Morgunblaðið - 03.04.2001, Page 33

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2001 33
„ÞETTA eru ljúfustu piltar, mikill og
góður félagsskapur. Ég hef víst hitt
þá tvö kvöld í viku í hálfa öld og alltaf
þótt skemmtilegt. Auðvitað hafa orð-
ið kynslóðaskipti og nú er spurning
hvað þeir þola mig lengi áfram sam-
söngmenn. Maður er ekkert ung-
lamb lengur en segir enn um kór-
sönginn eins og einn ágætur
lögreglumaður; ég er laglaus, en gæti
kannski raulað bassa.“
Á árlegum vortónleikum karla-
kórsins Fóstbræðra mun Aðalsteinn
Guðlaugsson syngja með kórnum í
fimmtugasta sinn. Hálfrar aldar af-
mæli hans í þessum þekkta kór ber
upp á 85 ára afmæli Fóstbræðra.
Þeir skipa elsta karlakór Reykjavík-
ur og þann næstelsta í landinu, en
Þrestir í Hafnarfirði munu vera
nokkrum árum eldri.
Fyrstu tónleikarnir verða í Lang-
holtskirkju í kvöld og hefjast klukkan
20.30. Þeir verða endurteknir á sama
stað og tíma 5. og 6. apríl og svo laug-
ardaginn 7. en hefjast þá klukkan 14.
Einsöngvarar með kórnum verða
þau Jóhann Friðgeir Valdimarsson
tenór og Rannveig Fríða Bragadóttir
mezzo-sópran. Stjórnandi kórsins er
Árni Harðarson, skólastjóri Tónlist-
arskóla Kópavogs.
Fjölbreyttari verkefni
Séra Friðrik Friðriksson var
hvatamaður að stofnun karlakórs
KFUM árið 1916 en nafninu var
breytt í Fóstbræður 21 ári síðar. Þá
höfðu tengsl rofnað við kristilegan
félagsskap ungra manna en áfram
var sungið og ennþá ekkert lát þar á.
Fyrsti stjórnandi kórsins var Jón
Halldórsson og við hann er kennd
stofan í Fóstbræðraheimilinu þar
sem við hitttumst fyrir æfingu um
helgina, Árni Harðarson og Jón Þor-
steinn Gunnarsson formaður kórs-
ins.
Þeir segja að sú þróun hafi helst
orðið síðustu ár að verkefnaval fyrir
kórinn sé fjölbreyttara en fyrr. Nú
spannar það nútímaverk, sígild og
forn, íslensk lög og útlend, geistlega
tónlist og veraldlega. Fyrir utan ár-
lega vortónleika fyrir um 800 styrkt-
arfélaga og þá aðra sem heyra vilja,
syngur kórinn við alls konar opinber
tækifæri, á tyllidögum og meirihátt-
ar tónleikum. Til að mynda í fyrra í
óperunni Aidu í Laugardalshöll og á
hátíðartónleikum menningarborgar í
Hallgrímskirkju. Oft eru Fóstbræð-
ur beðnir að senda söngvara í jarð-
arfarir og almennt reynir kórinn að
verða við slíkum erindum.
Sjö stjórnendur og um 400 söng-
menn hafa komið við sögu kórsins á
þessum 85 árum. Hún er ítarlega
rakin í nýrri bók Páls Ásgeirs Páls-
sonar blaðamanns og Fóstbróður.
En kórinn var í upphafi skipaður
nærri fimmtíu tónvissum körlum en
nú eru félagar um 70 talsins. Þeir
Árni og Jón Þorsteinn segja það í
meira lagi og þess vegna hafi fáir ný-
ir verið teknir inn á síðustu misser-
um. Síðast hafi verið auglýst eftir
söngmönnum haustið 1999, þá hafi 15
sótt en 2 komist að. Menn verði raun-
ar ekki fullgildir félagar fyrr en eftir
eins árs bærilega heppnaðan
reynslutíma.
Árni segir veltu kórmanna hæga,
þeir séu yfirleitt í kórnum þetta tíu,
fimmtán ár og þó nokkrir áratugin-
um lengur eða svo. Og þá sé ekki allt-
af allt búið því að fyrrum félagar,
Gamlir fóstbræður kalla þeir sig,
hittist mánaðarlega með Jónasi Ingi-
mundarsyni. Sá ástsæli píanóleikari
situr einmitt við slaghörpuna í Lang-
holtskirkju á vortónleikunum í vik-
unni.
Fáheyrð lög og frum-
flutningur þingmannakvæða
Á efnisskrá tónleikanna kennir
ýmissa grasa, sumra sjaldgæfra, eins
og í lögum eftir Bruckner, Poulenc,
Kodály og di Lasso. Önnur lög eru al-
þekkt, íslenskir hetjusöngvar sem
Jóhann Friðgeir Valdimarsson flytur
með kórnum, og mið-evrópsk ljóð þar
sem Rannveig Fríða Bragadóttir
kemur til liðs við Fóstbræður. Þjóð-
vísur verða sungnar, lítið lag frum-
flutt eftir Óliver Kentish og verk eftir
Hjálmar H. Ragnarsson heyrist í
fyrsta skipti í flutningi karlaradda.
En rúsínan í pylsuendanum er lík-
lega frumflutningur á Alþingisrappi
sem Atli Heimir Sveinsson samdi
fyrir Fóstbræður við vísur úr síðustu
þingveislu. Þetta er þá nýjasta til-
leggið til rappraðar Atla Heimis, en
hann setur þessa tónlist götunnar inn
í baðstofu með íslenskum rímum.
Kórinn hvílir sig líka á tónleikun-
um meðan einsöngvarar renna sér
skalana. Rannveig Fríða hittir svo
Fóstbræður aftur í júní til að syngja
með þeim á tónleikum í Vín og Búda-
pest.
En aðaltilefni ferðarinnar er al-
þjóðleg karlakórakeppni í Prag í
Tékklandi.Fóstbræður hafa tvisvar
áður att slíku kappi erlendis, einir ís-
lenskra karlakórsmanna, og unnið
verðlaun í bæði skiptin. Fyrst árið
1972 í Wales og síðan 1987 í Þýska-
landi.
Eiginkonur máttarstólpar
Rannveig Fríða verður ekki eina
konan í förinni, því venja er að eig-
inkonur kórmanna fari utan með
þeim. Viðmælendur blaðsins fá ekki
fulllofað konurnar, stoðir og styttur í
starfinu og svo almennilegar að þola
fjarveru manna sinna vegna æfinga
tvö kvöld í viku. Þær fjarverustundir
verða vissulega fleiri fyrir viðburði
eins og tónleikana nú. Og ekki eru
konur Fóstbræðra með þeim á
þekktum þorrablótum kórsins. Hins
vegar ráða þær lögum og lofum á
árshátíð sem jafnan er haldin í lok
vortónleikaraðar.
Áður en við stöndum upp úr stól-
um Jónsstofu man ég eftir að spyrja
út í samkeppnina. Karlakór Reykja-
víkur er annar öflugur hópur í söng-
lífi landsins og sumum þykir nokkur
munur á söngstíl kóranna. Kröftugur
hljómur, hvellur og bjartur, hefur
verið sagt um Karlakór Reykjavíkur,
en hljómur Fóstbræðra fremur kall-
aður dökkur og fágaður.
Hálf öld bróður Aðalsteins
Árni samsinnir því síðarnefnda og
lætur nægja að tala um sinn kór. Þó
segir hann að í eina tíð hafi talsverð-
ur rígur ríkt milli kóranna. Þá hafi
verið sagt að best væri að stefna sam-
an tenórum Karlakórsins og bössum
Fóstbræðra. Það gildi varla lengur
og heilbrigð samkeppni sé báðum
hópunum til framdráttar. Með það
segjum við amen og skundum til
kirkju á æfingu. Þegar komið er í
Langholtskirkju heyrist kliður úr
salnum og kaffið rennur úr vélum.
Aldursforsetinn Aðalsteinn tyllir sér
með blaðamanni og gerir fyrst lítið úr
þeirri staðhæfingu að hann sé reynd-
asti kórsöngvari á Fróni.
„Ætli það geti nú verið, ætli þeir
hafi ekki einhverjir sungið lengi, ég
hef svona enst þetta af því það er
gaman að félagsskap drengjanna og
auðvitað músíkinni. Ég var víst 25
ára þegar ég byrjaði og hafði þá lengi
langað að syngja í kór. Þarna í blá-
byrjun var ég svo heppinn að veljast
með nokkrum kórfélögum öðrum til
að syngja í fyrstu óperuuppfærslu
Þjóðleikhússins, það var Rigoletto,
og mér þótti þetta merkileg reynsla.
Árið eftir varð ég aftur heppinn, söng
þá á ný ásamt fleiri Fóstbræðrum og
Þjóðleikhúskórnum í Leðurblökunni,
og kynntist konunni minni, Eygló
Viktorsdóttur söngkonu, sem nú er
látin. Án hennar stuðnings hefði ég
aldrei enst svona í kórnum.“
Stórkostlegt Goretex
Aðalsteinn segist alæta á tónlist,
honum sé jafnljúft að syngja íslensk-
ar vísur og óperukóra.
Allt frá „því stórkostlega Gore-
tex“, eins og hann kallar hið forna
Codex Calixtinus, sem flutt var í
Hallgrímskirkju á menningarárinu í
fyrra, til söngs með Stuðmönnum í
Háskólabíói eða þá rappsins úr
smiðju Atla Heimis.
Fjölbreytnin fellur þessum vana
manni sem sagt vel í geð og hann seg-
ir stærsta vinning Fóstbræðra lík-
lega núverandi stjórnanda, sem mik-
ið hafi stuðlað að henni. Að öðrum
ólöstuðum, bætir hann við, en hann
söng hjá stjórnendunum öllum nema
þeim fyrsta, Jóni Halldórssyni. Þetta
eru þeir heiðursmenn Jón Þórarins-
son, Ragnar Björnsson, Jón Ásgeirs-
son, Jónas Ingimundarson og Garðar
Cortes.
Aðalsteinn er nú 75 ára gamall og
var síðast skrifstofustjóri hjá Rann-
sóknarlögreglu ríkisins, „sem var
lögð niður til þess að losna við mig,
svona í og með.“ Nú er þessi bros-
mildi söngrefur farinn að hitta Gamla
fóstbræður, auk reglulegra kóræf-
inga. „Svo læt ég eftir mér að spila
golf á sumrin, núna þegar ég hef
rýmri tíma en fyrr. Það fæst ég líka
við með Fóstbræðrum, þetta gengur
svo mikið út á kompaníið. Vináttan í
kórnum þessi fimmtíu ár hefur gefið
mér geypimikið.“
Fágæt lög og
þingrapp hjá
Fóstbræðrum
Karlakórinn Fóst-
bræður fagnar nú 85
árum og heldur vor-
tónleika í Langholts-
kirkju í kvöld og 5., 6. og
7. apríl. Þórunn Þórs-
dóttir hitti stjórnanda,
kórformann og aldurs-
forseta söngmanna og
fékk að heyra í kórnum
ásamt einsöngvurum.
Morgunblaðið/Þorkell
Fóstbræðurnir Árni Harðarson söngstjóri, Aðalsteinn Guðlaugsson
söngvari og Jón Þorsteinn Gunnarsson, formaður kórsins.
PÍANÓLEIKARINN og djass-
tónlistarmaðurinn John Lewis
lést í New York síðastliðinn
fimmtudag, áttræður að aldri.
Lewis skapaði sér nafn sem
píanóleikari, tónsmiður, útsetjari
og kennari, en frægastur var
hann fyrir ævilangt starf sem
meðlimur og stjórnandi Nútíma-
djasskvartettsins (The Modern
Jazz Quartet). Kvartettinn starf-
aði nær samfellt undir stjórn
Lewis frá árinu 1952 fram til síð-
ari hluta níunda áratugarins og
naut mikillar hylli meðal breiðs
hóps áheyrenda. Auk Lewis léku í
kvartettnum víbrafónleikarinn
Milt Jackson, bassaleikarinn
Percy Heath og trommuleikarinn
Connie Kay, sem tók við af Kenny
Clarke.
Lewis fæddist í Illinois-fylki ár-
ið 1920 og hóf píanónám sjö ára
gamall. Hann hóf djassferil sinn
sem píanóleikari í stórsveit Dizzys
Gillespies, en auk þess að stjórna
Nútímadjasskvartettnum lék
Lewis á tónleikum og í upptökum
með ýmsum virtum djasstónlist-
armönnum, Charlie Parker, Lest-
er Young, Ellu Fitzgerald og Mil-
es Davis svo dæmi séu nefnd. Þá
hefur Lewis sent frá sér fjölda
hljómplatna bæði með eigin tón-
smíðum og sem meðlimur djass-
kvartettsins. Meðal fægra djass-
tónsmíða Lewis eru m.a.
„Django“ og „Two Degrees East,
Three Degrees West,“ en þessi
lög hafa ölast sess sem sígildir
djass„standardar“.
Lewis lauk meistaragráðu frá
Manhattan School of Music árið
1953 og sinnti hann alla tíð tónlist-
arkennslu á háskólastigi, m.a. við
Harvard-háskóla, auk ýmissa
stjórnunarstarfa á tónlistarsvið-
inu.
Lewis skapaði sér einkum sér-
stöðu sem djasstónlistarmaður
með því að flétta saman aðferðum
sígildrar tónlistar og djasstónlist-
ar. Hann lagði alla tíð áherslu á að
djasstónlist ætti sams konar virð-
ingu skilið og sígild tónlist og
settu þau vinnubrögð mark sitt á
tónsmíðar hans og tónlistarflutn-
ing Nútímadjasskvartettsins.
Djasstónlistarmaðurinn
John Lewis fallinn frá
New York Times.
AP
Píanóleikarinn og tónsmiður-
inn John Lewis er allur.