Morgunblaðið - 14.02.2001, Blaðsíða 17

LANDIÐ
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 2001 17
Á MÁLÞINGI um aust-firskt atvinnulíf á HótelHéraði á Egilsstöðum ísíðustu viku var bent á
fólksflótta frá svæðinu undanfarið
ár. Fólksfækkunin á Austurlandi
jafngilti því að 2-3 fjölskyldur hefðu
flust burtu í viku hverri. Ástæðan
fyrir því var talin skortur á fjöl-
breyttari og betur launuðum störf-
um. Markmið málþingsins var að
blása lífi í glæðurnar og upplýsa at-
vinnurekendur og íbúa svæðisins um
fyrirhuguð stóriðjuverkefni á Aust-
urlandi; álver á Reyðarfirði og Kára-
hnjúkavirkjun í tengslum við það.
Þorvaldur Jóhannsson, formaður
orku- og stóriðjunefndar Sambands
sveitarfélaga á Austurlandi, tók
þannig til orða við setningu mál-
þingsins að nú væri full ástæða til að
hrista af sér slenið og doðann þegar
alvaran væri handan við hornið.
Framkvæmdir gætu jafnvel hafist á
næsta ári ef undirbúningur gengi
samkvæmt áætlun. Bygging álvers-
ins sjálfs gæti síðan hafist í lok árs
2003.
Auk þeirra erinda á málþinginu,
sem getið var í blaðinu sl. fimmtu-
dag, vakti lýsing Eyjólfs Árna
Rafnssonar, verkefnisstjóra hjá
Reyðaráli, á umfangi álversins
nokkra athygli þeirra á annað
hundrað Austfirðinga, atvinnurek-
enda sem þingmanna, er sóttu mál-
þingið. Eyjólfur Árni sagði fyrsta
áfanga álversins kosta rúma 83 millj-
arða króna og í öðrum áfanga bætt-
ust um 30 milljarðar til viðbótar.
Hann sagði sóknarfæri austfirskra
fyrirtækja liggja í undirverktöku
vegna álversins. Þar mætti nefna
samsetningu raf- og vélbúnaðar,
ýmsa þjónustu við byggingarverk-
taka, viðhaldsvinnu, flutninga og
rekstur vinnubúða, en allt að 1.500
manns gætu unnið við álvers- og
virkjanaframkvæmdir á sama tíma
þegar mest lætur.
Betri laun í áliðnaði
Fulltrúar nokkurra fyrirtækja á
Norður- og Vesturlandi fluttu fróð-
leg erindi um áhrif stóriðju á þau. Í
erindi Tómasar Más Sigurðssonar
hjá Norðuráli á Grundartanga kom
t.d. fram að frá árinu 1997, þegar ál-
verið hóf starfsemi, hefði fólki fjölg-
að á Vesturlandi og aðallega á Akra-
nesi. Hann benti á að störf í álveri
væru betur launuð en í
flestum öðrum atvinnu-
greinum, að sjávarútvegi
undanskildum. Þannig
væru árslaun í ferðaþjón-
ustu að meðaltali rúm ein
milljón króna en um
þrjár milljónir í áliðnaði. Hann sagði
Norðurál hafa greitt 700 milljónir
króna í laun og launatengd gjöld í
fyrra og um 75 milljónir í beina
skatta og gjöld til sveitarfélaganna.
Þorgeir Jósefsson, framkvæmda-
stjóri Þorgeirs & Ellerts hf., sagði
tilkomu Norðuráls hafa haft mikla
þýðingu fyrir fyrirtækið. Það væri
einnig í verkefnum fyrir Harald
Böðvarsson hf. á Akranesi, Sements-
verksmiðjuna og Járnblendifélagið á
Grundartanga. Hann sagði stóriðj-
una vera lífæð þjónustufyrirtækj-
anna en hún kæmist engu að síður
ekki af án þeirra. Þorgeir taldi að án
stóriðjunnar á Vesturlandi væru íbú-
ar á Akranesi í dag á bilinu 3–4 þús-
und en vegna stóriðjunnar væru þeir
nú um 5.400 talsins og bærinn í örum
vexti. Hann sagði að stóriðja fyrir
Austfirðinga væri algjört lífsnauð-
syn. Hann upplýsti jafnframt að um
helmingur af veltu Þorgeirs & Ell-
erts kæmi af þjónustu við stóriðju-
fyrirtæki á Vesturlandi.
Árni Gunnarsson, framkvæmda-
stjóri Fiskiðju Sauðárkróks, kynnti
starfsemi og sögu Kaupfélags Skag-
firðinga, KS, og lýsti því hve stóriðja
á borð við Steinullarverksmiðjuna á
Sauðárkróki hefði haft jákvæð áhrif
á kaupfélagið og samfélagið al-
mennt. Árni sagði KS skilgreina sig í
samkeppni við höfuðborgarsvæðið
og Akureyri um verslun og þjónustu
og standa sig bærilega þar. Beinn
innflutningur á vörum hefði þar mik-
ið að segja, sem skilaði góðu verði til
neytenda.
HB missti 20 starfsmenn
til Norðuráls
Guðmundur Páll Jónsson, starfs-
mannastjóri Haralds Böðvarssonar
hf. á Akranesi, flutti erindi um út-
gerð og fiskvinnslu í nábýli stóriðju.
Hann sagði stóriðjuna vissulega hafa
haft áhrif á HB. Brugðist hefði verið
við minnkandi afla og breyttri stöðu
með sameiningu útgerðarfyrirtækja
og þetta hefði gert HB betur í stakk
búið til að mæta uppbyggingu í stór-
iðju á Vesturlandi. Guðmundur sagði
mikla ásókn hafa verið í starfsfólk
HB á uppbyggingartíma Norðuráls
og eftir að álverið hóf starfsemi. Lík-
lega hefði fyrirtækið misst 20 starfs-
menn til Norðuráls. Hann sagði mik-
ilvægt fyrir austfirsk fyrirtæki að
líta ekki á þetta sem ógn heldur
hluta af stærri heild. HB hefði t.d.
brugðist við með rýmri aflaheimild-
um á skip, betri vinnuaðstöðu á sjó
og í landi þannig að vinnan væri nú
stöðug og hráefni nægt.
Magnús H. Ólafsson, arkitekt á
Akranesi, sagði frá reynslu sinni sem
aðalhönnuður Norðuráls og ýmsum
kostum og göllum sem upp hefðu
komið. Magnús brýndi fyrir Aust-
firðingum að deiliskipulag vegna ál-
vers þyrfti að undirbúa
vel og ítarlega áður en
framkvæmdir hæfust.
Hann gaf Austfirðingum
mörg önnur góð ráð, m.a.
að hafa gott hafnarsvæði,
nægt rými fyrir aukafyr-
irtæki í nágrenni Reyðaráls og afla í
tíma tilskilinna leyfa frá sveitar-
félögum og eftirlitsaðilum. Hann
sagði það sinn lærdóm af Norðuráli,
sem Austfirðingar mættu athuga, að
reyna að einfalda alla stjórnsýslu
þannig að eitt sveitarfélag kæmi að
álverinu og ein byggingarnefnd.
Fjögur sveitarfélög kæmu að Norð-
uráli og það flækti öll samskipti.
Magnús minnti á að öll þjónusta við
álverið yrði að vera góð og greið.
Björn Stefánsson, deildarstjóri
virkjanadeildar Landsvirkjunar,
greindi frá orkuframkvæmdum fyrir
Reyðarál. Hann lýsti orkumann-
virkjum við Kárahnjúkavirkjun og
virkjunarleiðum, sem og háspennu-
línum að álverinu. Hann greindi
einnig frá verkfræðilegum undir-
búningi þar sem bæði erlendir og
innlendir aðilar kæmu að. Björn
sagði að áframhaldandi verkfræði-
þjónusta hefði verið boðin út og um-
sóknir borist frá 11 fyrirtækjum víða
um heim. Gera á 15-20 verksamn-
inga við bygginga- og jarðvinnu við
virkjunina. Minnstu samningar
verða á bilinu 10-15 milljónir króna
en þeir stærstu metnir á 15-20 millj-
arða króna. Að sögn Björns er reikn-
að með að framkvæmdir við fyrri
áfanga virkjunarinnar hefjist vorið
2002. Nærri 3.000 ársverk verða við
fyrri áfangann og 510 við þann
seinni. Við lagningu Fljótsdalslínu
verða 180 ársverk í boði. Björn sagði
mörg tækifæri bjóðast fyrir verk-
taka á Austurlandi, enda hefði
Landsvirkjun góða reynslu af sam-
starfi við marga slíka. Hann sagði
mörg verkefni bjóðast við fyrirhug-
aða stækkun Kröfluvirkjunar og
sömuleiðis vegna Bjarnarflagsstöðv-
ar.
Sveinn Jónsson, verkfræðingur
hjá Hönnun hf. á Egilsstöðum,
greindi sem heimamaður frá sínum
væntingum til álvers og virkjunar.
Hann sagðist vera sannfærður um að
af verkefninu yrði og margfeldisá-
hrifin yrðu veruleg fyrir Austfirð-
inga. Sveinn greindi frá ferð sinni til
Noregs þar sem hann skoðaði nokk-
ur álver Norsk Hydro. Eftir að hafa
kynnst aðstæðum í þröngum fjörð-
um með gríðarháum fjöllum sagðist
Sveinn ekki vera hræddur um meng-
un í Reyðarfirði ef hún yrði þá nokk-
ur.
Stóriðja rennir stoðum
undir ferðaþjónustuna
Þorleifur Þór Jónsson, hagfræð-
ingur Samtaka ferðaþjónustunnar,
fjallaði í sínu erindi um stóriðjuna út
frá sjónarhóli ferðaþjónustunnar.
Hann sagði að stórframkvæmdir á
borð við þær sem áformaðar væru á
Austfjörðum myndu án efa renna
stoðum undir ferðaþjónustuna á
svæðinu og styrkja hana enn frekar.
Þorleifur benti á að framboð á gisti-
rými hefði aukist á Austfjörðum
undanfarin ár en til þess að taka við
auknum umsvifum í stóriðju þyrfti
enn meiri uppbygging á þeim sviðum
að eiga sér stað. Hann rakti ýmsa já-
kvæða hluti við ferðaþjónustuna, s.s.
góðan flugvöll, góða þjónustu, milt
veðurfar og mannauð. Þorleifur
benti jafnframt á nokkra neikvæða
þætti, einkum fjarlægðina við aðal-
markaðssvæðið á suðvesturhorni
landsins, fleiri „heimsþekkt“ ein-
kenni vantaði á svæðinu, fjallaskálar
væru í slæmu ástandi, gönguleiðir
væru víða illa merktar. Þorleifur
benti á að við virkjanaframkvæmdir
og uppsetningu vinnubúða mætti
hafa það í huga að síðar meir mætti
nota slík mannvirki fyrir ferðaþjón-
ustuna. Í framhaldi af erindi Þorleifs
lýsti fulltrúi Landsvirkjunar, Björn
Stefánsson, fyrirtækið reiðubúið til
samstarfs við ferðaþjónustuaðila á
Austfjörðum um nýtingu vinnubúða
eða annarra mannvirkja að fram-
kvæmdum loknum. Þá lýsti fram-
kvæmdastjóri Ferðamálasamtaka
Austurlands því yfir að öflugt at-
vinnulíf á svæðinu væri forsenda fyr-
ir vexti ferðaþjónustunnar. Því
styddu samtökin stóriðjuna.
Vestlendingar gáfu góð ráð í stóriðjumálum á málþingi um austfirskt atvinnulíf
Reynt að
blása lífi í
glæðurnar
Vonast er til þess að fólksflótti af Aust-
fjörðum stöðvist með tilkomu álvers- og
virkjanaframkvæmda. Í frásögn Björns
Jóhanns Björnssonar af málþingi um áhrif
stóriðju á Austurlandi kemur m.a. fram að
mörg tækifæri bíða verktaka á svæðinu.
Þessi tölvuunna mynd sýnir fyrsta áfanga álvers við Reyðarfjörð, horft í suðaustur út fjörðinn.
2–3 fjölskyldur
hafa flutt frá
Austurlandi
í viku hverri