Morgunblaðið - 24.02.2001, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2001 39
ÓHÆTT er að minnka fitumagn í mat
barna, að því er sérfræðingar við
bandarísku hjarta- lungna- og blóð-
rannsóknastofnunina (NHLBI) segja.
Er þetta byggt á niðurstöðum lengstu
og umfangsmestu rannsóknar sem
gerð hefur verið á þessu máli. Mark-
mið rannsóknarinnar var að svara
tveimur spurningum: Mun minnkun
fitu í mat barna leiða til minna kólest-
eróls og er óhætt að draga úr því?
Svarið við báðum spurningunum er
eindregið já, segir Eva Obarzanek,
verkefnisstjóri hjá stofnuninni. „Mik-
ilvægustu skilaboðin eru þau, að þetta
var afgerandi og vel gerð tilraun og að
við getum dregið úr kólesterólmagni
hjá börnum og gert það á öruggan
hátt án þess að hafa slæm áhrif á
þroska þeirra. Hingað til hafa ekki
legið fyrir miklar upplýsingar um
börn (og fitusnautt fæði). Barnalækn-
isrannsóknir hafa verið fáar og aðeins
staðið í eitt ár,“ segir hún.
Nýja rannsóknin stóð í sjö ár og var
unnin á sex læknamiðstöðvum og
tóku yfir 650 börn þátt í henni, öll á
aldrinum átta til tíu ára við upphaf
rannsóknarinnar. Öll höfðu þau næst-
um of mikið eða of mikið af LDL, eða
svonefndu „slæmu“ kólesteróli.
Engin áhrif á vöxt
eða kynþroska
Óttast var að ef dregið væri úr fitu-
magni myndi einnig draga úr vexti á
kynþroskaaldri en í ljós kom að minni
fita í mat hafði ekki áhrif á vöxt, nær-
ingu eða kynþroska meðan á rann-
sókninni stóð. Mæla vísindamennirnir
með því að foreldrar, læknar, mat-
vælaiðnaðurinn og heilbrigðisþjón-
ustan leggist á eitt um að styrkja
hjörtu barna. Niðurstöður rannsókn-
arinnar birtast í nýjasta hefti lækna-
ritsins Pediatrics.
Dr. Stephen Daniels, prófessor í
barnalækningum við læknadeild Há-
skólans í Cincinnati í Bandaríkjunum,
segir að fara verði varlega þegar börn
eigi við kólesterólvanda að etja „og
það getur verið erfitt fyrir þau með
allar þessar auglýsingar og að borða
úti með vinum sínum. Skyndifæðuiðn-
aðurinn veit hvað fólki finnst gott og
hvernig á að freista þess með mark-
aðssetningu.“ Aftur á móti bregðist
iðnaðurinn við kröfum almennings og
því meira sem fólk krefjist heilsusam-
legra neysluhátta því líklegra sé að
brugðist verði við.
Sérfræðingar segja að best sé að
hafa rétta neysluhætti fyrir börnum.
„Maður á að láta börnin sín sjá að
maður borði sjálfur heilsusamlegan
mat,“ segir Pamela Kreppel, sér-
fræðingur í næringu barna. „Ef mað-
ur er að borða kartöfluflögur á maður
ekki að segja börnunum að borða gul-
rætur.“ Hún telur óráðlegt að hætta
alveg að borða sætabrauð og flögur
en rétt sé að takmarka neyslu þess.
Obarzanek leggur til að börnum
séu einungis gefnar fitusnauðar
mjólkurvörur og ekki mikið af pítsum,
að minnsta kosti ekki með miklum
osti. Þá leggur hann til að börnum sé
gefinn hamflettur kjúklingur og fisk-
ur. Óhætt sé að hafa eitthvað af
nautakjöti en skera eigi fituna burtu
og ekki hafa það oft á borðum.
Óhætt að minnka kól-
esteról hjá börnum
The New York Times Syndicate.
Associated Press
TENGLAR
.....................................................
Tímaritið Pediatrics:http://
intl.pediatrics.org/
LÆKNAVÍSINDIN virðast vera að
endurskoða hvað það nákvæmlega
er sem veldur hjartaáfalli. Í mörg ár
hafa læknar haldið því fram, að
hjartaáföll megi rekja til þess, að
hjartað geti ekki dælt út nógu miklu
blóði. En samkvæmt nýrri rannsókn
kann önnur gerð af hjartaáfalli – sem
stafar af því að hjartað fyllist ekki
nógu vel af blóði til að geta dælt til
líkamans – að vera mun algengari en
talið hefur verið.
Þetta er svonefnd aðfallshjartabil-
un og hrjáir aðallega eldra fólk og er
algengari hjá konum, að sögn vís-
indamanna. Oft er þetta ekki sjúk-
dómsgreint, eða einkennin eru talin
stafa af einhverjum öðrum öldrunar-
sjúkdómi. „Við höfum hingað til talið
að hjartabilun yrði einungis þegar
samdráttargeta hjartans skertist,“
sagði dr. Dalane W. Kitzman, hjarta-
sérfræðingur og aðstoðarprófessor
við læknadeild Wake Forest-háskóla
í Bandaríkjunum, sem er aðalhöf-
undur rannsóknarinnar.
Hugmyndin um aðfallshjartabilun
var að mestu virt að vettugi þar til í
byrjun níunda áratugarins og síðan
hafa litlar framfarir orðið, segir
Kitzman. „Þótt við höfum próf og töl-
ur sem mæla samdráttargetuna höf-
um við ekki slíkar tölur fyrir fylli-
getu hjartans.“
Sérfræðingar segja að aðfallsbil-
un, sem kemur í veg fyrir að líkam-
inn fái nóg af súrefnisríku blóði, sýni
sig oft sem andnauð sem er verri ef
maður liggur eða vekur mann um
miðja nótt. Mikil þreyta og bólgnir
öklar gætu líka verið varúðarmerki.
Rannsóknin stóð í tíu ár og var
fylgst með um fimm þúsund manns,
66 ára og eldri, sem búa í fjórum
bæjum í Bandaríkjunum. Af þeim
425 þátttakendum sem höfðu þjáðst
af hjartabilun voru yfir helmingur,
eða fimmtíu og fimm prósent, með
aðfallsbilun og var tíðnin umtalsvert
hærri meðal kvenna. Niðurstöður
rannsóknarinnar birtast í læknarit-
inu American Journal of Cardiology
15. febrúar.
Öðruvísi
hjartaáfall
The New York Times Syndicate.
TENGLAR
..............................................
American Journal of Cardio-
logy:www.cardisource.com