Morgunblaðið - 24.02.2001, Blaðsíða 42

42 LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UPPBYGGING á ýmsumsviðum samfélagsinseinkennir nú mannlífiðá Höfn í Hornafirði,
þrátt fyrir að fólki hafi fækkað þar
nokkuð síðustu misseri eftir jafna
og nánast stöðuga fjölgun alla síð-
ustu öld. Fækkunin hefur að mestu
leyti orðið vegna hagræðingar í
sjávarútvegi, landbúnaði og versl-
un síðustu árin en sú hagræðing
hefur jafnframt haft í för með sér
að stoðir atvinnulífsins standa
styrkari eftir og gefa íbúum ástæðu
til bjartsýni á framtíðina í þessu
tæplega 2.500 manna byggðarlagi.
Albert Eymundsson, bæjarstjóri
Hornafjarðar, segir að Austur-
Skaftafellssýsla öll hafi haft
ákveðna sérstöðu á landsbyggðinni
seinustu tvo áratugina eða svo.
„Hér hefur verið samfelld jákvæð
íbúaþróun, þannig að við höfum
ekki lent í þessari miklu niður-
sveiflu. En þó finnum við fyrir því á
allra síðustu árum, sérstaklega síð-
ustu tveimur árum, að þessi
íbúaþróun hefur aðeins snúist við.“
Skýringarnar telur Albert mjög
eðlilegar. Nú sé að koma fram sú
breyting sem orðið hefur í sjávar-
útvegi og landbúnaði í Austur-
Skaftafellssýslu sem lýst hefur sér
í fækkun starfa vegna tæknivæð-
ingar og hagræðingar. Hins vegar
segir Albert engan bilbug að finna
á mönnum og engin ládeyða eða
deyfð sé almennt í fólki. Ungir at-
hafnamenn séu óhræddir við að
fjárfesta í nýjum fyrirtækjum og
að verið sé að tryggja stöðu fram-
haldsmenntunar með byggingu nýs
framhaldsskóla. Sá skóli er hluti
Nýheima sem einnig mun hýsa
frumkvöðlasetur og nútíma bóka-
safn. Þá er alltaf eitthvað um að að-
ilar ráðist í nýbyggingar, enda hef-
ur frekar verið skortur á húsnæði
undanfarin ár.
Á allra síðustu misserum hafa
verið reist ný fiskverkunarhús,
fullkomið trésmíðaverkstæði og
iðnaðarhús auk þess sem alltaf eru
að rísa ný íbúðarhús. Þá hefur ný
slökkviðstöð risið af grunni og í síð-
asta mánuði var tekinn í notkun
nýr leikskóli. Við hlið leikskólans
eru nú langt komnar framkvæmdir
við stækkun sjálfseignarstofnunar-
innar Ekru, þar sem tekin verður í
notkun ný álma með níu íbúðum
fyrir aldraða. Þá eru jafnframt
hafnar framkvæmdir í miðbænum
við tvær stórar byggingar sem
reistar hafa verið í sveitarfélaginu,
Nýheima og verslunarmiðstöð
Kaupfélags Austur-Skaftafellinga.
Hátt hlutfall barna á grunn-
skólaaldri eykur bjartsýni
„Húsnæði gengur kaupum og
sölum á eðlilegan hátt. Fasteigna-
verð hér er auðvitað ekki eins og í
Reykjavík á þeim spennutímum
sem þar eru en fasteignamat hefur
verið miklu hærra hér en víðast
hvar á landsbyggðinni vegna þeirr-
ar eftirspurnar sem hér er. Og þó
að sveitarfélagið eigi töluvert af
félagslegu íbúðarhúsnæði höfum
við aldrei lent í vandræðum með
það.“
Með tilkomu nýs leikskóla á
Höfn eru nú starfandi þrír leikskól-
ar. Í skólunum eru samanlagt 125
heilsdagspláss. Öll tveggja ára
börn fá leikskólapláss og nokkur
fjöldi barna á öðru ári er nú kominn
í leikskóla.
Mjög stórir árgangar einkenna
grunnskólana og segir Albert að á
Hornafirði sé hærra hlutfall barna
á grunnskólaaldri en á höfuðborg-
arsvæðinu. „Hér býr ungt fólk með
trú á framtíð Hornafjarðar og það
eykur bjartsýni á vöxt og viðgang
héraðsins.“
Í framhaldi þess að stórir ár-
gangar barna ljúki grunnskóla tel-
ur Albert það skipta öllu máli að
búið verði vel að Framhaldsskóla
Austur-Skaftafellssýslu, sem verð-
ur til húsa í Nýheimum ásamt
bókasafninu og Nýherjabúðum.
„Ég held að einmitt framhalds-
menntun og nám geti skilið á milli
hvort að staðir af þessari milli-
stærð eigi framtíð fyrir sér,“ segir
Albert.
Hvorki tapað kvóta í
sjávarútvegi né landbúnaði
Staðan í atvinnulífinu á Horna-
firði hefur verið þokkaleg undan-
farið og það hefur vantað fólk í
vinnu á mörgum sviðum. „Það sem
háir okkur, eins og öðrum, er ónóg
fjölbreytni í atvinnulífi. Hér hafa
þó skapast þó nokkur störf á tölvu-
og upplýsingasviði. Með hugmynd-
inni um Nýheima er ætlunin að
skapa ný tækifæri til sóknar með
þekkinguna að vopni. Það hefur
sýnt sig í gegnum tíðina að ný störf
verða til með athafnasömum frum-
kvöðlum. Allir verða að átta sig á
því að opinberir aðilar búa ekki
endalaust til störf, heldur þarf að
hvetja unga fólkið til að nýta mögu-
leikana sem eru fyrir hendi.“
Að sögn Alberts hafa skip og
bátar komið og farið í sjávarútveg-
inum en hins vegar hafa menn ekki
tapað kvóta, hvorki í landbúnaðin-
um né sjávarútveginum. „Ásgrím-
ur Halldórsson, flaggskip okkar,
kom í fyrra, og það var byggð hér
ný bræðsla þótt hún eigi eins og
margar aðrar fullt í fangi með að
afla sér hráefnis. Hér hafa ungir at-
hafnamenn verið að leggja mikið
undir sem lýsir bjartsýni á framtíð
staðarins.“
Kaupfélagið að breytast í
eignarhaldsfélag
Albert segist vonast til að sterk
staða héraðsins hingað til muni
þróast á sama hátt áfram. Sam-
félagið og umhverfið hafi allt til að
bera til að geta skapað góð skilyrði
fyrir íbúa héraðsins.
Uppgangur á Hornafirði þ
Morgunblaðið/E
Framkvæmdir hafa staðið yfir við nýja álmu Ekru þar sem teknar verða í notkun níu íbúðir fyrir a
Nýr leikskóli var t
Hagræðin
inu styrki
Í sveitarfélag
2.400 manns
lögum á la
uppgangur og
sem menn er
hver er sjálfu
Jörundsson h
og ræddi við b
og kaupfélagss
um bygg
uppbyg
Framkvæmdir hófust vi
á miðbæjarsvæðinu. Kja
sýn, af hólmi en
KLÍPUR CLINTONS
SJÁLFSTÆÐIÐ KOSTAR SITT
Vaxandi efasemda gætir nú umþað í Færeyjum hvort rétt séað efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu um fullveldi landsins í vor,
eins og landstjórnin hefur áformað.
Líklegt er að ástæðan sé einkum sú að
Færeyingar horfast í vaxandi mæli í
augu við þá staðreynd að sjálfstæði
landsins hefur óhjákvæmilega þær af-
leiðingar að fjárstyrkur danska ríkis-
ins fellur niður.
Danir hafa styrkt Færeyinga um
rúmlega tíu milljarða íslenzkra króna
á ári, sem er um þriðjungur færeysku
fjárlaganna. Færeyingar hafa krafizt
þess að verði eyjarnar sjálfstætt ríki
haldi Danir engu að síður áfram fjár-
stuðningi í 10–15 ár. Danska stjórnin
vill hins vegar ekki halda áfram að
borga nema í fjögur ár.
Þetta er skiljanleg afstaða af hendi
dönsku ríkisstjórnarinnar. Danir hafa
ítrekað lýst yfir að þeir hafi ekkert á
móti því að Færeyjar verði fullvalda
ríki. Þeir hafa boðizt til að gera sam-
bærilega samstarfssamninga við Fær-
eyjar og við önnur norræn ríki og lofað
Færeyingum því að þeir muni áfram
njóta sömu réttinda í Danmörku og
nú. Þessi viðbrögð Dana eru gerólík
þeim sem önnur gömul nýlenduveldi í
Vestur-Evrópu, t.d. Bretland, Spánn
og Frakkland, hafa sýnt við kröfum
smáþjóða innan sinna landamæra um
sjálfstæði. Danir hafa hins vegar meiri
kostnað en ávinning af því að Færeyj-
ar skuli vera hluti danska ríkisins og
því er ekki sanngjarnt að Færeyingar
krefjist þess að fjárstuðningi verði
haldið áfram í meira en áratug eftir að
eyjarnar hljóta sjálfstæði.
Færeyskir stjórnmálamenn eru að
mörgu leyti í klemmu. Þeir, sem nú
sitja við völd, vilja flestir sjálfstæði en
það virðist erfitt fyrir þá að tala hreint
út við kjósendur sína um að til þess
verði þeir að taka á sig umtalsverða
lífskjaraskerðingu.
Íslendingar hafa að sjálfsögðu full-
an skilning á vilja Færeyja til að öðl-
ast fullt sjálfstæði og styðja þá í þeirri
viðleitni, en við vitum jafnframt að
sjálfstæðið kostar sitt. Íslendingar
voru hins vegar að því leyti í auðveld-
ari stöðu er þeir fengu fullveldi árið
1918 en Færeyingar eru nú, að nú-
tímavelferðarríkið með félagsmála-
stefnu sinni, byggðastefnu og útgjöld-
um til fjölda annarra málaflokka var
ekki orðið til og ekki blasti við að lífs-
kjör myndu versna við það að landið
yrði sjálfstætt. Ákvörðunin um full-
veldi var því ekki háð efnahagslegum
þáttum með sama hætti.
Hugsanlega geta Færeyingar leyst
málið með því að bíða og sjá hverju ol-
íulindir, sem hugsanlega er að finna á
færeyska landgrunninu, skila þjóðar-
búinu. Fram hefur komið að Poul
Schlüter, fyrrverandi forsætisráð-
herra Danmerkur, hafi samið við Fær-
eyinga um að þeir nytu alls hugsan-
legs ágóða af olíulindunum, jafnvel
þótt Færeyjar yrðu áfram hluti
danska ríkisins. Það hefur verið gagn-
rýnt í Danmörku en kannski verður
það olían, sem liðkar um fyrir sjálf-
stæði Færeyinga að lokum.
Clinton gerir það ekki endasleppt.Enn eitt málið kom upp á miðviku-
daginn vegna sakaruppgjafa sem hann
veitti á síðasta degi í embætti sínu sem
forseti Bandaríkjanna. Uppvíst varð að
mágur hans, Hugh Rodham, hafði þeg-
ið fé fyrir að beita áhrifum sínum í
þágu tveggja dæmdra manna sem
hlutu náðun og mildun refsingar. Hugh
hefur skilað fénu en eftir situr Clinton
með enn einn blettinn á ferlinum.
Áður hafði Clinton sætt harðri gagn-
rýni fyrir að gefa kaupsýslumanninum
Marc Rich upp sakir en drjúg fjárfram-
lög Denise Rich, fyrrverandi eiginkonu
hans, til Demókrataflokksins og for-
setabókasafns hans töldust hafa ráðið
nokkru um náðunina. Clinton varði
ákvörðun sína í grein í The New York
Times og taldi upp átta ástæður fyrir
náðuninni en greinin þótti þvert á móti
vekja fleiri spurningar en hún svaraði.
Einnig var Clinton gagnrýndur
harðlega fyrir að hafa haft með sér
ýmsa muni sem gefnir voru Hvíta hús-
inu er hann lét af embætti og ætla að
leigja dýrt skrifstofuhúsnæði í New
York á kostnað skattgreiðenda. Varð
gagnrýnin til þess að Clinton og eig-
inkona hans ákváðu að endurgreiða
andvirði rúmlega sjö milljóna króna
vegna gjafanna. Clinton hefur og hætt
við að leigja sér húsnæði í einni dýr-
ustu skrifstofubyggingu New York-
borgar og hyggst nú staðsetja skrif-
stofu sína í Harlem þar sem verðlag á
húsnæði er öllu lægra.
Eftir allt sem á undan var gengið í
forsetatíð Clintons hafa vinir hans og
stuðningsmenn vafalaust talið að hann
myndi leggja sig fram um að skilja við
embættið á yfirvegaðan hátt svo að
sómi væri að. Að minnsta kosti hljóta
þeir að hafa vonað hið besta enda sann-
kallaður stríðsdans oft og tíðum stiginn
þessi átta ár Clintons á forsetastóli. En
Clinton virðist eiga í erfiðleikum með
hliðarsporin. Fáir draga í efa pólitíska
hæfileika hans og þrautseigju. Og ekki
skortir á persónutöfrana. En Clinton
virðist ekki sérlega kænn og heldur
ekki vænn þegar pólitíkinni sleppir og
hann þarf að eiga við eigin samvisku.
Bandarískt stjórnkerfi og samfélag
hefur orðið fyrir hverjum álitshnekk-
inum á fætur öðrum undanfarin miss-
eri. Lewinsky-málið leiddi ekki aðeins í
ljós siðferðisbresti Clintons heldur
endurspeglaði það einnig ákveðna
bresti í bandaríska stjórnkerfinu sem
virtist ófært um að fjalla um málið á
hlutlausan og yfirvegaðan hátt. Og
ekki urðu forsetakosningarnar í nóv-
ember síðastliðnum til þess að efla
traust umheimsins á þessu valdamesta
ríki heims. Og loks þegar kosninga-
kreppan er hjá og nýr forseti sestur í
embætti tekur Clinton upp þráðinn og
spinnur enn einn vandamálavefinn.
Enginn vafi leikur á því að allar
þessar uppákomur veikja ímynd
Bandaríkjanna.
Og hvað þessar nýjustu klípur Clint-
ons sjálfs varðar þá eiga þær ekki síst
eftir að hafa sorglega vond áhrif á eft-
irmæli hans sem annars atkvæðamikils
forseta.