Morgunblaðið - 17.07.2001, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SÓLVEIG Pétursdóttirdómsmálaráðherra segistekki hafa trú á því að lög-gæsla myndi eflast yrði
hún færð til sveitarfélaganna, eins
og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
borgarstjóri, hefur sagt að komi til
greina að skoða. Hún segist ekki
hafa heyrt sannfærandi rök fyrir því
að það væri heppilegt. „Ég hef ekki
trú á því að lögreglan muni eflast við
slíkar breytingar, hvorki að hún
verði skipulagðari né skilvirkari.“
Í skýrslu sem kom út í síðustu
viku um miðborgarvandann svokall-
aða er sett fram sú hugmynd að tek-
ið verði til athugunar hvort æskilegt
sé að flytja staðbundna löggæslu frá
ríki til borgar, geti lögreglan ekki
veitt þá þjónustu sem borgaryfirvöld
telja nauðsynlega til að tryggja ör-
yggi borgaranna. „Borgarstjóri tal-
ar með nokkru yfirlæti um að taka
löggæsluna yfir frá ríkinu. Fyrir
nokkrum áratugum var löggæslan
reyndar alfarið lögð á herðar ríkis-
ins, meðal annars vegna þess að
sveitarfélögin þóttu illa ráða við
þetta mikla verkefni,“ segir Sólveig.
Sólveig bendir á að samkvæmt
skoðanakönnun sem Landssamband
lögreglumanna lét gera telur meiri-
hluti landsmanna löggæsluna betur
komna í höndum ríksvaldsins. „Slík-
ar breytingar eru ekki heldur á
stefnuskrá Sambands íslenskra
sveitarfélaga,“ segir ráðherra.
„Lögreglan er undir einni stjórn
og það er ljóst að ekki er heppilegt
að búta niður störf lögreglunnar.
Það yrði stjórnsýslulega mjög erfitt,
verkaskipting óskýr og engin trygg-
ing fyrir bættri þjónustu. Jafnframt
má nefna að eins og fjárhagsstöðu
ýmissa sveitarfélaga er því miður
háttað, þar á meðal Reykjavíkur, tel
ég langsótt að ætla að fjárveitingar
til málaflokksins myndu aukast
meira en annars gæti orðið.“
Aðspurð hvort til greina kæmi að
borgaryfirvöld gætu ráðið til starfa
viðbótarlögreglumenn teldu þau lög-
gæslu vera ábótavant innan um-
dæmis síns, segist Sólveig ekki telja
slíkt heppilegt.
Árið 1995 óskuðu borgaryfirvöld
eftir viðræðum við dómsmálaráðu-
neytið um þessi mál. Þá var því hafn-
að og segist Sólveig ekki sjá nein rök
fyrir því að það verði skoðað að nýju.
„Þetta er spurning um mikinn
kostnað, það er nú þegar búið að
auka mjög verulega fjárveitingar til
löggæslumála og ég tel að lögreglan
í Reykjavík standi almennt nokkuð
vel að vígi. Lögreglan hefur staðið
sig vel en það hafa orðið mjög miklar
breytingar á umhverfinu, eins og í
miðborginni,“ segir Sólveig og bend-
ir á að gríðarleg fjölgun hafi orðið á
vínveitingastöðum. „Þessi tilraun
með frjálsa afgreiðslutímann er
vafalaust athyglisverð tilraun, en ég
held að borgaryfirvöld geri rétt í því
að setja á hann takmarkanir núna
eins og hefur verið gert og skoði
hver reynslan verður,“ segir hún.
Samstarf í samstarfshópi
borgarinnar ekki nógu gott
Málefni miðborgarinnar komust í
hámæli í kjölfar hátíðahaldanna í
kringum 17. júní fyrir réttum mán-
uði og var samstarfshópur, sem átti
að komast að rótum miðborgarvand-
ans, þá skipaður af borgarstjóra.
„Það voru raunar ekki borgaryfir-
völd sem hófu umræðu um þessi mál,
heldur lögreglan í Reykjavík sem
vakti athygli á því ástandi sem skap-
aðist í kringum hátíðahöldin 17. júní.
Þá kallaði ég yfirstjórn hennar á
minn fund strax eftir þá helgi. Það
var ljóst að gleðskapurinn í miðbæn-
um hafði farið úr böndunum. Þessi
helgi var hins vegar óvenjuleg þótt
ýmis teikn séu á lofti um að alvarlegt
ofbeldi sé að aukast að einhverju
marki og það er full ástæða til að
fylgjast grannt með þessari þróun.“
Sólveig segir að því miður virðist
samstarfið ekki hafa verið nógu gott
í samstarfshópnum sem borgarstjóri
setti á laggirnar. „Lögreglan hefur
bent á að umfjöllun í skýrslu hópsins
sé einhliða og ófullnægjandi og hefur
rökstutt mál sitt vel að undanförnu,“
segir hún. Sólveig segir það rétt sem
bent er á í skýrslunni að tilkynning-
um til lögreglu vegna ofbeldis hafi
fjölgað nokkuð á undanförnum ár-
um. „Flestar tilkynningarnar eru
vegna minniháttar líkamsmeiðinga
og áfloga. Ekki hefur verið stutt
nokkrum rökum að skýringanna á
þessari þróun sé að finna í skipulagi
löggæslunnar. Þó snýst skýrsla
þessa hóps fyrst og fremst um þátt
lögreglunnar í miðbænum. Þar er
jafnvel komið inn á kjaramál lög-
reglumanna með nokkrum sérstæð-
um hætti og því kemur ekki á óvart
að fulltrúar lögreglunnar hafi ekki
talið rétt að skrifa undir plaggið.“
Borgaryfirvöld
líti í eigin barm
Sólveig gagnrýnir að lítið sé hins
vegar fjallað um þá þætti miðborg-
armála er snúa beint að borgaryf-
irvöldum, sem hafi verulegar heim-
ildir til að móta skemmtanalífið í
miðbænum. „Svo sem með reglum
um afgreiðslutíma, útgáfu áfengis-
veitingaleyfa og aðhaldi að leyfishöf-
um. Spurningin, sem hlýtur að
vakna, er hvort borgaryfirvöld reyni
nú að varpa ábyrgðinni á þeim vanda
sem þau telja að skapist hafi í mið-
borginni á aðra,“ segir Sólveig.
Hún bendir á að samkvæmt lög-
um hafi borgaryfirvöld heimildir til
að veita áminningar og svipta veit-
ingastaði vínveitingaleyfum nokkuð
rúmar. „Borgaryfirvöld geta einnig
mótað skipulag miðbæjarins með til-
liti til þess hvaða starfsemi eigi að
fara þar fram. Sömu skipulagsmögu-
leikar hafa verið fyrir hendi hvað
varðar nektardansstaði sem borgin
hefur ekki nýtt og þeir hafa því safn-
ast saman í miðborginni. Við sjáum
að önnur sveitarfélög hafa tekið
þessi mál öðrum tökum. Jafnframt á
borgin möguleika á að setja þessum
stöðum reglur með breytingum á
lögreglusamþykkt fyrir umdæmið,
en mér skilst að það sé nú fyrst kom-
ið í umræðu af hennar hálfu. Á und-
anförnum árum hafa borgaryfirvöld
verið mjög frjálsleg í þessum efnum
þannig að vínveitingastöðum hefur
fjölgað verulega í miðborginni og af-
greiðslutími þeirra er lengri. Í reynd
hefur ekki farið mikið fyrir skyn-
samlegu aðhaldi borgaryfirvalda og
það er ótækt að borgarstjóri kannist
ekki við afleiðingar eigin stefnu eða
stefnuleysis þegar þær koma fram.“
Aðspurð hvort hún telji að borgin
hafi verið of frjálsleg hvað þetta
varðar segir Sólveig að það sé ekki
hennar hlutverk að svara því. Borg-
aryfirvöld taki ákvörðun um það
hvernig þau stjórni borginni, hversu
margir vínveitingastaðir séu leyfðir
og hvernig skipulagi er hátt
„Um þessi atriði er hi
ekkert fjallað í skýrslunn
þau komi ástandinu í m
ekki við. Mér finnst að bor
að líta í eigin barm.“
Hún bendir á að í höfu
nágrannalandanna sé hægt
úr löggæslu um helgar, h
hins vegar að tvöfalda vak
Sólveig Pétursdóttir dómsmálaráðherra u
Löggæsl
miðbæja
Dómsmálaráðherra telur að löggæsl
yfir til sveitarfélaganna. Hún segir,
einblínt á hlut löggæslu í nýrri skýrslu
aryfirvöld séu að reyna að va
SÓLVEIG Pétursdóttir dóms-
málaráðherra lítur mengunarslys-
ið sem varð í Hvalfjarðargöngun-
um á föstudag, þegar bensín lak úr
tankbíl, alvarlegum augum. Hún
segir að henni finnist ástæða til að
nefnd, sem hefur búnað ökutækja
sem flytja hættulegan farm til um-
fjöllunar, hraði störfum sínum. Sól-
veig skipaði nefndina í kjölfar
þingsályktunartillögu sem Guðjón
Guðmundsson þingmaður flutti og
var samþykkt síðasta vor á Alþingi.
Sólveig segir að nefndin hafi
unnið mikið og gott starf og að til-
lagna sé að vænta frá henn
„Nefndin hefur m.a. tekið
unar fyrirkomulag örygg
þessu leyti erlendis og þ
sem annars staðar hefur
Vegagerðin hefur veitt
gera verkfræðilega skoðu
um þáttum sem að þessu
geri einnig ráð fyrir að
muni skoða gaumgæfilega
vik í Hvalfjarðargöngunu
ig að ég bind vonir við a
verði grundvöllur að fram
irkomulagi með þessari v
auðvitað er of snemmt að
Dómsmálaráðherra um m
Nefndin hra
SÓLVEIG Pétursdóttir dó
málaráðherra segir hugm
Hafsteins Hafsteinssonar
stjóra Landhelgisgæslunn
að tilkynningaskyldan ver
til Landhelgisgæslunnar,
hyglisverða. Hún segir ek
legt að rætt sé um þær lei
tryggi öryggi sjófarenda.
Landhelgisgæslunnar hey
dómsmálaráðuneytið, en t
ingaskyldan, sem Slysava
félagið Landsbjörg sinnir
undir samgönguráðuneyt
Morgunblaðinu á laugard
Sturla Böðvarsson samgö
herra að stefnt væri að þv
bjóða tilkynningaskyldun
Hugm
steins
BYGGINGARNEFND
ÞJÓÐLEIKHÚSS
Þær upplýsingar, sem framhafa komið í fjölmiðlumum helgina um málefni
byggingarnefndar Þjóðleikhúss-
ins og meðferð formanns nefnd-
arinnar, Árna Johnsens, alþing-
ismanns, á þeim málum, sem að
henni snúa hafa áreiðanlega kom-
ið flestum á óvart.
Eftir þær upplýsingar, sem
fram komu í DV sl. föstudag um
viðskipti í nafni byggingarnefnd-
arinnar við byggingarvöruverzl-
un sagði Árni Johnsen í samtali
við Morgunblaðið sl. laugardag:
„Ég var ekkert að fela það, að ég
leiðrétti það, síðan var þetta leið-
rétt gagnvart BYKO og aldrei
skráð skuld á Þjóðleikhúsið.“
Í samtali við Ríkisútvarpið sl.
sunnudag sagði þingmaðurinn, að
kantsteinar, sem teknir höfðu
verið út í nafni byggingarnefnd-
arinnar hjá BM Vallá væru
geymdir á brettum en í gær-
morgun upplýsti hann í samtali
við Ríkisútvarpið, að hið rétta
væri, að hann hefði tekið þá til
eigin nota og greiddi jafnframt
andvirði þeirra.
Það var rétt ákvörðun hjá Árna
Johnsen að gera hreint fyrir sín-
um dyrum í þessu efni en um leið
ljóst, að meðferð hans á þessum
málum er óafsakanleg með öllu
eins og hann hefur raunar sjálfur
viðurkennt opinberlega.
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra og formaður Sjálfstæðis-
flokksins, lýsti því yfir á blaða-
mannafundi í gær, að
óhjákvæmilegt væri að allt þetta
mál yrði rannsakað til hlítar og
það væri þingmanninum sjálfum
fyrir beztu. Sú rannsókn er hafin,
þar sem málið er komið til með-
ferðar Ríkisendurskoðunar.
Ganga verður út frá því sem vísu,
að með þeirri rannsókn verði öll
spil lögð á borðið og það liggi
ljóst fyrir hvað hefur verið gert
og hvað ekki með opinbera fjár-
muni, sem byggingarnefnd Þjóð-
leikhússins hefur haft til ráðstöf-
unar.
Jafnhliða því, sem snýr að ráð-
stöfunum formanns byggingar-
nefndar Þjóðleikhússins, hlýtur
sú spurning að vakna, hvernig
þetta geti gerzt í því viðamikla
eftirlitskerfi, sem er til staðar
hjá hinu opinbera.
Í nútíma þjóðfélagi er það
óvenjulegt að formaður nefndar á
vegum opinberra aðila geti starf-
að á þann veg, að hann persónu-
lega sjái um efnispantanir, sæki
viðkomandi efni, kvitti fyrir
reikninga o.s.frv. Ætla mætti að
það væri á verksviði nefndar á
borð við byggingarnefndina, að
taka ákvarðanir, sem aðrir aðilar
á vegum ríkisins mundu síðan sjá
um að framkvæma. Fyrirfram
mætti ætla, að eftirlit á vegum
opinberra aðila, Framkvæmda-
sýslu og Ríkisendurskoðunar eða
hugsanlega annarra væri svo
virkt, að ráðstafanir sem þessar
væru óframkvæmanlegar.
Hugsanleg skýring á því, að
þessi misbrestur á eftirliti kemur
upp er sú, að byggingarnefnd
Þjóðleikhússins fær ekki fé á
fjárlögum heldur er henni úthlut-
að peningum úr svokölluðum end-
urbótasjóði menningarbygginga,
en sá sjóður er fjármagnaður
með tekjum af hinum svonefnda
sérstaka eignarskatti.
Hver sem skýringin er fer ekki
á milli mála, að úr þessu þarf að
bæta. Það hlýtur raunar að vera
fullkomið álitamál hvort bygging-
arnefndir af þessu tagi eigi rétt á
sér. Er ekki eðlilegt að þingið
veiti fé á fjárlögum til ákveðinna
framkvæmda og það sé síðan
framkvæmdaaðila á vegum rík-
isins, að sjá undantekningarlaust
um útboð og fylgjast með fram-
kvæmdum þeirra verktaka, sem
taka að sér verk á grundvelli út-
boðs?
Líklegt má telja, að mál þetta
verði til þess að þessi málefni
verði endurskipulögð frá grunni
og þeim komið í þann farveg, sem
langflestir hafa áreiðanlega talið,
að þau væru fyrir löngu komin í.
Árni Johnsen sagði af sér for-
mennsku byggingarnefndar Þjóð-
leikhússins í gær og axlaði þar
með ábyrgð á gerðum sínum, sem
formaður nefndarinnar.
Á blaðamannafundi forsætis-
ráðherra í gær var Davíð Odds-
son spurður, hvort hann teldi, að
þingmaðurinn ætti að segja af
sér þingmennsku. Nú er auðvitað
ljóst, að hvorki forsætisráðherra
eða t.d. forseti Alþingis geta
leyst þingmann frá störfum.
Þingmenn eru kjörnir af kjós-
endum og sækja umboð til þeirra.
Kjósendur geta sagt þingmanni
upp störfum með atkvæði sínu.
Á þetta benti Davíð Oddsson í
svari sínu til blaðamanna en
vakti jafnframt athygli á, að
samband þingmanns og kjósenda
snérist um traust og þingmað-
urinn yrði að hugleiða stöðu sína
út frá því.
Þegar mál þessarar gerðar
koma upp í okkar fámenna sam-
félagi fá margvíslegar sögusagnir
byr undir báða vængi. Lands-
menn hafa margfengna reynslu
af því, að slíkur söguburður fer
aftur og aftur úr böndum. Það er
engum til sóma, að láta stjórnast
af slíkri sefjun.
Árni Johnsen hefur viðurkennt
ósannindi vegna viðskipta með
kantsteinana. Eftir þær upplýs-
ingar, sem fram koma hjá for-
stjóra BYKO í Morgunblaðinu í
dag kallar frásögn þingmannsins
af þeim viðskiptum á frekari
skýringar.
Meginatriðið er þó, að rann-
sókn Ríkisendurskoðunar skýri
þetta mál að fullu.