Morgunblaðið - 25.03.2001, Blaðsíða 6

ERLENT
6 SUNNUDAGUR 25. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SVÍAR fara nú með formennsku í
Evrópusambandinu (ESB) í fyrsta
skipti síðan þeir gengu í sambandið.
Forsætisráðherra Svíþjóðar, Göran
Persson, vill að Svíar leggi áherslu
á þrjú mál í formennsku sinni,
stækkun sambandsins, atvinnumál
og umhverfismál. Aðaláherslan á
fundinum í Stokkhólmi átti að vera
á efnahagsmál en útlit er fyrir að
mörg fleiri mál verði á dagskrá.
Samskipti við Rússland, nýleg átök
í Makedóníu og gin- og klaufaveiki-
faraldurinn sem riðið hefur yfir
Evrópu tóku hins vegar mikinn
hluta af áður þéttskipaðri dagskrá.
Svíum er umhugað um að for-
mennsku þeirra verði minnst fyrir
árangur. Nýverið var haft eftir
embættismanni í framkvæmda-
stjórninni að ekki yrði búist við
miklu af formennsku Svía. Frekar
væri beðið eftir að Belgar tækju við
formennsku í sambandinu um mitt
ár. Svíar bentu á að ekki væri sann-
gjarnt að dæma formennskuna eftir
aðeins þrjá mánuði. Mestur árang-
ur og niðurstöður næðust einatt
undir lok formennskunnar þegar
það væri búið að vinna að málum í
að minnsta kosti nokkra mánuði, ná
samstöðu og leggja grunninn að
mikilvægum ákvörðunum. Hins
vegar er nokkuð ljóst að tímamóta-
ákvarðannir verða ekki teknar í for-
mennsku Svía. Það má einnig segja
að nú sé ekki tíminn til að taka
tímamótaákvarðanir. ESB verði nú
að vinna úr þeim ákvörðunum og
stefnumótun sem fundirnir í Nice
og Lissabon á síðasta ári tóku.
Hætt er við að stækkun sam-
bandsins, atvinnumálin og umhverf-
ismálin falli nokkuð í skuggann hér
í Stokkhólmi. Forseti Evrópuþings-
ins Nicole Fontaine sagði í ræðu
sinni í gærmorgun að þinginu væri
sérstaklega umhugað um tvö mál á
alþjóðavettvangi, annars vegar
ástandið í Makedóníu en forseti
landsins kemur til Stokkhólms til
skrafs og ráðagerða og hins vegar
stöðu mála í Tsjetsjníu. Forseti
Rússlands, Vladimir Pútín, kemur
og fundar með leiðtogum Evrópu-
sambandslandanna. Evrópuþingið
hefur áhyggjur af því að alþjóðleg-
um hjálparstofnunum og blaða-
mönnum sé meinaður aðgangur að
Tsjetsjníu.
Vilja standa við
Lissabon-samþykkt
Á fundi Evrópuráðsins í Lissabon
á síðasta ári var samþykkt stefna
ESB um að innan tíu ára yrði Evr-
ópa eitt kraftmesta og samkeppn-
isfærasta hagkerfi í heimi. Þessu
takmarki yrði náð fyrir 2010 en
jafnframt tryggt að atvinnuleysi
yrði í lágmarki og að hið svokallaða
félagslega kerfi Evrópu haldi sér.
Þetta sé takmarkið, leiðtogar ESB
segja að nú verði að leggja áherslu
á að ná því. Það verði fyrst og
fremst framkvæmt með því að innri
markaður ESB þróist frekar. Mikið
vantar upp á að hann geti talist full-
kominn. Eitt af því mikilvægasta er
að tryggja að Evrópa verði einn
fjármagnsmarkaður.
Samkomulag náðist seint á
fimmtudagskvöld á fundi ECOFIN,
ráðherra fjármála og efnahagsmála
aðildarríkja sambandsins. Niður-
staðan verður lögð fyrir leiðtogaráð
sambandsins og búist er við sam-
þykki þess. Markmiðið er að í árs-
byrjun 2002 verði komin samræmd
löggjöf á sviði verðbréfaviðskipta í
Evrópu. Áhrifin yrðu til dæmis að
bankar gætu boðið upp á sömu
þjónustu á ólíkum mörkuðum án
þess að þurfa að aðlaga sig löggjöf
ólíkra landa. Talið er að þessar
breytingar geti aukið hagvöxt og at-
vinnu í löndum sambandsins. Nú
þegar útlit er fyrir að hagvöxtur
minnki í Evrópu eru þessar breyt-
ingar enn mikilvægari en ella. Evr-
ópuþingið á eftir að leggja blessun
sína yfir tillöguna.
Bosse Ringholm, fjármálaráð-
herra Svíþjóðar, sagði að í gær
hefði náðst góður árangur á fundi
fjármálaráðherra aðildarríkja ESB.
Það væri stuðningur við að setja
takmörk og tímaáætlanir til að ná
fram því markmiði sem sett var í
Lissabon. Þrátt fyrir mikla lækkun
á verðbréfamörkuðum og niður-
sveiflu í efnahagslífi Japans og
Bandaríkjanna væri góður grunnur
fyrir áframhaldandi hagvexti í Evr-
ópu.
Næg verkefni eru framundan á
næstu misserum til að ná markmið-
inu sem sett var í Lissabon. Bætt
rekstrarskilyrði smárra og meðal-
stórra fyrirtækja eru meðal þessa
og markmiðið er að Evrópa geti
boðið fyrirtækjum upp á eitt besta
rekstrarumhverfi í heimi, sem lönd
Evrópu hafa hingað til ekki verið
þekkt fyrir. Ætlunin er að ná sam-
stöðu um svokallað evrópskt einka-
leyfi. Slíkt myndi vera mikið hag-
ræði fyrir fyrirtæki og uppfinn-
ingamenn, en í stað þess að þurfa
að fara í gegnum umfangsmiklar og
tafsamar skráningar í einstökum
löndum mun evrópska einkaleyfið
ná til allra landa í ESB. Ennfremur
hyggst sambandið ná forskoti í mál-
um sem lúta að samskipta-, tölvu-
og upplýsingatækni með því að
auka menntun og rannsóknir á
þessu sviði.
Margt annað má telja upp sem er
nauðsynlegt til að þróa markaðinn
frekar, svo sem aukið frjálsræði á
sviði orkuframleiðslu og dreifingu
og í frjálsu flæði þjónustu en enn
eru margar hindranir sem gera
þjónustufyrirtækjum erfitt fyrir að
bjóða vöru sína í mismunandi lönd-
um.
Stækkun til austurs
Stækkun sambandsins til austurs
er eitt mikilvægasta málið fyrir
fundinum nú. Ljóst er að þrátt fyrir
að 13 lönd hafi verið samþykkt sem
mögulegir meðlimir ESB er langt
því frá að öll þeirra nái að vera full-
gildir meðlimir sambandsins árið
2003. Breytingar þurfa að eiga sér
stað á landbúnaðarstefnu sam-
bandsins og umhverfismál eru
steinn í götu margra landa sem eru
langt frá því að uppfylla kröfur
sambandsins um umhverfismál. Sví-
þjóð leggur mikla áherslu á að þróa
samskipti ESB við svokallað norð-
ursvæði en til þess teljast Svíþjóð,
Finnland, Eystrasaltslöndin og Pól-
land. Hugtakið kom fram í tíð for-
mennsku Finna en fyrir þeim og
Svíum er mikilvægt að á þessu
svæði ríki stöðugleiki og að þessi
lönd þróist enn frekar í átt til frjáls-
ræðis í efnahagsmálum og stjórn-
kerfi þeirra sé lýðræðislegt.
Þrátt fyrir að mörg mikilvæg mál
séu á dagskrá hér í Stokkhólmi hef-
ur almenningur ekki mikinn áhuga
á fundinum. Ríkisstjórn Svíþjóðar
ætlaði að nota tækifærið og nota
formennsku í sambandinu til að
vekja áhuga almennings á starfsemi
ESB. Hingað til hefur það ekki bor-
ið mikinn árangur. Almenningur
virðist ekki áhugasamur um fund-
inn og starfseminna almennt. Svíar
eru ekki meðlimir í Efnahags- og
myntbandalaginu og þó að Göran
Persson hafi sagt að það komi ekki
niður á formennskuhlutverkinu set-
ur það Svía í óþægilega stöðu.
Þeirra hlutverk í formennsku er að
knýja fram breytingar í átt að frek-
ari samvinnu og samstarfi aðildar-
ríkjanna. Það hjálpar þeim ekki að
standa fyrir utan eitt stærsta mál
sem ESB hefur staðið fyrir á síð-
ustu árum. Persson er einnig um-
hugað um að hann og flokkur hans,
jafnaðarmenn, komi vel út í þing-
kosningum á næsta ári. Mikilvægt
er fyrir hann að sýnast ekki of hlið-
hollur ESB þegar almenningur er
ekki of áhugasamur og enn ekki
sannfærður um ágæti þess að taka
þátt í Evrópusamstarfinu.
Þéttskipuð dagskrá leiðtogafundar Evrópusambandsins
Persson lagði
áherslu á
stækkun ESB
Leiðtogafundur
Evrópusambandsins
var haldinn í Stokk-
hólmi í fyrsta skipti
um helgina og fylgdist
Tómas Orri Ragn-
arsson með fundinum.
AP
Göran Persson (t.v.), forsætisráðherra Svíþjóðar, ræðir við Boris Trajk-
ovsky, forseta Makedóníu, sem er meðal gesta á leiðtogafundi Evrópu-
sambandsríkjanna í Stokkhólmi.
BAKSVIÐ
HEIMSÓKN Vladímírs Pútíns, for-
seta Rússlands, á leiðtogafund Evr-
ópusambandsins (ESB) virðist hafa
skilað nokkrum árangri. Bæði Pútín
og Göran Persson, forsætisráðherra
Svíþjóðar, voru jákvæðir eftir fund-
inn og lofuðu meiri samvinnu og sam-
starfi milli landa Evrópu og Rúss-
lands.
Mörg mál voru rædd, þar á meðal
ástandið í Tsjetsjníu, staða Kalínín-
grads eftir að Eystrasaltslöndin og
Pólland ganga í Evrópusambandið og
samvinna á sviði efnahags- og um-
hverfismála í Rússlandi.
Spurður um stöðuna í Tsjetsjníu
sagði Pútín á blaðamannafundi að
hann vissi að það væri viðkvæmt mál
og sagði að það væri afar mikilvægt
að hagkerfi og stjórnkerfi héraðsins
kæmist í lag og að flóttamönnum yrði
gert kleift að snúa til síns heima.
Hann dró upp hliðstæðu við stöðu
Tsjetsjníu og ástandið í Makedóníu
nú. Rússar hefðu ekki átt neinna
kosta völ nema að afvopna skæruliða í
Tsjetsjníu þegar átökin brutust út í
Dagestan á sínum tíma. Nú væri ver-
ið að afvopna með valdi Kosovo-Al-
bana sem stunduðu skæruhernað í
Makedóníu. Ef átökin myndu breið-
ast út gæti það haft í för með sér enn
meiri óstöðugleika og átök á Balkan-
skaganum. Þetta væru sömu ástæður
og rökin fyrir að Rússar fóru út í að
afvopna hryðjuverkamenn í Tsjetsjn-
íu, sagði Pútín.
Á blaðamannafundi eftir viðræð-
urnar sagði Persson að samvinna
milli ESB og Rússlands ætti eftir að
aukast og það væri hagur Evrópu að
efnahags- og stjórnmálaumbætur í
Rússlandi gengju eins hratt og vel
fyrir sig og mögulegt væri. Innganga
Rússlands í Heimsviðskiptastofn-
unina (WTO) væri mikilvæg og Pútín
sagði að Rússland krefðist þess ekki
að fá undanþágur frá reglum um inn-
göngu í stofnunina. Hins vegar væri
krafan sú að Rússlandi yrðu ekki
settar aukalega sérstakar kröfur um
viðskipti og verð. Hann sagði að á síð-
ustu árum hefði landið tapað stórum
fjárhæðum vegna reglna um verð á
ýmsum málum eins og áli og stáli.
Rússlandi hefði verið gert ókleift að
flytja út mikið af þessum vörum
vegna verndarsjónarmiða vestrænna
framleiðenda.
Persson tók sérstaklega fram að
Fjárfestingarbanki Evrópu myndi
auka lánveitingar sínar til Rússlands,
sérstaklega til verkefna í umhverfis-
málum. Hann vonaðist til að aukin
skuldbinding bankans myndi skila ár-
angri í umhverfismálum í Rússlandi.
Vöruflutningar til Asíu
Annað mál sem hefur verið nokkuð
til umræðu eru lestarsamgöngur milli
Asíu og Evrópu. Þetta er mál sem
ætti að geta náðst samstaða um. Vitað
er að þegar Pútín hittir forsætisráð-
herra Japans, Yoshiro Mori, í Síberíu
í næstu viku verður þetta eitt aðal-
umræðuefnið. Lengi hefur verið vitað
að með því að auka vöruflutninga frá
Asíu til Evrópu í gegnum Rússland
næðist fram mikil hagræðing. Flutn-
ingur með lestum er miklu ódýrari og
ferðatíminn mun minnka frá um 40
dögum með skipi í um 15 með lest-
arflutningum. Nú virðist sem skilyrði
fyrir að koma þessu verkefni á skrið
séu fyrir hendi.
Persson og Pútín áréttuðu að Evr-
ópa og Rússland ættu samleið. Evr-
ópa myndi styðja aðgerðir í áttina til
frekari markaðsvæðingar og breyt-
inga á stjórnskipulagi Rússlands í
lýðræðisátt. Persson sagði að undir
venjulegum kringumstæðum ættu
verslun og viðskipti milli Rússland og
Evrópuríkja að vera miklu meiri en
nú væri. Á næstu árum yrði að nást
árangur í efnahagsmálum í Rússlandi
og hann hefði trú á að það markmið
næðist.
AP
Vladimír Pútín Rússlandsforseti og Göran Persson, forsætisráðherra
Svíþjóðar, á blaðamannafundi í Stokkhólmi á föstudag.
Heimsókn Pútíns sögð gagnleg
Segja samvinnu
munu aukast
Stokkhólmi. Morgunblaðið.