Morgunblaðið - 25.01.2001, Blaðsíða 30

LISTIR
30 FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MAGNÚS Geir Þórð-
arson, leikhússtjóri
Leikfélags Íslands,
segir samþykktir borg-
arráðs um stuðning við
sjálfstæðu leikhúsin
vera skref í rétta átt en
telur tölurnar of lágar.
Hann telur hins vegar
ekki að borgarstjóri
hafi hafnað óskum
þeirra um verulega
aukinn stuðning.
Forsvarsmenn Leik-
félags Íslands lýstu því
yfir í viðtali sem birtist
í Morgunblaðinu sl.
sunnudag að þeir ósk-
uðu eftir samtals 50
milljóna króna framlagi frá ríki og
borg til stuðnings við starfsemi sína.
Borgarráð hefur hins vegar sam-
þykkt að veita á bilinu 6 til 15 millj-
ónir í framlag á næstu þremur árum
sem deildist á milli 2-3 leikhúsa eða
sviðslistahópa. Aðspurð í viðtali við
Morgunblaðið í gær sagði Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir borgarstjóri að
ekki væri gert ráð fyrir frekari fjár-
veitingum til þessa málaflokks, né
heldur yrðu mál einstakra leikhópa
eða leikhúsa leyst með sérstökum
hætti.
Þegar Magnús Geir var inntur
eftir viðbrögðum við þessum um-
mælum borgarstjóra sagði hann að
sér þætti ánægjulegt að sjá að nú sé
vilji fyrir hendi til að leiðrétta að-
stöðumuninn og bregðast við kraft-
miklu starfi sjálfstæðu
leikhúsanna. „Þetta er
vissulega skref í rétta
átt, en ég tel fjárhæð-
irnar of lágar. Eðlilegt
væri að það bættust
við tvö þrep til viðbót-
ar árin 2004 og 2005.
Leikfélag Íslands þarf
50 milljónir samtals á
ári frá ríki og borg en
það má vel hugsa sér
að gerður yrði samn-
ingur sem hækkaði í
þrepum. Eftir sem áð-
ur verður langstærsti
hluti tekna Leikfélags
Íslands af miðasölu og
styrkir til þess mun
lægri en til hinna stóru leikhús-
anna,“ segir Magnús Geir.
Stuðningur nauðsynlegur
„Það er alger forsenda fyrir leik-
hús eins og Leikfélag Íslands að
hægt sé að gera framtíðaráætlanir
og horfa fram á veginn,“ segir
Magnús Geir þegar hann er spurður
um þýðingu þeirra ákvarðana sem
teknar hafa verið fyrir starfsemi
leikfélagsins. „Það er mjög mikil-
vægt að bæði borgarstjóri og
menntamálaráðherra marki ein-
hverja stefnu í því máli. Styrkirnir
sem rætt er um eru ekki í takt við
stöðuna í leikhúslandslaginu í dag.
Við því verður að bregðast og mér
sýnist að einhver hreyfing sé að
komast á málið.“
Munuð þið halda ykkur við þau
rekstraráform sem þið hafið rætt
um?
„Já, að því gefnu að við þessu
verði brugðist. Við erum að fara út í
hlutafjárútboð innan tíðar en við
þurfum að fá samþykktan framtíð-
arstuðning og vita á hverju við
stöndum. Við erum að keppa á
markaði þar sem tvö önnur stór leik-
hús eru og þau eru gríðarlega mikið
styrkt. Stuðningur frá ríki og borg
er hins vegar alger forsenda fyrir
framtíð þess starfs sem við stöndum
fyrir.“
Lítið þið þá ekki á ummæli Ingi-
bjargar Sólrúnar í gær sem svar um
að ekki verði brugðist við óskum
ykkar?
„Nei, alls ekki. Mér finnst það
ekkert óeðlilegt að styrkveitingar til
leikhúsanna séu undir einum hatti
og þá geri ég ráð fyrir að við fengj-
um úthlutað úr því. Hins vegar er
augljóst af þeim tölum sem borgar-
stjóri setur fram núna að þetta eru
allt of lágar fjárhæðir. Þær eiga að
skiptast milli tveggja til þriggja leik-
húsa en duga ekki einu sinni fyrir
Leikfélag Íslands sem hlýtur að
koma fyrst. Ég geri ráð fyrir að
þessu verði úthlutað í takt við um-
fang starfseminnar. Því þætti mér
mjög líklegt að leikfélagið fengi
stóran hluta af þessu. Það er líka
ljóst að það mun ekki nást sátt milli
leikhúsanna og borgarinnar um
þessar upphæðir.“
Hvað munuð þið taka til bragðs?
„Við höfum óskað formlega eftir
viðræðum bæði við ríki og borg um
framtíðarstuðning við Leikfélag Ís-
lands. Þær óskir hafa legið inni á
borði hjá þessum aðilum í nokkurn
tíma. Ég á von á því að viðræður fari
af stað fljótlega,“ segir Magnús
Geir.
Ánægður með
menntamálaráðherra
Magnús Geir segist ánægður með
ummæli Björns Bjarnasonar
menntamálaráðherra í fréttinni í
Morgunblaðinu í gær. Þar ræðir
hann tillögur Bandalags íslenskra
listamanna sem séu raunhæfar kröf-
ur um viðbrögð við stöðu mála. „Mér
fannst mjög ánægjulegt að heyra að
menntamálaráðherra væri að skoða
þetta af alvöru. Með því að setja af
stað nefnd til að fara ofan í kjölinn á
þessu málefni sést að hann ætlar að
bregðast við.“ Magnús Geir vildi
leiðrétta þann misskilning ráð-
herrans að forráðamenn leikfélags-
ins telji að of háum fjárhæðum sé
varið til Þjóðleikhúss og Borgarleik-
húss. „Menntamálaráðherra hefur
lesið eitthvað skakkt út úr orðum
mínum. Ég hef aldrei sagt að verið
sé að verja of háum fjárhæðum til
þessara leikhúsa. Hins vegar þykir
mér óeðlilegt á þessum tímapunkti
að byrjað sé á að auka fjármagnið til
Þjóðleikhúss og Borgarleikhúss áð-
ur en brugðist er við máli Leikfélags
Íslands,“ segir Magnús Geir að lok-
um.
Magnús Geir Þórðarson, leikhússtjóri Leikfélags Íslands
Borgin er á réttri leið
Magnús Geir
Þórðarson
NÝJA málverkið er þema sýning-
ar Guðmundar Odds Magnússonar
„Samræður við safneign“. Fyrir þá
sem haldnir eru skammtímaminni,
eða voru ekki komnir á meðtökuald-
urinn á öndverðum níunda áratugn-
um, skal þess getið að nýja málverk-
ið var nokkurs konar umbrotastefna
sem endurvakti áhuga framsækinna
listamanna á málaralist eftir að hin
alþjóðlega framúrstefna hafði dæmt
hana úr leik sem dauðan miðil og úr-
eltan. Það merkilega kom nefnilega í
ljós um 1980 að sjálf hin alþjóðlega
framúrstefna var lent í blindgötu og
fylgismenn hennar vissu ekki gjörla
hvert halda skyldi. Nú, þegar horft
er til baka til upphafs þessa áratug-
ar, má sjá að þetta var hin mesta
missýn. Það breytir því þó ekki að
þeir sem töldust gleggstir á því herr-
ans ári 1980 höfðu ekki nægilega yf-
irsýn til að skynja til dæmis almenni-
lega vægi litljósmyndarinnar, sem
nú var hægt að stækka upp í ámóta
risastærðir og klassísk málverk
gömlu meistaranna með einfaldri
cibakrómtækni. Fæstum kom til
hugar að hin risastóra litljósmynd
ætti eftir að ná oddastöðu í fígúra-
tífri myndlist líkt og komið er á dag-
inn þegar litið er aftur til tveggja síð-
ustu áratuga. Mönnum var miklu
nærtækara að fylgjast með nýja
málverkinu og sjá hvernig það fór
eins og eldur í sinu um gjörvöll Vest-
urlönd. Það var sprottið up úr hrær-
ingum í Vestur-Berlín þar sem pönk-
kynslóðin lét mikið til sín taka í
næturlífinu, rokktónlistinni og
stjórnmálum. Í bakgrunni stóðu
eldri listamenn sem aldrei höfðu lagt
penslana á hilluna og gátu nú státað
af nær tveggja áratuga reynslu sem
týnda kynslóðin. Þetta voru listmál-
arar á borð við Georg Baselitz og
þýsku popp-málarana Gerhard
Richter – en verk hans eru einmitt
nú til sýnis í Listasafni Íslands – og
Sigmar Polke – en verk hans voru til
sýnis í Listasafni Íslands fyrir fáein-
um mánuðum. Þá var myndhöggv-
arinn Joseph Beuys ötull við að unga
út nemendum sem létu að sér kveða
sem málarar á áttunda áratugnum.
Berlínarpönkið var þó snöggtum
stundlegra en verk áðurnefndra
málara, enda tók það sér til fyrir-
myndar gamla expressjónismann frá
dögum Brücke-hópsins í Dresden á
fyrstu tugum aldarinnar. Ernst Lud-
wig Kirchner (1880–1938) var öðrum
fremur viðmiðið enda má sjá bein
stílræn tengsl milli hans og hinna
ofsafengnu – die heftige – eins og
Berlínarmálararnir á níunda ára-
tugnum voru gjarnan nefndir. Því
miður urðu þeir ekki langlífir í hug-
um manna og fáir muna nú eftir
nöfnum á borð við Middendorf, Fett-
ing eða Salome þótt þeir væru
heimsfrægir listamenn upp úr 1980.
Ítölskum kollegum þeirra vegnaði
mun betur enda var stíll þeirra
langtum sjálfstæðari og mun óháðari
sögulegum viðmiðum. Þannig eru
listamenn á borð við Clemente, Pal-
adino og Cucchi enn býsna sýnilegir.
En þeir höfðuðu einhverra hluta
vegna mun minna til íslenskra ný-
málara sem tóku mun ákveðnar mið
af Berlínarmálverkinu en þessum
suðrænu fyrirmyndum. Því varð
nýja málverkið á Íslandi ekki langlíf-
ara en fyrirmyndirnar frá Berlín.
Allt var um garð gengið á ofanverð-
um níunda áratugnum.
Nú hefði mátt ætla að nýja mál-
verkið félli í kramið hjá þeim sem
söknuðu málaðra mynda og töldu að
hugmyndlistin hefði rutt burt olíulit-
unum og terpentínunni. En eins og
Guðmundur Oddur bendir réttilega
á í inngangi sínum að sýningunni
fékk nýja málverkið hraklega útreið
hjá þeim sem töldu sig sjálfskipaða
verði íslenskrar málaralistar. Það
þótti of illa gert, gróft og skyndi-
kennt og svo var striginn ekki af
bestu sort né heldur litirnir. Sumir
gagnrýnendur töldu nýja málverkið
verra en hugmyndlistina ef eitthvað
var.
En enginn veit hvað átt hefur fyrr
en misst hefur og nú sakna þeir sem
hraklegast dæmdu nýja málverkið
þessara gömlu góðu daga. Og víst er
að alltof margir tóku boðskapnum
með hálfvelgju, einnig þeir sem voru
á bólakafi í þessari nýju stefnu. Svo
virðist sem alltaf þurfi einhverja alls-
herjarölvun til að hrista upp í ís-
lenskum listheimi; eitthvert gull-
grafaraæði sem varir örskotsstund
og ekki meir. Síðan er allt búið og öll-
um finnst sjálfsagt að gleyma hátíð-
inni og inntaki hennar. Víst er þó að
örfáir málarar héldu ótrauðir áfram
að þróa það sem þeir höfðu lagt upp
með í árdaga nýbylgjunnar. Af hin-
um rann hins vegar fljótt móðurinn
þegar hópeflið var ekki lengur til
staðar. Flestir þeirra sneru sér að
gamla málverkinu sem þeir uppá-
stóðu að væri langtum betra en nýja
málverkið. En sjálfsagt er slíkt aft-
urhvarf ekki annað en hluti af nátt-
úrulegu vélgengi listasögunnar.
En Guðmundur Oddur á þakkir
skilið fyrir að minna okkur á
sprengikraftinn í nýja málverkinu
með svo dæmalaust splundrandi
hætti. Á pallinum má sjá alls kyns
upplýsandi samtímaheimildir auk
óborganlegra pressumynda af Ein-
ari Garibaldi og Georg Guðna sak-
leysislegum eins og kórdrengjum.
Áhorfandinn spyr aftur á móti hvað
orðið hafi af allri þeirri orku sem
nýja málverkið leysti úr læðingi. Ef
til vill er svarið nærtækt. Hún fór í
að rífast um hver rétta stefnan væri
eftir að veislunni var lokið. Þessi frá-
bæra upprifjun í Nýlistasafninu
sannar nefnilega svo um munar að
eldsneytisskortur hefur aldrei staðið
íslenskri myndlist eða listamönnum
fyrir þrifum. Hins vegar hafa eftir-
hreyturnar alltaf verið í ætt við ís-
lenska veðráttu, tómt rótleysi og
reiptog. Því að þótt við séum full-
komlega stjórnlausir eins og sannir
Sturlungar og sjálfum okkur verstir
í róstunum skortir oss hvergi rétt-
trúnaðinn:
Aðeins þetta en annað ekki
svo að kreddan bíð’ ei hnekki.
Ljósmynd/Halldór Björn Runólfsson
Upplýsingar um nýja málverkið ásamt ljósmyndum af Einari Garibaldi og Georg Guðna.
Málverk af sveitabæ og heysátu eftir Tuma Magnússon.
Gullöndin
strandar
MYNDLIST
N ý l i s t a s a f n i ð
Til 18. febrúar. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 12–17.
MÁLVERK –
RÍFLEGA 20 ÍSLENSKIR
LISTAMENN
Halldór Björn Runólfsson
AÐALPERSÓNAN, Jean Paul
(Gérard Lanvin), á heldur tilbreyt-
ingarlítið og gleðisnautt líf. Konan
farin frá honum og fátt til að hressa
uppá hversdagsgrámann. Faðir hans
(Bernard Giraudeau) hefur legið
rúmfastur á sjúkrahúsi og er orðinn
þungt haldinn. Það kemur í hlut
Jean-Paul að taka á sig aðalábyrgð-
ina í fjölskyldunni. Þegar hann fer að
kanna málin kemur í ljós að ekki er
allt sem sýnist í lífi karlsins. Það þarf
að leysa óvænt og viðkvæm mál og
dularfullir hlutir gerast.
Heldur hæggeng og lengst af tíð-
indalítil mynd en unnin af vandvirkni
af leikstjóranum og handritshöfund-
inum Nicole Garcia, sem var tilnefnd
til frönsku Cesar-verðlaunanna fyrir
vikið. Annars er hún miklu þekktari
sem leikkona. Ein aðalástæðan fyrir
að sjá fjölskyldudramað er magnað-
ur leikur Lanvin, sem hlaut Cesar-
verðlaunin fyrir vikið. Lars Von
Trier-leikarinn Jean-Marc Barr gef-
ur honum lítið eftir.
Eftirlætis-
sonurinn
KVIKMYNDIR
H á s k ó l a b í ó –
F r ö n s k
k v i k m y n d a v i k a
Leikstjóri og handritshöfundur:
Nicole Garcia. Tónskáld: Philippe
Sarde. Kvikmyndatökustjóri: Eric
Gautier. Aðalleikendur: Gérard
Lanvin, Bernard Giraudeau,
Jean-Marc Barr, Roberto
Herlitzka. Frönsk. Árgerð 1994.
LE FILS PRÉFÉRÉ

1 ⁄2
Sæbjörn Valdimarsson