Morgunblaðið - 21.10.2001, Blaðsíða 56

FÓLK Í FRÉTTUM
56 SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BÍLSKÚRSROKK vilja þeirkalla það vestan hafs þegarmenn upphefja einfaldleik-ann og skeyta ekki um fág-
un og prjál heldur óhamda tjáningu.
Blómaskeið bílskúrsrokksins var
þegar breska bylgjan skall á Banda-
ríkjunum á sjöunda áratugnum og
til varð fjöldi frábærra sveita eins
og Chocolate Watchband, Music
Machine, Outsiders, ? & the Myst-
erians, Sonics, Standells og Trash-
men. Bílskúrsrokkið hefur síðan
blossað upp aftur öðru hverju, sjá til
að mynda Fleshtones og Fuzztones
á níunda áratugnum, og nú er enn
uppsveifla þar sem fremst fer
tvíeykið White Stripes.
Það þótti saga til næsta bæjar
þegar sá gamli refur John Peel, einn
helsti útvarpsmaður Breta, lýsti því
yfir fyrir skemmstu að hljómsveitin
White Stripes væri besta tónleika-
sveit sem hann hefði séð síðan Jimi
Hendrix leið. White Stripes var þá á
ferð um Bretland að kynna þriðju
breiðskífu sína, White Blood Cells,
en sveitina skipa þau Jack og Meg
White, hann leikur á gítar og syng-
ur og hún á trommur.
Af trommum á gítar
Jack White var snemma áhuga-
samur um tónlist og lék á trommur
framan af og lék meðal annars með
Detroit-hljómsveitinni Goober &
the Peas. Sextán ára ákvað hann að
verða gítarleikari og hefur verið það
síðan. Hann lék með ýmsum sveit-
um í Detroit, var meðal annars gest-
ur á skífu The Go, en áður en hann
stofnaði White Stripes var hann í
hljómsveit sem kallaðist Upholst-
ers. Liðsmenn þeirrar sveitar voru
aðeins tveir, líkt og í White Stripes,
Jack á gítar og ónefndur félagi hans
á trommur. Uppúr því slitnaði þar
sem trymbillinn mátti ekki vera að
því að æfa og spila og Jack segist
hafa verið einn að gutla þegar hann
bað systur sína um að setjast við
trommurnar. Hann segir það hafa
hljómað svo eðlilega og afslappað
eftir að hafa verið að spila með
tæknilegum „alvörutrommara“ að
tónlistin öðlaðist nýtt líf. Þannig
hefur skipan sveitarinnar verið upp
frá því.
Byrjað á blús
Á fyrstu skífum sveitarinnar eru
nokkru lög eftir aðra, Southern Can
is Mine eftir Blind Willie McTell,
sem Jack White segist hafa mikið
dálæti á, One More Cup of Coffee
eftir Bob Dylan, Stop Breaking
Down eftir Robert Johnson, Death
Letter eftir Son House, djassslag-
arann St. James’ Infirmary Blues
eftir William Primrose og Ashtray
Heart eftir Don Van Vliet / Captain
Beefheart, aukinheldur sem þau
gáfu út á smáskífu Marlene Diet-
rich-lagið Look Me Over Closely og
einnig leika þau iðulega á tónleikum
Joleen eftir Dolly Parton. Lord.
Send Me an Angel eftir Blind Willie
McTell var síðan á smáskífu sem
sveitin sendi frá sér snemma á ferl-
inum. Jack fer og ekki leynt með dá-
læti sitt á blús, segir að lagasmíðar
vestan hafs og jafnvel í heimi öllum
hafi ekki náð hærra en í Mississippi-
blúsnum á fjórða og fimmta ára-
tugnum. Hann hefur og gaman af
píanótónlist frá fimmta áratugnum,
lögum úr Broadway-sýningum, the
Stooges og svo má telja.
Einfaldleikinn er bestur
Jack White leggur gjarnan
áherslu á að einfaldleikinn sé best-
ur; í listum skipti mjög miklu að vita
hvenær nóg sé komið og vitnar í hol-
lenska listamanninn Piet Mondrian
því til sannindamerkis, enda fangi
myndir hans einfaldleikann, engu sé
þar ofaukið, en þess má geta að önn-
ur skífa sveitarinnar heitir De Stijl
eftir hreyfingunni sem Mondrian
tilheyrði.
Meðal þess sem vekur athygli
manna er þeir sjá sveitina á tón-
leikum er að þau eru ævinlega í ein-
kenningsbúningum, ef svo má segja,
Jack í hvítum bol og rauðum buxum
og Meg í rauðum bol og hvítum bux-
um eða öfugt og reyndar eru þessir
litir áberandi í öllu því sem þau hafa
sent frá sér hingað til, enda segir
Jack að það skipti máli í hverju
menn eru þegar þeir koma fyrir
sjónir almennings; það að koma
fram í venjulegum fötum sé líka að
klæða sig upp.
Sungið uppúr Citizen Kane
Eins og getið er sendi White
Stripes frá sér breiðskífuna White
Blood Cells fyrir stuttu, en áður eru
komnar The White Stripes, sem
kom út 1999, og De Stijl, sem kom
út á síðasta ári. Það kom svo White
Stripes endanlega á kortið að sveit-
inni var boðið að hita upp fyrir
Pavement og Sleater-Kinney á
tveimur tónleikaferðum 1999 og
2000. Í kjölfar útgáfu De Stijl fóru
þau Jack og Meg í tónleikaferð um
heiminn, meðal annars til Austur-
Asíu, en að henni lokinni var haldið í
hljóðver í Memphis að taka upp með
upptökustjóranum Doug Easley
sem meðal annars hefur unnið með
Jon Spencer Blues Explosion, Guid-
ed by Voices og The Amps. Afrakst-
ur þess var svo White Blood Cells
sem getið er.
Meðal merkilegra laga á þeirri
plötu er eitt sem kallast The Union
Forever, en textinn í því er línur úr
kvikmyndinni Citizen Kane. Að því
Jack segir varð textinn til er hann
var eitt sinn að reyna að spila lagið
It Can’t Be Love, Because There Is
No True Love, sem bregður fyrir í
myndinni. Þar sem hann lék lagið
raulaði hann línu úr myndinni sem
féll svo vel að þvi að áður en varði
var hann búinn að semja texta við
lag uppúr henni.
Systkini eða par?
Tvennum sögum fer af því hvert
samband þeirra Jack og Meg sé.
Þau hafa sjálf oftar en einu sinni
sagst vera systkini, Jack sé yngstur
tíu syskina, sjöundi sonurinn, sem
hljómar útaf fyrir sig grunsamlega,
enda er sjöundi sonurinn einmitt
sterkt minni í þeirri tónlist sem þau
draga dám af og Meg níu mánuðum
eldri. Á móti hafa bresk poppblöð,
sem eru reyndar ekki ýka áreið-
anleg, haldið því fram að Jack heiti í
raun Gillis að eftirnafni og þau Meg
hafi verið sambýlingar ef ekki hjón í
fjögur ár áður en sveitin kom til, en
lögin á fyrstu skífunni eru skrifuð á
Gillis/White/White.
Það er svo eitt af undrum íslensks
plötuinnflutnings að ekki hafa feng-
ist skífur White Stripes hér á landi
og óljóst hvort þær fást nokkurn
tímann. Hugsanlega tákn um
breytta tíma að menn verða að nota
póstverslun að utan til að nálgast
það sem helst er á seyði. Bendi á
Amazon.
Tónlist á sunnudegi
Árni Matthíasson
Einfaldleikinn
er bestur
Bílskúrsrokkið gengur aftur vestan hafs. Árni
Matthíasson segir frá bandarísku hljómsveitinni
White Stripes sem sumir segja bestu tónleikasveit
síðan Hendrix leið.
RYAN ADAMS er einn þeirra tón-
listarmanna vestan hafs sem hafa
brætt saman rokk/pönk og sveita-
tónlist. Þótt Adams sé ekki nema
hálfþrítugur hefur hann þegar sent
frá sér sex breiðskífur, ýmist einn
eða með hljómsveitinni Whiskey-
town, sem hann stýrði, en fyrir
stuttu kom út önnur sólóskífa hans
sem hann kallar Gold.
Ryan Adams var í pönksveit áður
en hann langaði til að spreyta sig á
annarri gerð tónlistar og stofnaði
Whiskeytown með nokkrum fé-
lögum sínum í Raleigh í Norður-
Karolínu. Whiskeytown sendi frá
sér fyrstu skífuna, Faithless Street,
1996, og átti Adams, sem sá um
söng og gítarleik, flest laganna á
henni. Næsta skífa þar á eftir var
Rural Free Delivery, sem kom út
1997, en um það leyti var farið að
bresta verulega í sveitinni vegna
samskiptaörðugleika Adams við fé-
laga sína, ekki síst vegna skapferlis
hans og lífsstíls sem hann hafði þá
tileinkað sér og átti eftir að hafa
mikil áhrif á framtíð sveitarinnar.
Stranger’s Almanac kom út 1998 og
í kjölfar hennar má segja að hljóm-
sveitin hafi verið nánast hætt.
Adams fór þó í hljóðver að taka upp
nýja plötu undir nafni Whiskey-
town sem fékk heitið Pneumonia.
Útgáfan sem sveitin var samnings-
bundin var aftur á móti ekki á því
að gefa út plötu með enga hljóm-
sveit til að fylgja henni eftir og
lagði hana í salt.
Adams var ekki af baki dottinn,
brá sér til Nashville og fékk þau
Gillian Welch og David Rawlings til
að aðstoða sig, en nokkuð var sagt
frá Welch á þessum stað fyrir
stuttu. Afrakstur tveggja vikna í
hljóðveri var platan Heartbreaker,
sem þótti þegar, og þykir enn, það
besta sem Adams hefur látið frá sér
fara.
Whiskeytown-
platan gleymda,
Pneumonia, kom loks
út snemma á þessu
ári, og fékk fína
dóma, en þar sem
hann var búinn að
brjóta ísinn með sóló-
skífu þótti Adams
ekki lengur ástæða til
að halda upp á
Whiskeytown-nafnið
og er það þar með úr
sögunni.
Heartbreaker
samdi Ryan Adams í
New York, þar sem
hann hefur lengstaf
dvalið, en af ýmsum
ástæðum flutti hann
sig þvert yfir Banda-
ríkin og settist að í
Los Angeles. Þeir
flutningar komu hon-
um í mikið stuð til að
semja tónlist að hann
segir sjálfur, enda samdi hann
fimmtán lög í hendingskasti þegar
við komuna til Los Angeles, svo vel
kunni hann við sig. Ekkert þeirra
laga er reyndar að finna á plötunni
nýju, þótt hann hafi tekið þau upp.
Hann segist reyndar hafa stefnt að
því að hafa plötuna tvöfalda og
þannig hafi hann verið búinn að
velja á hana 26 lög, en tíu fóru ofan
í skúffu aftur, „því mér fannst ekki
líklegt að nokkur maður nennti að
hlusta á svo mörg lög í einu“, segir
hann á vefsetri sínu. Hann á því
fyrningar, á þriðja tug laga, sem
hann segist eins geta gefið út á
morgun.
Sveita-
pönk og
nýbylgja