Morgunblaðið - 03.04.2001, Page 40

GREINARGERÐ
40 ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„Stofnun, sem telur sig óskeikula, á
það á hættu að ganga fram af hengi-
fluginu við að rökstyðja hversu
óskeikul hún er. Stofnun, sem telur
sig aldrei gera mistök, lærir aldrei af
mistökum sínum. Þorgeir Pálsson
flugmálastjóri er ófær um að viður-
kenna að mistök hafi getað átt sér
stað hjá stofnuninni í tengslum við
brotlendingu TF-GTI í Skerjafirði 7.
ágúst 2000. Hann endurtekur ein-
faldlega í sífellu: Það er og var allt í
lagi hjá okkur. Þorgeir skynjar ekki
úr fílabeinsturni sínum að fólkið í
landinu hefur misst traust sitt á
stofnun hans. Hann hreinlega getur
ekki viðurkennt að flugmálastjórn,
sem rekin er af almannafé til að
tryggja almannahagsmuni, hafi
brugðist hlutverki sínu. Fólkið í
landinu hélt að flugmálastjórn hefði
vakandi auga á öllu slugsi og sleif-
arlagi í flugi á Íslandi. Fólkið í land-
inu veit nú betur.
Hér á eftir fylgja nokkrar athuga-
semdir við málflutning Þorgeirs
Pálssonar, sem undirritaðir telja
nauðsynlegt að komi fram á þessum
tíma, en síðar verður fjallað um
stöðu Flugmálastjórnar í smáatrið-
um.
„Óafturkallanlegar“
afleiðingar
Í máli Þorgeirs Pálssonar hefur
komið fram að flugmálastjórn geti
ekki svipt flugrekandann leyfum eða
skírteinum. Geri flugmálastjórn það
komi málið bara til kasta dómstóla.
Slíkt væri einungis af hinu góða.
Flugmálastjórn með alla sína sér-
fræðinga ætti ekki að vera í nokkr-
um vanda með að vinna slíkt mál fyr-
ir dómstólum, við eðlilegar að-
stæður, væru yfirmenn og starfs-
menn á annað borð starfi sínu
vaxnir. Skýr lagaákvæði er að finna í
84. gr. laga nr. 60 frá 1998, um loft-
ferðir, en þar segir að brjóti leyfis-
hafi í mikilvægum atriðum lagaboð
og önnur fyrirmæli skuli svipta hann
leyfi. Hér er ekki um túlkun ljóða að
ræða heldur skýr lagaákvæði.
Þorgeir Pálsson hefur sagt að mis-
brestur, sem orðið hafi í fortíðinni, sé
ekki endilega ógn við flugöryggi til
framtíðar og einnig að til þess að
svipta megi aðila flugrekstrarleyfi
þurfi brot að vera mjög alvarlegt og
afleiðingarnar óafturkallanlegar
(Vísir.is 29. mars sl.). Þá sagði Þor-
geir Pálsson í fréttatíma ríkisút-
varpsins að flugfélagið héldi áfram
rekstri sínum „eins og ekkert hefði í
skorist“. Enginn þarf að velkjast í
nokkrum vafa um að afleiðingar
brotlendingar flugvélarinnar TF-
GTI 7. ágúst í fyrra hafi verið „óaft-
urkallanlegar“.
„Komi á gæðakerfi“
Þorgeir Pálsson hefur miklað þau
störf sem Pétur K. Maack á að hafa
unnið vegna gæðakerfis flugörygg-
ismála. Frá miðju sumri árið 1997
hefur Pétur K. Maack starfað sem
framkvæmdastjóri flugöryggissviðs
flugmálastjórnar. Samkvæmt samn-
ingi flugmálastjórnar við Háskóla
Íslands frá því í septemter 1999 hef-
ur Pétur verið í fullu starfi prófess-
ors við skólann og er það enn í dag –
en sinnir auk þess framkvæmda-
stjórastarfinu. Í viðtali við Þorgeir
Pálsson í Morgunblaðinu sl. sunnu-
dag hefur komið fram að afskipti
Péturs K. Maack af þessu gæðakerfi
nái enn lengra aftur í tímann og að
þar fyrir utan sé stofnunin með
aukaverkfræðing í aðalvinnu að
verkefninu. Öll þessi vinna hefur
ekki skilað meiri árangri en svo að
rannsóknarnefnd flugslysa segir í
tillögum sínum vegna brotlendingar
TF-GTI að flugmálastjórn „komi á
gæðakerfi“ fyrir flugöryggissvið
stofnunarinnar. Í 6. grein loftferða-
laga segir skýrt að ráðherra ráði
framkvæmdastjóra sviða stofnunar-
innar. Starf framkvæmdastjóra flug-
öryggissviðs flugmálastjórnar hefur
ekki verið auglýst og ráðherra hefur
ekki ráðið framkvæmdastjóra þess
sviðs eins og lög kveða á um. Væri
starfið auglýst þykir einsýnt að Pét-
ur K. Maack myndi ekki uppfylla
þær kröfur sem til starfsins eru
gerðar. Til þess hefur hann hvorki
tilskilda menntun né þekkingu.
Við skoðun gagna þeirra, sem fyr-
ir flugmálastjórn lágu vegna skrán-
ingar og útgáfu lofthæfisskírteinis
flugvélarinnar TF-GTI, liggur fyrir
einföld staðreynd. Flugvélin hefði
aldrei átt að fá lofthæfisskírteini á
grundvelli þessara gagna. Rétt er að
fram komi að umsókn um lofthæf-
isskírteini, sem Flugmálastjórn af-
henti, er ekki sú sama og rannsókn-
arnefnd flugslysa fjallar um í skýrslu
sinni og hlýtur því sú spurning að
vakna hver sé hin raunverulega um-
sókn.
Við skoðun þessara gagna kom
ekkert athugavert í ljós, er varðaði
pappíra frá bandarísku flugmála-
stjórninni, og er því með öllu óskilj-
anlegt hvað Þorgeiri Pálssyni er tíð-
rætt um hvort sé hægt að treysta
slíkum gögnum frá Bandaríkjunum.
Stofnun sem
ekki er til
Vegna margítrekaðrar rangrar
nafngiftar Þorgeirs Pálssonar flug-
málastjóra og starfsmanna hans
varðandi samtökin JAA (Joint Av-
iation Authorities – Samtök evr-
ópskra flugmálastjórna), sem þeir
hafa kallað Flugöryggissamtök Evr-
ópu, er rétt að eftirfarandi komi
fram. Samtökin JAA heita í dag
Central JAA. Samkvæmt upplýsing-
um frá Central JAA er það röng
nafngift að kalla félagsskapinn Flug-
öryggissamtök Evrópu (t.d. Flight
Safety Federation of Europe). Slík
samtök eru ekki til.
Eftir 4 til 5 ár stendur hins vegar
til að breyta nafni Samtaka evr-
ópskra flugmálastjórna (Central
JAA) en ekki fyrr en gengið hefur
verið frá öllum reglugerðarákvæð-
um varðandi flug í löndum Evrópu-
sambandsins.
Meðal meginmarkmiða Samtaka
evrópskra flugmálastjórna er að
tryggja algjöra samvinnu varðandi
reglur, bestu sameiginlegar öryggis-
reglur, að ná fram fjárhagslega hag-
kvæmu öryggiskerfi og að stuðla að
réttlátri og jafnri samkeppni innan
aðildaríkjanna með sameiginlegum
stöðlum. Því er ljóst að um rangnefni
flugmálastjóra og starfsmanna hans
hefur verið að ræða. Upplýsingar um
JAA má finna á heimasíðu JAA
(www.jaa.nl). Þegar flugmálastjóri
talar með hofmóði um „Flugörygg-
issamtök Evrópu“ er hann að tala
um eitthvað sem hann hefur búið til
svo fólk haldi að þetta sé eitthvað
annað og betra en það er í raun.
Engin úttekt í tvö og hálft ár
Hvað fortíð TF-GTI varðar ætti
að vera að fullu ljóst að um var að
ræða flugvél með vafasama fortíð,
engin viðhaldsgögn voru til staðar
hvað varðaði flugvélina eða hreyfil
hennar þegar hún var slegin Ísleifi
Ottesen prívat og persónulega á
uppboði bandarískra yfirvalda. Ef
þessi flugvél hefði verið flutt frá Ís-
landi til Bandaríkjanna undir svip-
uðum kringumstæðum hefði hún
aldrei fengið útgefið lofthæfisskír-
teini. Svo einföld er sú staðreynd.
Engu máli skiptir hvort eitthvað hafi
eða hafi ekki verið flutt með flugvél-
inni.
Flugmálastjóri segir að Flugmála-
stjórn hafi „auðvitað“ afhent öll
nauðsynleg gögn. Í því sambandi er
rétt að minna á að lögreglan þurfti
sérstakan dómsúrskurð til að Flug-
málastjórn afhenti samskipti turns
og flugumferðar þennan örlagaríka
dag, gögn sem nú hafa að mestu leyti
verið opinberuð af Flugmálastjórn.
Flugmálastjóri fullyrðir að á veg-
um Flugmálastjórnar sé gott eftirlit
með flugrekstri. Á það má benda að
engin úttekt hafði verið gerð á starf-
semi LÍO í tvö og hálft ár fyrir brot-
lendinguna en símasamskipti látin
duga, samkvæmt skýrslu rannsókn-
arnefndar flugslysa.
„Opinbert veður“
Þorgeir Pálsson og starfsmenn
hans hafa fullyrt að sjónflugsskilyrði
hafi verið til staðar við Reykjavík-
urflugvöll þegar brotlendingin átti
sér stað og hafa stuðst við „opinbert
veður“ klukkan 20:00 og 21:00. Þetta
er rangt. Ein fárra óumdeildra stað-
reynda í skýrslu rannsóknarnefndar
flugslysa er að skyggni hafi verið
frekar „dapurt“ og að skýjahæð í að-
flugi að flugbrautinni hafi verið 600
fet. Sjónflugsskilyrði voru einfald-
lega ekki til staðar og ekki þarf að
ræða þá staðreynd nánar.
Þorgeir Pálsson nefnir svokallað-
an Q kafla JAR OPS 1-reglna JAA
varðandi vinnutímareglur áhafna
flugvéla. Samkvæmt upplýsingum
frá aðalskrifstofu Central JAA í Hol-
landi er þessi kafli ekki til. Ekki eru
til drög að þessum kafla í dag og ein-
ungis er tilgreint frátekið pláss fyrir
hann í svonefndum JAR OPS 1-
reglum. Þetta er dæmigert hvernig
embættismaðurinn hagræðir stað-
reyndum í þeirri von um að almenn-
ingur (og blaðamenn) hafi ekki hug-
mynd um hvað er verið að tala um.
Fólkið veit nú betur
Flugmálastjórn sem viðurkennir
ekki mistök gærdagsins er ekki fær
um að stuðla að auknu flugöryggi
morgundagsins. Flugmálastjórn
sem getur ekki svipt flugrekanda
leyfum vegna faglegs og siðferðilegs
misbrests í fortíðinni, vegna þess að
flugrekandinn hefur um sinn tekið til
hjá sér, er ekki fær um að tryggja
fólkinu í landinu besta flugöryggi.
Fólkið í landinu hélt að tveggja
milljarða króna stofnunin Flugmála-
stjórn verði sig fyrir fúskurum og
fólum. Það hélt að í Vestmannaeyj-
um væru haukfrán augu eftirlits- og
vaktmanna Flugmálastjórnar hvar-
vetna á gægjum til að koma í veg fyr-
ir hvers konar sleifarlag sem stefnt
gæti lífum flugfarþega í voða. Fólkið
í landinu hélt að Flugmálastjórn
tryggði að engar druslur með vafa-
sama fortíð væru í notkun hér á
landi. Fólkið í landinu veit nú betur.“
Athugasemdir
vegna rangfærslna
flugmálastjóra
Morgunblaðinu hefur borist eftirfarandi athugasemd
frá Friðriki Þór Guðmundssyni og Hilmari Friðriki Foss.
Fyrirsögnin er höfunda.
Morgunblaðið/Árni Sæberg