Morgunblaðið - 17.07.2001, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 2001 27
SKÁLDAÐ í tré er yfirskriftsýningar ÞjóðminjasafnsÍslands sem nú stenduryfir í Ljósafossstöð við
Sog. Sýningin er hluti af samstarfi
Þjóðminjasafnsins og Landsvirkj-
unar en samstarfssamningur til
þriggja ára var undirritaður þeirra
í milli í mars síðastliðnum.
Á sýningunni Skáldað í tré er
sýnd íslensk skurðlist úr Þjóð-
minjasafni. Steinþór Sigurðsson
leikmyndahönnuður hannaði sýn-
inguna fyrir safnið og leggur hann
mikið upp úr lýsingu þannig að
hver gripur fái að njóta sín vel.
Mörgum kann að þykja sérstakt
að sýning á fornminjum skuli vera
staðsett í virkjun en Þorsteinn
Hilmarsson, upplýsingafulltrúi
Landsvirkjunar, segir að stöðin
hafi verið endurnýjuð og þá hafi
skapast pláss sem þótti kjörið í að
innrétta sem sýningarsal. Hann
bendir einnig á að Ljósafossstöð sé
elsta virkjunin við Sog, byggð
1937, og merkileg fyrir þær sakir
að hún sé fyrsta stóra virkjunin
sem tengdist rafvæðingunni í
Reykjavík. „Þegar fólk fer inn í
sýningarsalinn getur það í raun-
inni kynnst stöðinni líka. Þar að
auki höfum við sett upp kaffistofu,
þar sem eru stórir gluggar sem
sést í gegnum yfir í vélasalinn og
getur fólk fengið sér kaffi og spáð í
vélarnar. Á veggjum er síðan upp-
lýsingaefni um orkumál, smásýn-
ing til hliðar,“ segir Þorsteinn.
Stóll úr hvalbeini vekur
mesta athygli
Sýningin Skáldað í tré var opnuð
í byrjun júní og kemur til með að
standa fram í byrjun desember.
Einar Kvaran og Sigríður Dóra Jó-
hannsdóttir eru starfsmenn sýn-
ingarinnar. Að þeirra sögn hefur
verið feikileg aðsókn, fólk komi í
hópum. „Þetta spyrst út. Svo virð-
ist sem áhugi á íslenskri skurðlist
sé mikill og mun meiri heldur en
áður var. Hingað kemur fólk á öll-
um aldri,“ segir Sigríður Dóra, en
telur að meðal gesta séu Íslend-
ingar í miklum meirihluta. Starfs-
menn Ljósafossvirkjunar eru tutt-
ugu talsins og segir Sigríður Dóra
að þeir séu allir búnir að kíkja á
sýninguna. Annars verði þeir lítið
varir við aukinn fólksstraum að
virkjuninni.
Aðspurður segir Einar að sá
hlutur sem mesta athygli veki sé
stóll úr hvalbeini eftir Stefán Ei-
ríksson, en gripurinn var sýndur á
iðnsýningunni 1911 sem haldin var
í tilefni hundrað ára fæðingaraf-
mælis Jóns Sigurðssonar.
Víðtækt samstarf Lands-
virkjunar og Þjóðminjasafns
Að sögn Þorsteins felst margt í
samstarfi Landsvirkjunar og Þjóð-
minjasafnsins. Auk sýningarhalds
aðstoði Landsvirkjun við útgáfu
fornminjaskrár, merkingu á stöð-
um þar sem fornminjar er að finna
og fleira.
„Landsvirkjun og Þjóðminja-
safnið hafa haft víðtækt samstarf
um áratuga skeið, þrátt fyrir að
fólk geri sér ekki alltaf grein fyrir
því. Þetta samstarf tengist miklu
fleiri hlutum en eru í þessum
samningi,“ segir Þorsteinn og
nefnir sem dæmi að Búrfellsvirkj-
un sé í Þjórsárdal, þar sem allt sé
krökkt af fornminjum. Þjóðveldis-
bærinn sé meðal annars í túnfæt-
inum á virkjuninni og Landsvirkj-
un hafi lagt miklar fjárhæðir í
uppbyggingu hans og sé nokkurs
konar eftirlitsaðili. Allt sé þetta
gert í góðu samstarfi við Þjóð-
minjasafnið.
Skáldað í tré
í orkuveri
Ýmsa sérstaka muni er að finna á sýningunni, þar á meðal þennan
svipmikla Krist á krossinum.
Morgunblaðið/Ásdís
Stóllinn eftir Stefán Eiríksson er sá hlutur sem mesta athygli vekur.
Þjóðminjasafnið sýnir íslenska
skurðlist í Ljósafossstöð
tað.
ins vegar
ni, líkt og
miðbænum
rgin þurfi
uðborgum
t að draga
hér þurfi
ktirnar til
að mæta löggæsluþörf að næturlagi
um helgar. „Þetta vekur mann auð-
vitað til umhugsunar um hver sé
raunverulega rót þessa vanda sem
nú er talað um. Ég tel hann að
minnsta kosti ekki eiga rætur að
rekja til löggæslunnar,“ segir hún.
„Almennt tel ég að lögreglan ráði
vel við þau löggæsluverkefni sem
eru fyrir hendi í miðbænum. Lög-
reglan hefur að vísu rætt um að auka
þurfi löggæslu að degi til í miðbæn-
um. Verslunarrekendur og aðrir
þjónustuaðilar hafa einmitt bent á
þörfina fyrir það. Ég tel sjálfsagt að
þetta verði skoðað,“ segir Sólveig.
Aðspurð hvernig það verði fjár-
magnað segir Sólveig að hún búist
við að aukið fé verði sett til mála-
flokksins og að hægt verði að ráðast í
skipulagsbreytingar.
Í skýrslunni segir að þrettán lög-
reglumenn séu á vakt að næturlagi
um helgar í miðbænum, en að á ár-
unum 1995–97 hafi þeir verið allt upp
í 22. Sólveig segir að hægt hafi verið
að fækka lögreglumönnum á mið-
bæjarvakt með breyttum afgreiðslu-
tíma skemmtistaða og mjög hafi ver-
ið til bóta að koma í veg fyrir þá
miklu hópamyndun sem átti sér stað
eftir lokun skemmtistaða. „Lög-
gæslan gat á þeim tíma verið mikl-
um vandkvæðum bundin og krafðist
mikillar löggæslu á mestu álagstím-
um.“ Sólveig leggur áherslu á að lög-
reglumönnum á vakt hafi hins vegar
ekki fækkað í borginni. „Tilkoma
breytts afgreiðslutíma og löggæslu-
myndavéla hefur gert lögreglunni
kleift að skipuleggja sig með öðrum
hætti. Hún er nú sveigjanlegri og
getur brugðist hraðar og betur við
en áður, ekki síst í miðborginni.
Staðreyndin er sú að mannafli hefur
ekki minnkað, hann er hins vegar
ekki jafn bundinn af miðbænum og
áður þegar t.d. þurfti að hafa menn á
sérstökum póstum til að horfa yfir
svæðið og fylgjast með.“
Samkvæmt upplýsingum úr
dómsmálaráðuneytinu eru 45–55
menn á vakt til klukkan 5.30 á
morgnana um helgar, þegar lögregla
í austur- og vesturbæ borgarinnar er
talin með, og 30–35 frá 5.30 til 8.
Grenndargæsla verði efld
„Það er í sjálfu sér fagnaðarefni
að áhugi borgaryfirvalda á lög-
gæslumálum hafi aukist. Ég tel hins
vegar brýnast hvað umdæmið varð-
ar, og geri ráð fyrir að borgaryfir-
völd taki undir það, að efla grennd-
arlöggæslu í hverfum borgarinnar.
Þar fer hið raunverulega forvarnar-
starf fram í nálægð við fólkið og
heimilin. Ég tel að krafa almennings
um aukna löggæslu í hverfunum sé
eðlileg og sé meira forgangsverkefni
en vandamálin sem stafa af drykkju-
menningu í miðbænum. Afbrot eiga
sér líka stað inni á heimilum og í öðr-
um hverfum borgarinnar.“
Sólveig segir að meini borgaryf-
irvöld eitthvað með yfirlýsingum
sínum um miðborgarvandann væri
nærtækast fyrir þau að endurreisa
svokallaða Útideild, sem sá um að-
stoð og eftirlit í miðbænum að næt-
urlagi, sérstaklega gagnvart ungu
fólki, og lögð var niður fyrir nokkr-
um árum. „Hana mætti endurreisa
með breyttu sniði og ég er viss um að
ekki stæði á lögreglunni að starfa
með slíkum hópi.“
Sólveig segir að nú fari fram
könnun á vegum Lögreglustjóra-
embættisins í Reykjavík á afstöðu
borgarbúa til ýmissa löggæslumála.
„Tilgangurinn er m.a. sá að taka til
skoðunar skipulag og starfsemi lög-
reglunnar til þess að fullnægja betur
þörfum borgaranna.“
Dómsmálaráðherra bendir á að
hlutfallslega sé lögreglulið álíka fjöl-
mennt eða fjölmennara hér á landi
en á hinum Norðurlöndunum, sem
þó fáist við erfiðara afbrotaum-
hverfi. Þannig sýni OECD-saman-
burður frá árinu 1999 að aðeins Sví-
ar vörðu stærri hlutdeild af
landsframleiðslu til öryggis- og lög-
gæslumála en Íslendingar meðal
Norðurlandaþjóðanna. Sólveig
bendir á að alls renni tæpir 10 millj-
arðar króna til löggæslu og annarra
öryggismála samkvæmt fjárlögum
fyrir þetta ár þegar fangelsis- og
dómstólamál eru meðtalin. „Auknar
fjárveitingar hafa m.a. verið lagðar
til fíkniefnalöggæslunnar sem hefur
eflst verulega á undanförnum árum.
Nú í vor var m.a. ráðið í fimm nýjar
stöður lögreglumanna hjá lögregl-
unni í Reykjavík sem ætlað er að
ráðast í svokallað götueftirlit. Þar á
meðal eftirlit með sölu og meðferð
fíkniefna á skemmtistöðum sem
mun væntanlega koma að góðum
notum fyrir miðborgina,“ segir hún.
Sólveig segir að lögreglan í
Reykjavík hafi í gegnum tíðina kom-
ið með margar gagnlegar tillögur
um úrbætur. Hún segir að í kjölfar
þjóðhátíðarhelgarinnar hafi m.a.
verið ákveðið að koma á tengilið
embættisins við miðstöð nýbúa sem
Sólveig segist vonast til að verði til
bóta fyrir innflytjendur og nýbúa í
borginni hvað réttaröryggi varðar.
Ekki verða öll vandamál leyst
með beitingu lögregluvalds
„Lögreglan hefur verið mjög vilj-
ug við að vinna með borginni að
mörgum verkefnum. En ekki er
hægt að segja að borgin hafi tekið
tillit til ýmissa ábendinga sem lög-
reglan hefur komið með. Núna eru
þeir þó búnir að setja skorður á
þennan frjálsa afgreiðslutíma tíma-
bilsbundið til 1. október og þá verður
tilefni til að skoða hvernig það geng-
ur eftir.“
„Stundum er kallað eftir sýnilegri
löggæslu og það er eðlileg umræða.
Við megum hins vegar ekki gleyma
því að takmörk hljóta að vera fyrir
því hversu áberandi við viljum að
löggæslumenn séu, enda ljóst að
ekki verða öll þau vandamál, sem
spretta upp í mannlegu samfélagi,
leyst með beitingu lögregluvalds.
Það reyna menn í alræðisríkjum
ekki réttarríki.“
um hugsanlegan flutning löggæslu til sveitarstjórna
lan ekki rót
arvandans
Morgunblaðið/Ásdís
lan myndi ekki eflast yrði málaflokkurinn fluttur
í samtali við Nínu Björk Jónsdóttur, að um of sé
u um málefni miðborgarinnar og spyr hvort borg-
arpa ábyrgðinni á vandanum yfir á aðra.
ninabjork@mbl.is
ni í haust.
ð til skoð-
gismála að
á reynslu
r fengist.
fé til að
un á ýms-
u lúta. Ég
ð nefndin
a þetta at-
um, þann-
að lagður
mtíðarfyr-
vinnu, en
ð segja til
um hvaða ákvarðanir verða teknar
í framhaldinu,“ segir Sólveig.
Hún segist vænta þess að nefnd-
in hraði störfum sínum eftir föng-
um. „Það eru mjög strangar reglur
sem gilda um flutning hættulegra
efna nú þegar. Ég tel að við þurfum
að skoða þessi mál mjög vandlega,
þetta er alvarlegt mál og skiptir
miklu máli fyrir umferðaröryggi,“
segir Sólveig.
Flutningur á hættulegum farmi
á borð við bensín er bannaður frá
klukkan 10 á föstudagsmorgnum
þar til klukkan 24 á sunnudögum
allt árið um kring. Það bann er
framlengt um verslunarmanna-
helgi, páskahelgi og aðra daga þeg-
ar búast má við mikilli umferð um
göngin.
Aðspurð um hvort hún telji að
takmarka beri flutning hættulegra
efna enn frekar, heimila t.d. flutn-
inginn aðeins að næturlagi segir
Sólveig best að bíða tillagna nefnd-
arinnar og segir að þá verði málið
tekið aftur til skoðunar. Hún segir
að málið hafi verið rætt á Alþingi
og að þverpólitísk samstaða sé um
að fyllsta öryggis verði gætt.
engunarslysið í Hvalfjarðargöngum
ði störfum sínum
óms-
mynd
, for-
nar, um
rði færð
vera at-
kki óeðli-
iðir sem
. Málefni
yra undir
tilkynn-
arna-
r í dag
tið. Í
dag sagði
önguráð-
ví að
na, ásamt
strandstöðvaþjónustu út í einu
lagi og sagðist hann andvígur
hugmynd forstjóra Landhelg-
isgæslunnar.
„Það liggur fyrir að forstjóri
Landhelgisgæslunnar hefur reif-
að hugmynd sem er allrar athygli
verð um fyrirkomulag tilkynn-
ingaskyldu og eftirlits sem getur
haft í för með sér aukna hag-
kvæmni og hugsanlega meira ör-
yggi. Það er ástæðulaust að slá þá
hugmynd af borðinu að svo stöddu
án frekari skoðunar,“ segir Sól-
veig. Hún segir að þessi mál hafi
þegar verið rædd milli ráðuneyta
og sagðist vænta þess að þau yrðu
rædd enn frekar á næstunni.
mynd Haf-
s áhugaverð