Morgunblaðið - 03.04.2001, Page 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FRUMVARP fimm stjórnarand-
stöðuþingmanna um breytingar á
lögum um grunnskóla var tekið til
fyrstu umræðu á Alþingi í gær.
Í greinargerð með frumvarpinu
segir að menntamálaráðherra
hyggist leyfa að skólastarf í nýju
hverfi í Hafnarfirði verði boðið út
eins og hver önnur atvinnustarf-
semi og ábyrgð og framkvæmd
þess falin þeim sem best býður.
Flutningsmenn frumvarpsins,
þau Guðmundur Árni Stefánsson
og Sigríður Jóhannesdóttir, þing-
menn Samfylkingarinnar, Kolbrún
Halldórsdóttir og Ögmundur Jón-
asson, þingmenn Vinstrihreyfing-
arinnar græns framboðs, og Guð-
jón A. Kristjánsson lýsa sig
algerlega andvíga þessum áform-
um.
Menntamálaráðherra hefur í
þessu máli stuðst við 53. grein
grunnskólalaga en þar segir m.a.
að ráðherra geti veitt sveitarfélög-
um leyfi til að reka tilraunaskóla
eða gera tilraunir með ákveðna
þætti skólastarfs.
Flutningsmenn frumvarpsins
segja að það sé hæpið að hægt sé
að túlka heimildir í 53. gr. grunn-
skólalaga þannig að útboðið marg-
umrædda í Hafnarfirði rúmist inn-
an ramma laganna.
Þingmennirnir leggja því til að
við umrædda grein bætist eftirfar-
andi texti:
„Heimildir, undanþágur eða til-
raunastarfsemi samkvæmt þessari
málsgrein geta þó aldrei falið í sér
að sveitarstjórnir framselji öðrum
ábyrgð og framkvæmd skólastarfs
og kennslu.“ Með þessu sé verið að
taka af öll tvímæli um skyldu og
ábyrgð sveitarstjórna til að bera
sjálfar alla ábyrgð á kennslu og
framkvæmd skólastarfs í grunn-
skóla.
Snýst um grund-
vallarviðhorf
Guðmundur Árni Stefánsson,
fyrsti flutningsmaður frumvarps-
ins, sagði að hér væri tekist á um
grundvallaratriði stjórnmála,
hvorki meira né minna. „Hér er
hnykkt á því viðhorfi mín og jafn-
aðarmanna að heilbrigðis- og
menntakerfið á ekki að fara undir
mælistiku markaðarins.“ Það væri
hins vegar alkunna að slík viðhorf
hefðu verið á kreiki innan Sjálf-
stæðisflokksins í nokkurn tíma.
Guðmundur Árni sagði málið
ekki snúast um þennan eina skóla.
Færi svo að bæjarstjórn Hafnfirð-
inga fengi undanþágu til að bjóða
út kennsluna væri þess ekki langt
að bíða þar til það yrði gert í fleiri
bæjarfélögum þar sem Sjálfstæð-
isflokkurinn er við völd. Með þessu
væri verið að opna leiðina fyrir
einkavæðingu grunnskólans í land-
inu.
Guðmundur Árni sagði flutn-
ingsmenn hafa farið yfir umræður
og nefndarálit og annað er lýtur að
grunnskólalögunum síðasta aldar-
fjórðung eða svo. Aldrei fyrr en nú
hafi verið ýjað að því að 53. grein
grunnskólalaganna heimili útboð
líkt og fyrirhugað er í Hafnarfirði.
„Það skal því fullyrt hér og nú að
hæstvirtur menntamálaráðherra er
á afskaplega hálum ís, svo ekki sé
fastara að orði kveðið þegar hann
telur sig hafa heimild til að leyfa
slíkt útboð. Úr því álitaefni hefur
ekki verið leyst og gæti komið til
úrskurðar dómstóla eða umboðs-
manns Alþingis áður en yfir lýkur.
Hins vegar er auðvitað langeðlileg-
ast að Alþingi sjálft kveði upp úr
með þetta,“ sagði Guðmundur
Árni.
Þá hafi stjórnarmeirihlutinn
undir forystu Sjálfstæðisflokksins
lagst gegn því að menntamála-
nefnd kannaði sérstaklega hvort
ráðherra hafi í raun leyfi til að
veita þessa undanþágu.
Guðmundur Árni sagði Sjálf-
stæðisflokkinn einan á báti í þessu
máli og minnti á að Halldór Ás-
grímsson, formaður Framsóknar-
flokksins, Guðni Ágústsson, ný-
kjörinn varaformaður, auk
flokksþings Framsóknarflokksins
hafi lýst því yfir að útboð, líkt og
fyrirhugað er í Hafnarfirði, falli
ekki að stefnu flokksins í málefn-
um grunnskólans. „Ég hlýt auðvit-
að að vænta þess að málsvarar
Framsóknarflokksins í menntamál-
um taki þátt í þessari umræðu,“
sagði Guðmundur Árni. Honum
varð þó ekki að ósk sinni því eng-
inn þingmaður Framsóknarflokks-
ins tók til máls.
Guðmundur Árni sagði að þeir
sem legðust gegn útboðinu væru
gjarnan úthrópaðir sem talsmenn
afturhalds og íhaldssemi. Hann
sagðist styðja heilshugar nýbreytni
og þróun í skólastarfi í ljósi
breyttra aðstæðna.
„Ég styð hins vegar einfaldlega
ekki tilraunir sem miða að því að
verðleggja grundvallarþjónustu við
börn samkvæmt lögmálum mark-
aðarins og það er í því ljósi sem ég
hef talað um útboð á börnum. Því
það er vitaskuld fjöldi barnanna,
aldur þeirra og hæfi sem einstak-
lingar, sem nemendur, sem mun
ráða því af hálfu bjóðenda hvert
endurgjaldið verður. Flóknara er
þetta ferli ekki. Öll lögmál útboðs-
ins gilda hér. Hins vegar er hér
ekki verið að sækja lágt verð út á
markaðinn vegna bygginga fast-
eigna heldur vegna kennslu barna
á aldrinum 6-16 ára. Þar er hin
rauða lína sem skilur í millum,“
sagði Guðmundur Árni.
Ábyrgðin eftir sem
áður sveitarfélagsins
Sólveig Pétursdóttir, dómsmála-
ráðherra og starfandi menntamála-
ráðherra, sagði að hvort sem
kennsluþáttur skólastarfsins væri
boðinn út eða ekki bæri Hafnar-
fjörður eftir sem áður ábyrgð á
rekstri skólans í samræmi við
grunnskólalög. Það væri því ekki
rétt sem fram kæmi í greinargerð
frumvarpsins að verktaki myndi
bera ábyrgð á kennsluþætti grunn-
skólans í Hafnarfirði.
Bæjarfélaginu bæri að tryggja
að réttur nemenda yrði ekki fyrir
borð borinn og að nemendur hljóti
lögboðna fræðslu og fái a.m.k. jafn
góða kennslu og í öðrum skólum.
„Hvort sem sveitarstjórnir kjósa
að bjóða út framkvæmd einstakra
þátta skólastarfs eða ráða starfs-
menn til þeirra verka milliliðalaust
í sína þjónustu breytir það engu
um þá ábyrgð sem sveitarstjórnir
hafa samkvæmt grunnskólalög-
um,“ sagði Sólveig. Þá minnti Sól-
veig á að skilyrði fyrir leyfisveit-
ingunni væri að kennslan yrði
nemendum að kostnaðarlausu og
óheimilt væri að krefja nemendur
eða forráðamenn þeirra um
greiðslu fyrir kennslu eða náms-
gögn.
Sólveig taldi frumvarpið reyndar
óskýrt og ekki að sjá að það myndi
á nokkurn hátt koma í veg fyrir út-
boð á kennsluþætti grunnskóla.
Ekkert græðist
á útboði
Þau Kristján Pálsson og Þor-
gerður K. Gunnarsdóttir, þing-
menn Sjálfstæðisflokks, svöruðu
einnig fyrir stefnu ríkisstjórnar-
innar í þessu máli. Þorgerður taldi
að um væri að ræða merkilega nýj-
ung sem ætlað væri að þróa og efla
skólastarf en ekki til þess að spara
fjármuni. Kristján sagði stjórnar-
andstöðuþingmenn vera að reyna
gera eðlilega tilraun tortryggilega
og minnti á að víða hefði það gefist
vel að fela einkaaðilum rekstur
sem áður hefði verið á hendi hins
opinbera, s.s. leikskólakennslu og
menntun á háskólastigi.
Guðmundur Árni svaraði Krist-
jáni og ítrekaði að ekki væri hægt
að bera saman skyldubundna
grunnskólakennslu í hverfisskóla
og kennslu á öðrum skólastigum.
Ögmundur Jónasson sagði
stjórnarandstöðuna mæla einum
rómi í þessu máli. Það væri sjálf-
sagt og eðlilegt að gera tilraunir í
skólastarfi. Það væri hins vegar
ekki hægt að réttlæta einkavæð-
ingu grunnskóla með því að segja
að verið væri að gera slíka tilraun.
Ögmundur spurði einnig hvernig
þeir sem tækju að sér kennsluna í
Áslandsskóla ætluðu sér að hagn-
ast á rekstrinum. Myndi hagræð-
ingin felast í því að fækka kennslu-
stundum eða e.t.v. fjölga í bekkj-
um?
Ögmundur sagði að til þess að
breytingarnar væru réttlætanlegar
yrðu þær að uppfylla ákveðin skil-
yrði. Myndu nemendur hagnast á
breytingunum? Yrði fjármunum
betur varið eða væru breytingarn-
ar til bóta fyrir starfsmenn? Ög-
mundur sagði ekkert þessara skil-
yrða uppfyllt.
Guðjón A. Kristjánsson, þing-
maður Frjálslynda flokksins, sagði
það grundvallaratriði að eins væri
staðið að grunnskólakennslu alls
staðar á landinu og lýsti yfir
áhyggjum sínum yfir því að hvað
myndi gerast yrði þetta yfirfært á
þörf á landsbyggðinni, þar sem
fólk hefði ekkert val um í hvað
skóla börnin þeirra stunduðu nám.
Einnig tóku til máls þau Kol-
brún Halldórsdóttir, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar græns
framboðs, og Einar Már Sigurð-
arson, þingmaður Samfylkingar-
innar.
Frumvarp 5 stjórnarandstöðuþingmanna um breytingar á grunnskólalögum
Segja leiðina opnaða
fyrir einkavæðingu
Morgunblaðið/Golli
Sólveig Pétursdóttir dómsmálaráðherra er starfandi menntamálaráðherra í fjarveru Björns Bjarnasonar.
LÖGÐ hefur verið fram tillaga til
þingsályktunar um að ríkisstjórn-
inni verði falið að skipa nefnd full-
trúa allra þingflokka til að leita
leiða til að stemma stigu við út-
breiðslu spilafíknar. Að tillögunni
standa þingmenn úr öllum flokkum,
þau Ögmundur Jónasson, Drífa
Hjartardóttir, Gísli S. Einarsson,
Hjálmar Árnason og Sverrir Her-
mannsson.
Í greinargerð með tillögunni seg-
ir meðal annars: „Ljóst er að um
leið og spilasalir hafa verið opnaðir
víðs vegar um land, alls kyns
getraunaleikir sem gefa von um há-
ar peningaupphæðir í vinning hafa
orðið algengari og spilakassar leyfð-
ir til fjáröflunar fyrir ýmis samtök
hefur komið í ljós að margir ánetj-
ast þeirri spennu sem leikjum af
þessu tagi fylgir og verða henni
háðir. Þannig hafa margir hætt
aleigu sinni og afkomu fjölskyldna
sinna í von um skjótfenginn gróða.
Nú munu vera um 900 spilakassar á
liðlega 370 stöðum á landinu.“
Minnt er á að ýmis þingmál hafi
verið lögð fram á undanförnum
þingum „sem tengjast þessu alvar-
lega þjóðfélagsmeini, spilafíkn og
fjárhættuspilum,“ segir einnig og að
þessi mál hafi ekki hlotið afgreiðslu.
Nú sé leitað nýrra leiða til að
stemma stigu við þessu meini og um
þær leiðir verði að nást almenn
samstaða. Verði nefndinni falið að
afla greinargóðra upplýsinga um út-
breiðslu spilafíknar meðal Íslend-
inga og finna úrræði til að leysa
vanda þeirra fjölskyldna „sem búa
við þennan alvarlega sjúkdóm og
leita leiða til að hefta útbreiðslu
hans“.
Útbreiðsla
spilafíknar
verði heft
TILLAGA til þingsályktunar um
auknar aðgerðir til eyðingar villts
minks og um rannsóknir á minka-
stofninum hefur verið lögð fram á
Alþingi. Flutningsmenn eru Árni
Gunnarsson, Ólafur Örn Haralds-
son, Drífa Hjartardóttir og Arn-
björg Sveinsdóttir.
Með tillögunni er ætlað að fela
umhverfisráðherra að skipa nefnd
sem leggi til stórauknar aðgerðir til
eyðingar villiminks. Nefndinni
verði jafnframt falið í samvinnu við
embætti veiðistjóra að gera tillögur
um fjármögnun aukinna minka-
veiða og frekari rannsókna á
minkastofninum og áhrifum hans á
íslenska náttúru. Lagt er til að
nefndin verði skipuð fulltrúum frá
Sambandi ísl. sveitarfélaga,
Bændasamtökum Íslands og emb-
ætti veiðistjóra.
Í greinargerð segir að flest bendi
til að minkur sé mun meiri vágestur
í lífríkinu en hingað til hafi verið
talið. Hefja þurfi nýja sókn í veiðum
á mink til að halda stofninum niðri.
Sagt er að miklir hagsmunir séu í
húfi, ekki aðeins fyrir æðarbændur,
veiðiréttarhafa í ám og vötnum og
aðra er horfi upp á tekjutap vegna
búsifja. Frekari útbreiðsla minks
geti haft mjög skaðleg áhrif á ýmsa
fuglastofna hér á landi. Vitnað er til
orða veiðistjóra í veiðidagbók 2000
þar sem hann segir: „Í þeim til-
raunum okkar til að halda minka-
stofninum niðri erum við í besta
falli á skipulögðu undanhaldi, í
versta falli er stríðið tapað með nú-
verandi aðferðum.“
Hert verði á
eyðingu
villiminks
104. fundur hefst á Alþingi í
dag, þriðjudag, kl. 13.30. Á
dagskrá fundarins eru 46 mál.
♦ ♦ ♦