Morgunblaðið - 17.07.2001, Page 18

FERÐALÖG
18 ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
REKSTUR ferðaskrifstofunnar Samvinnu-
ferða-Landsýnar hefur ekki verið dans á rósum
undanfarin misseri og hefur fyrirtækið gengið í
gegnum endurnýjun og uppstokkun á ýmsum
sviðum. Nýir stjórnendur eru sestir í stóla fram-
kvæmdastjóra og fjármálastjóra, starfsfólki
hefur fækkað sem nemur 20 stöðugildum, dreg-
ið hefur verið úr sætaframboði í sólina í sumar
og ganga áætlanir nýrra stjórnenda út á 20-30%
samdrátt í farþegaflutningum miðað við síðasta
ár. Þrátt fyrir andbyr á ýmsum sviðum lítur nýr
framkvæmdastjóri björtum augum til framtíð-
arinnar og segist stefna að því að reka félagið
með hagnaði – helst strax á þessu ári.
„Það er happ þessa fyrirtækis að eiga á að
skipa landsliðinu í ferðamennsku hvað starfsfólk
varðar. Mitt markmið er klárlega að efla rekstur
SL og reka fyrirtækið þannig að eigendur þess,
starfsfólk og viðskiptavinir njóti góðs af. Eig-
endur njóta ekki góðs af því nema fyrirtækið
skili arði. Starfsfólk nýtur ekki góðs af því nema
að hér sé þannig umgjörð að því líði vel í starfi
og nái að efla sig og bæta og án viðskiptavina
yrðu auðvitað engin viðskipti og engin verð-
mætasköpun. Við búum sem betur fer við það að
vera með stóran og góðan hóp viðskiptavina,
sem heldur tryggð við fyrirtækið og ferðast með
okkur ár eftir ár. Þessum hópi ber að þakka
tryggð þeirra við félagið. Þeir myndu hins vegar
ekki nýta sér þjónustu Samvinnuferða-Land-
sýnar ef þeir væru ekki að fá vel skipulagðar
ferðir á góðu verði.“
Guðjón segir að Samvinnuferðir-Landsýn eigi
sér um margt merkilega sögu þar sem Sam-
vinnuferðir hafi á sínum tíma verið í eigu Sam-
vinnuhreyfingarinnar og Landsýn í eigu verka-
lýðshreyfingarinnar. Síðan hafi fyrir um 20
árum verið ákveðið að sameina þessi tvö fyr-
irtæki og hafi markmiðið alltaf verið það að
bjóða Íslendingum eins hagkvæmar ferðir til út-
landa og hugsast gæti. „Það er hinsvegar ekki
hægt að standa vörð um þetta nema tryggt sé að
fyrirtækið sé rekið með ásættanlegri arðsemi á
hverjum tíma. Öðruvísi er illmögulegt að við-
halda innviðum fyrirtækisins. Áður var það
stefna SL að hagnaður færi til viðskiptavina í
gegnum ódýrari ferðir sem er bæði göfugt og
gott, en að mínu áliti verður að vera hægt að
reka svona fyrirtæki með ákveðinni arðsemi til
þess að fyrirtækið nái að byggja sig upp innan
frá.“
Húnvetnskur bóndasonur
Guðjón er fæddur í nóvember árið 1962 og
uppalinn á bænum Marðarnúpi í Vatnsdal í
Austur-Húnavatnssýslu. Að afloknu stúdents-
prófi frá Samvinnuskólanum á Bifröst, lá leiðin
til Álaborgar í Danmörku þar sem hann lauk
kandidatsnámi í alþjóðaviðskiptahagfræði og
markaðssetningu árið 1989. „Hugmyndin var að
ílengjast áfram í Danmörku á þessum tíma, en
svo fór að ég hitti Jón Sigurðsson, þáverandi
rektor Samvinnuháskólans á götu í Kaup-
mannahöfn og plataði hann mig til þess að flytja
upp á Bifröst í Borgarfirði þar sem ég kenndi
tvo fyrstu veturna eftir að skólanum var breytt
yfir á háskólastig. Ég tel að þessi ár hafi verið
mjög lærdómsrík fyrir mig. Sjálfur hafði maður
í fimm ár verið að innbyrða lærdóminn, en þurfti
svo að gefa hann allan frá sér á tveimur árum til
kröfuharðra nemenda.“
Eftir dvölina á Bifröst, eða árið 1991, hóf Guð-
jón störf hjá Eimskipafélagi Íslands, fyrst í ut-
anlandsdeild þar sem hann segist hafa komið að
mörgum mjög spennandi verkefnum á þeim
tíma, t.d. í Noregi, Kanada og á Grænlandi. Þá
tók hann við sem forstöðumaður markaðsdeild-
ar hjá Eimskip og gegndi því starfi í fjögur ár og
hélt síðan til Hamborgar í Þýskalandi þar sem
hann rak skrifstofu félagsins í tvö ár eða frá
1997 til 1999. „Þá ákvað fjölskyldan að flytja aft-
ur heim til Íslands, við vorum búin að fá nóg af
flakki og jafnframt ákvað ég á þeim tímapunkti
að prófa eitthvað nýtt fyrir mér enda var ég bú-
inn að vinna hjá Eimskip í átta góð ár. Ég ákvað
að söðla alveg um.“
Stór og mikil áskorun
Guðjóni bauðst árið 1999 að taka við rekstri
hugbúnaðarfyrirtækisins Landsteinar Ísland
sem hann þáði, en þarna var um ungt og vaxandi
fyrirtæki að ræða með bjarta framtíð. Svo var
það í september í fyrra að upp kom
sú staða að hann tæki að sér rekst-
ur Samvinnuferða-Landsýnar.
„Ég þurfti að hugsa mig um bæði
mikið og lengi. Þetta var erfið
ákvörðun fyrir mig að taka þar
sem að mér líkaði mjög vel hjá
Landsteinum. Fyrirtækið hafði á
að skipa afbragðs starfsfólki, hafði
margfaldað veltu sína á fáum árum
og mörg spennandi tækifæri voru fram undan.
Á þessum tíma var verið að sameina Landsteina
Ísland í GoPro Landsteina, sem er líklega
stærsta samsteypa hugbúnaðarfyrirtækja á
landinu í dag með um 500 til 600 manns í vinnu.
Þessi staða bjó til nokkra óvissu og var ástæðan
fyrir því að ég var tilbúinn til að skoða það að
taka að mér rekstur Samvinnuferða-Landsýnar.
Ég sá fram á að í því fælist mikil áskorun, sér-
staklega í ljósi þeirra rekstrarerfiðleika sem við
var að etja. Þegar ég var ráðinn, lágu rekstr-
artölur fyrir yfir sex fyrstu mánuði ársins 2000,
en síðar kom á daginn að staðan var verri en
þær tölur sögðu til um. Þarna var hinsvegar um
að ræða eitt af stærri fyrirtækjum landsins,
skráð á Verðbréfaþingi, með veltu upp á tæpa
þrjá milljarða króna á síðasta ári.“
Aðlögun að markaði
„Þrátt fyrir að skipt hafi verið um æðstu
stjórnendur fyrirtækisins, mega menn ekki
gleyma því brautryðjendastarfi, sem fyrrum
framkvæmdastjóri, Helgi Jóhannsson, hefur
unnið fyrir íslenskan ferðamarkað þó svo að árið
2000 hafi fyrir margra hluta sakir verið mjög
sérkennilegt ár í rekstri fyrirtækisins,“ segir
Guðjón og nefnir í þessu samhengi bein leigu-
flug með breiðþotum á nýja áfangastaði og
Flugfrelsið, sem kynnt var í fyrsta skipti í fyrra
og býður upp á meira svigrúm á flugleiðum en
þekkst hefur.
„Sl. sumar voru menn að vinna með 470 sæta
vélar í sólarlandafluginu, en í dag erum við með
um 200 sæta vélar. Í flutningafræðinni skiptir
nýtingin öllu máli og í þessum rekstri gengur
allt út á það að ná hámarksnýtingu út úr hverri
brottför á verði sem skilar viðunandi arðsemi.“
Samvinnuferðir-Landsýn gerðu samning við
Flugleiði um leiguflug til sólarlanda í sumar þar
sem breiðþota Atlanta þótti of stór vegna nið-
ursveiflu á íslenskum ferðamarkaði. Atlanta
mun eftir sem áður sinna verkefnum fyrir SL ef
þörf krefur og mun m.a. breiðþota félagsins
verða tiltæk í haustferðum ferðaskrifstofunnar.
Með þessum breytingum hefur sætaframboð í
sólarlandaferðum dregist saman um þrjú þús-
und sæti, en þrátt fyrir samdráttinn býður
félagið upp á alla sömu áfangastaði í
sólina og áður.
– „Má ekki fullyrða að stjórnendur
SL hafi stórlega vanmetið markaðs-
aðstæður í fyrra?“
„Ég tel að þarna hafi verið á ferð-
inni ýmsir samverkandi þættir. Stóru
breiðþotur Atlanta voru þær einu sem
tiltækar voru í leiguflug SL á þessum
tíma og stóð til að þær yrðu samnýttar
með öðrum aðila á markaðnum, sem svo gekk
ekki eftir á síðustu stundu auk þess sem mark-
aðsþörfin var talin meiri en hún raunverulega
var. Menn sátu því eftir með of stóra fram-
leiðslulínu, en þess má geta að beinn kostnaður í
flugi er langstærsti einstaki kostnaðarliðurinn
við rekstur ferðaskrifstofu á Íslandi. Við, sem
búum á eyju, í um þrjú þúsund kílómetra fjar-
lægð frá norðurströnd Mið-Evrópu, verðum að
kaupa heilar vélar en ekki svokölluð „slott“ í vél-
um hingað og þangað, eins og tíðkast hjá „koll-
egum“ annars staðar. Kúnstin er að búa til
framleiðslukerfi, sem fellur sem best að þeim
markaði, sem talinn er vera til staðar á hverjum
tíma. Mér finnst hinsvegar ekkert athugavert
við það þó samkeppnisaðilar á íslenskum ferða-
markaði samnýti flutningspípuna til og frá land-
inu, eins og við erum nú að gera í sólarlandaflug-
inu að hluta, þar sem samkeppnin hlýtur fyrst
og síðast að felast í þeim valmöguleikum og
þeirri þjónustu sem veitt er áður en viðskipta-
vinurinn ákveður sig, og síðan á áfangastað. Það
skiptir að sama skapi lesendur DV engu máli
þótt blaðið sé prentað í prentsmiðju Morgun-
blaðsins. Samkeppnin snýst um aðra þætti.
Í sumar komum við til með að samnýta vélar
með annarri ferðaskrifstofu suður til Portúgal
og Mallorka samkvæmt samkomulagi sem gert
var sl. haust. Við erum einir með vél á Rhodos og
Rimini og seljum síðan tveimur ferðaskrifstof-
um sæti í okkar vél suður til Alicante.“
Að sögn Guðjóns hafa undanfarin tvö ár gefið
markaðnum tilefni til þess að ætla að tilboðs-
ferðir með skömmum fyrirvara séu orðnar hluti
af raunveruleikanum á íslenskum ferðamarkaði.
Þar sem dregið hafi nú verulega úr sætafram-
boði í sólina segir hann að fólk geti alls ekki
gengið að því vísu að það komist í sólarlanda-
ferðir með skömmum fyrirvara á tilboðsverði á
þá staði sem það helst kýs.
Þegar Guðjón er spurður út í horfur á ferða-
markaði, segir hann að því sé ekki að neita að
rekstrarumhverfið sé erfiðara nú en menn hafi
gert sér í hugarlund sl. haust.
„Dollarinn er um 20% hærri en hann var við
áætlanagerðina í haust, við erum að koma út úr
sex vikna löngu sjómannaverkfalli og almennt
held ég að Íslendingar hafi í dag tak-
markaðri aðgang að neyslufé en áð-
ur. Einkaneysla er að dragast saman
og ferðageirinn er augljóslega að
byrja að verða var við samdrátt hjá
þjóðinni að nýju. Spurningin er hins
vegar hvort markaðurinn í fyrra hafi
ekki verið óeðlilegur og að við séum
að horfa á eðlilegra ástand í ár. Ég
tel að þeir, sem koma til með að
standa sig í þessum geira, séu þeir sem ná að
sníða sér stakk eftir vexti og það er einmitt það
sem við erum að gera nú.“
Samvinnuferðir-Landsýn hækkaði fargjöld
sín um 11,5% þann 16. maí sl. til að mæta geng-
isþróuninni, en að sögn Guðjóns dugir það að-
eins að hluta til að mæta gengishækkuninni.
Ferðaskrifstofan sé því að taka á sig hluta
kostnaðarins.
„SL var sú ferðaskrifstofa sem hækkaði verð
á ferðum hvað síðast þegar gengið fór af stað
síðla vetrar. Við ákváðum að segja markaðnum
frá fyrirhugaðri hækkun í tíma og gáfum fólki
síðan hálfan mánuð til að kaupa og gera upp sín-
ar ferðir á áður auglýstu verði sem margir nýttu
sér því hér var nánast fullt út úr dyrum þessa
daga. Það er vissulega bagalegt fyrir atvinnu-
starfsemi í landinu, að hafa gert rekstraráætl-
anir í lok síðasta árs sem tóku mið af því að
stjórnvöld ætluðu að viðhalda fastgengisstefn-
unni, en ákveða svo í mars á þessu ári að sleppa
böndunum af þeirri stefnu og láta gengið fljóta
með þeim afleiðingum að dollarinn er að rokka á
milli 100 og 105 þessa dagana og evrópumynt-
irnar eru líka á fleygiferð,“ segir Guðjón.
Fjölbreytt framboð
„Við erum staðráðin í að halda stöðu okkar í
ferðaskrifstofuumhverfinu hér á landi og erum
líklega sú ferðaskrifstofa sem er að bjóða upp á
langmestu breiddina í ferðaframboði frá Ís-
landi,“ segir Guðjón aðspurður um þjónustu-
framboð í þeim samdrætti, sem nú liggur fyrir.
„Fjöldinn liggur í sólarlandaferðum til Ítalíu,
Portúgal, Spánar, Mallorka og síðast en ekki
síst til grísku eyjunnar Rhodos, sem er nýr stað-
ur í ár. Á öllum þessum stöðum erum við með
frábæra fararstjóra, sem reka krakkaklúbba og
sportklúbba SL. Af sérferðum SL, sem birtar
eru í sérstökum sérferðabæklingi, má nefna
Prag, Búdapest, Rígu, Kúbu, St. Thomas, Ítalíu,
Skotland, og ferðir inn í Mið-Evrópu. Auk þess
hefur verið gefinn út vandaður golfbæklingur
yfir þær fjölmörgu golfferðir, sem fyrirhugaðar
eru á næstunni, enda virðist golfáhugamönnum
síst fara fækkandi. Yfir vetrarmánuðina er svo
boðið upp á sólarferðir til Kanaríeyja og skíða-
ferðir til Alpanna. Þá er SL með skipulagðar
borgarferðin til Dublin á Írlandi á haustin, en ef-
irspurn í þessar ferðir er mjög mikil og færri
komast að en vilja. Írar eru mjög gestrisnir,
verðlag er hagstætt, umhverfi til golfiðkunar er
ákjósanlegt og hótelaðstaða SL í Dublin er vel
til þess fallin að halda þar árshátíðir stærri og
minni fyrirtækja og stofnana.
Við erum sömuleiðis í gegnum Ferðaskrif-
stofu stúdenta, sem hefur verið í eigu SL síðan á
síðasta ári, að bjóða upp á sérsniðnar ævintýra-
ferðir, málaskóla erlendis, Interrail ferðir og
Kilroy stúdentafargjöld. Þá er SL, að ég tel,
stærsti söluaðilinn inn í áætlunarkerfi Flugleiða
fyrir utan það sjálft og dótturfyrirtæki þess, en
við höfum innan okkar vébanda sérstaka þjón-
ustudeild, sem sér um að selja viðskipta- og
áætlanaferðir til fyrirtækja, stofnana, íþrótta-
félaga sem og annarra félagasamtaka. Heildar-
velta af þeirri þjónustu á síðasta ári var vel yfir
einn milljarður króna, en hún telur ekki inn í
heildarveltu fyrirtækisins þar sem um umboðs-
sölu er að ræða og fyrirtækið fær aðeins þóknun
fyrir.
Við erum svo nú þegar farin að skipuleggja
næsta ár og stefnum að því að gera ákveðnar
breytingar á því hvernig við framleiðum okkar
ferðir og hvernig við seljum þær gagnvart okkar
viðskiptavinum. Það verður mjög spennandi að
sjá í hvaða búning við setjum þetta allt saman.
Þá má ekki gleyma því að SL tekur á móti mörg
þúsund ferðamönnum til Íslands á hverju ári og
skipuleggur ferðir þeirra um landið. Þar er um
að ræða sérhópa, ráðstefnur, hvatahópa, mót-
töku skemmtiferðaskipa og einstaklinga.“
Ögrandi samkeppni
„Samkeppnin á íslenskum ferðamarkaði er
mjög grimm, ögrandi, spennandi og óvægin, en
ég held hinsvegar að hún sé ekki óheiðarleg,“
segir Guðjón þegar talið berst að barningi ferða-
skrifstofa við að ná athygli viðskiptavinanna.
„Aftur á móti hafa forsvarsmenn þeirra fyrir-
tækja, sem eru í hvað mestri samkeppni við okk-
ur notað tækifærið undanfarna mánuði í ljósi
stöðu SL og kennt okkur um flest það sem mið-
ur hefur farið í íslenskri ferðaþjónustu undan-
farin ár, t.d. undirboð á markaðnum. Ég gef
hinsvegar ekki mikið fyrir slíkar yfirlýsingar frá
aðilum, sem svo birta auglýsingar stuttu seinna
með verð, sem er klárlega vel undir kostnaðar-
verði til ákveðinna áfangastaða.“
Guðjón segir að miklar sveiflur einkenni
rekstur ferðaskrifstofa. Sumarið skipti auðvitað
sköpum, en að sögn Guðjóns er reksturinn
fyrstu fjóra mánuði ársins í sam-
ræmi við áætlanir.
„Engu að síður er fyrirsjáanleg-
ur samdráttur. Við seldum tæp-
lega 100 þúsund viðskiptavinum
ferðir á síðasta ári þegar allt er tal-
ið, en gerum í ár ráð fyrir 70-80
þúsund farþegum, sem þýðir um
20-30% samdrátt miðað við síðasta
ár.
Persónulega finnst mér ofboðslega spennandi
og ögrandi að takast á við erfið verkefni og ég tel
að fyrirtækið eigi alla möguleika á því að eflast í
framtíðinni, enda hefur það mjög hæft starfs-
fólk, stóran og góðan viðskiptamannahóp og eig-
endur sem standa vel á bak við fyrirtækið,“ seg-
ir nýr framkvæmdastjóri Samvinnuferða-
-Landsýnar að lokum.
Við sníðum
okkur stakk
eftir vexti
Óhætt er að segja að sviptingar hafi verið í kringum Samvinnu-
ferðir-Landsýn á síðasta ári. Jóhanna Ingvarsdóttir hitti Guðjón
Auðunsson, nýjan framkvæmdastjóra SL, að máli sem segir að
flutningafræðin snúist um að ná hámarksnýtingu út úr því fram-
leiðslukerfi sem sé í gangi hverju sinni.
join@mbl.is
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Guðjón Auðunsson nýr framkvæmdastjóri Samvinnuferða-Landsýnar.
Fjöldinn liggur
í sólarlanda-
ferðum til Ítal-
íu, Portúgal,
Spánar, Mall-
orka og Rodos
Samkeppnin
er mjög grimm,
ögrandi, spenn-
andi og óvægin
en ekki
óheiðarleg