Morgunblaðið - 03.04.2001, Page 37

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2001 37
Vortónleikar
Fóstbræðra Þriðjudag 3.apríl kl.20.30Fimmtudag 5.apríl kl.20.30Föstudag 6.apríl kl.20.30Laugardag 7.apríl kl.14.00
Einsöngur: Jóhann Friðgeir Valdimarsson, tenór
Rannveig Fríða Bragadóttir, mezzosópran
Píanó: Jónas Ingimundarson
Stjórnandi: Árni Harðarson
Á efnisskrá eru lög eftir erlenda höfunda s.s. Anton Bruckner og Frans Schubert,
íslensk þjóðlög í útsetningu Árna Harðarsonar, einnig lög eftir Bjarna Þorsteinsson,
Sigvalda Kaldalóns, Sigurð Þórðarson, Árna Thorsteinson, Hjálmar H. Ragnarsson
og frumflutningur á „Alþingisrappi“ eftir Atla Heimi Sveinsson.
Miðasala við innganginn. Miðaverð 1500 kr.
Í LANGHOLTSKIRKJU
85 ára
AÐ SÆNSKI gítarleikarinn Gunn-
ar Spjuth skyldi velja Áskirkju til tón-
leikahalds sl. fimmtudag má vafalaust
að hluta þakka sérkennilegri lögun
kirkjuskipsins, þar sem veggir þess
móta nánast trekt eða gjallarhorn frá
altarispalli. Það kom líka á daginn að
ómur þessa kannski viðkvæmasta
allra strengjahljóðfæra barst mjög
vel um salinn, og hefði akústíkin lík-
legast verið fullkomin, væri ekki
þykku teppi á kirkjugólfi til að dreifa.
Viðfangsefnið var tvískipt. Fyrst
voru verk frá 6. áratug 20. aldar,
frumsamin fyrir hljóðfærið, en eftir
hlé eldri klassísk spænsk stykki um-
rituð úr píanó- eða hljómsveitarverk-
um. Verkaval gítarbókmennta ber
vissulega vott um hvað hljóðfærið
hefur löngum staðið í útjaðri klass-
ískrar tónsköpunar og farið ýmist í og
úr tízku gegnum tíðina, enda frum-
smíðar fyrir gítar oftast annað hvort
úr höndum gítarista eða unnar í ná-
inni samvinnu við flytjandann.
Spænsk og S-Amerísk tónskáld hafa
þar lengst af verið fremst í flokki,
enda gítarinn spænskt þjóðarhljóð-
færi. En þrátt fyrir aukinn áhuga nú-
tímatónsmiða á þessu hljóðláta og
nokkuð sértæka strengjaamboði hef-
ur verkaframboðið greinilega ekki
haft í við stóraukið framboð gítarleik-
ara. A.m.k. mun enn í dag algengt að
heyra gítarumritanir á verkum fyrir
aðra tónmiðla, einkum píanó.
Burtséð frá nöfnum eins og Albeniz
og de Falla voru höfundar fæstir af
þeirri frægðargráðu sem finna má í
algengustu uppflettiritum. Því var
miður að tónleikaskráin skyldi ekki
eyða orði um tónskáld-
in, hvað þá verk þeirra.
Mér er þannig til efs að
hlustendur utan hóps
sérstakra gítarunnenda
hafi kannazt við John
W. Duarte (f. 1919) og
Ensku svítu hans, Op.
31., þótt þríþætt svítan
ætti það vissulega skilið,
enda beinskeytt og blátt
áfram á þjóðlegum nót-
um. Forleikurinn (Pre-
lude) var frísklegt
göngulag, „Folk Song“,
tregablandið og íhugult
en „Round Dance“-
lokaþátturinn seiðandi
gikkur í ýmist 6/8 og 9/8 takti. Svítan
var ágætlega flutt burtséð frá svolítið
þvölu upphafi.
„El Polifemo de Oro“ [Gullni Pólý-
femos?] nefndist næsta verk og í öllu
afstraktari nútímastíl, kennt við Reg-
inald Smith-Brindle (f. 1917), sem
undirr. vissi af tilviljun að væri brezk-
ur og höfundur gagnmerkra bóka um
slagverkshljóðfæri og raðtæknitón-
smíðar. Þetta tæknilega krefjandi
verk bar yfirbragð af fágaðri hálf-im-
pressjónískri frásögn. Gunnar Spjuth
sótti hér í sig veðrið og var orðinn vel
upphitaður í þriðja atriðinu, „Estudio
sin luz“ [katalónska fyrir „Stúdía í
myrkri“] eftir Casals gítarsins, Andr-
és Segovia (1893-1987), sem teymdi
spænska alþýðuhljóðfærið inn í beztu
sali snemma á undangenginni öld.
Spjuth fór meistaravel með þetta
bráðfallega etnískt syngjandi lag í
sérlega innlifaðri og smekkvísri túlk-
un.
Sú varð beinlínis stórglæsileg í
kraftmiklu síðasta verki fyrir hlé,
„Elogio de la Danza“ [Minni dans-
ins?] eftir Leo Brouwer (f. 1939) sem
eftir krókaleiðum tókst að grafa upp
að væri fyrrum kúbverskur mennta-
málaráðherra. Verkið var eins og
heiti þess bar með sér afar rytmískt
og úði og grúði af spennugjöfulum
pedalköflum, þrástefjum og leiftur-
snöggum tónarunum í
blöndu af módernísku
og hefðbundnu tónmáli
og lék allt í öruggum
höndum sænska gítar-
istans.
Eftir hlé voru umrit-
anir á 8 verkum eftir
katalónska píanistann
Isaac Albéniz (1860-
1909) og hinn spænsk-
argentínska Manuel de
Falla (1876-1946) og sá
varla á milli atriða í
glæsilegri útfærslu
Gunnars Spjuth sem
var ekki sízt leikinn í því
að láta gítarinn syngja
fagurlega á allra veikustu nótunum.
„Rumores de la caleta“ var gætt lipr-
um þokka, „Cadiz“ litríkri dýnamík
og áferð, „Mallorca“ næfurtærum fín-
leika og hin innblásni mars eftir Alb-
éniz, „Zambra Granadina“ var sér-
lega hugmyndaríkt útfærður.
Eftir Manuel de Falla komu loks
fjögur stutt skapgerðarstykki. „Rom-
ance de Pescador“ var gætt fersku og
frumlegu hljómamáli, hið impressjón-
ískulega „Canción del Fuego fatuo“ í
6/8 ympraði á grótesku, „Homme-
naje“ í seguedillu-kenndri hrynjandi
var sömuleiðis sveipað debussýskum
hljómum, en meir í dulúðugum anda,
og hið blóðheita „Danza de Molinero“
[úr ballettsvítunni Þríhyrnda hattin-
um] leiddi hugann að stílfærðum eð-
albornum flamenco-dansi með
„strömmandi“ sígaunaívafi. Sem
aukalag var leikinn hin frægi
Spænski dans nr. 5 eftir Granados af
skáldlegri smekkvísi.
Þrátt fyrir hlédræga framkomu
var Gunnar Spjuth ekki allur þar sem
hann var séður. Innsæ og fáguð túlk-
un hans leyndi á sér og opnaði vand-
látum hlustendum töfraheim, þar sem
veikt varð sterkt og lítið að miklu. Sá
galdur auðnast aðeins spilurum í
fremstu röð.
Fágaður gítargaldur
TÓNLIST
Á s k i r k j a
Verk eftir Duarte, Smith-Brindle,
Segovia, Brouwer, Albéniz og de
Falla. Gunnar Spjuth, gítar.
Fimmtudaginn 29. marz kl. 20.
GÍTARTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Gunnar Spjuth
HJÁ fasteignasölunni Húsvangi,
Grensásvegi 13, verður opnuð
sýning á málverkum Gabríelu
Friðriksdóttur í dag, þriðjudag,
kl. 17.
„Hin hefðbundna hugmynd um
fasteignir er líklega hús, bátur,
bíll, verðbréf og önnur fyrirbæri
sem talin eru hafa notagildi.
Notagildi þessara hluta mætti
flokka að nær öllu leyti undir hið
líkamlega,“ segir Gabríela. „En
þegar öllu er á botninn hvolft
verður sú staðreynd ekki umflúin
að andlegi þátturinn í lífi hvers
og eins er ekki minna mik-
ilvægur. Það má því segja að
listaverkið hafi notagildi. Það býr
til farveg fyrir möguleika á hinu
andlega sviði.
Málverkin hafa löngum þótt
prýði á veggjum híbýla í siðmenn-
ingunni og langflestir hafa þá í
huga málverkið í betri stofunni
en listin er lengri og hefur und-
anfarin misseri náð að teygja sig
upp á naglann við hlið almanaks
hins iðjusama skrifstofumanns,
honum til gleði og andlegrar upp-
örvunar,“ segir Gabríela.
Sýningin stendur til 3. maí.
Gabríela Friðriksdóttir með eitt verka sinna fyrir utan Höfða.
Málverkasýning
á fasteignasölu
NÚ stendur yfir sýning Ingi-
bjargar Heiðarsdóttur (Íbbu) á
leirmyndum í kaffihúsinu Við
árbakkann á Blönduósi. Verkin
eru teikningar í leir, málaðar og
með bæsuðum bakgrunni.
Sýningin stendur til 31. apríl
nk.
Leir-
myndir á
Blönduósi