Því skal síst neitað: Á þó nokkrum stöðum bregður í orðræðu
þessa leiks íyrir hnyttnum tilsvörum og skemmtílegum tilþrifum,
jafnvel frumlegum og óvæntum myndhverfingum, eins og þegar
unga konan hamingjuþyrsta er látín segja: „Það er svo lítið að ger-
ast hjá mér í lífinu að ég gufa upp á hverjum einasta degi! Svo rign-
ir mér niður í hin og þessi rúm, um allan bæ.“ Hitt er þó miklu ai-
gengara, að samtölin lyppist niður í hreina flatneskju, og þá getur
útkoman orðið eitthvað á þessa leið (það er gömlu elskendurnir að
fmnast):
„Steinar: Þú ert ekki frjáls.
Vilborg: Af hverju segirðu það?
Steinar: Eg er næmur á óhamingju fólks.
Vilborg: Þá skaltu hlusta.
Steinar: Hvað...?
Vilborg: Það er einn hlutur sem þú verður að skilja. Það eiga
allir sína eigin veröld. Það eiga aliir sinn sannleika! Skilurðu það
semégsegi?! (Dok).
Steinar: Eg er búinn að komast að þvi hvað það er sem ég hef
ailtafþráð. (Þögn). Og ég hef beðið eftir því alla ævi. (Þögn).
Ást. Ég vil ást. ÁST! ÁST! ÁST! (Hann segir orðið í sífellu og
ber um leið hnúum í veggi. Hættir.)
Vilborg: Farðu.
Steinar: Ég elska þig.“
Bjarni Jónsson hefur sem sagt ekki enn uppgötvað, að orð eru
dýr á leiksviði og lifa þar fremur í kraftí þess, sem okkur er leyft
að ráða í, undirtextanum eins og það er stundum nefnt á fagmáli,
en því sem klesst er framan í áheyrendur. Kannski hann hefði
eftir allt saman þurft að lesa Jökul betur.
Leikhúsgagnrýni Jóns Viðars Jónssonar
77