Morgunblaðið - 21.10.2001, Blaðsíða 23

is færðist sífellt nær. Hugmyndir
hans að framtíðinni voru ekki lengur
rómantísk framtíðarmúsík heldur
raunsæ mynd af vestrænum heimi.
Allt í einu hafði það gerst að mikil
þörf vaknaði fyrir skapandi störf, eins
og Morris spáði fyrir um. Í dag byggj-
um við ekki aðeins á framleiðni heldur
hugviti. Tæknin er orðin að örtækni
og að vissu leyti óefniskennd.
Samfélagið er ekki ósvipað því sem
Morris lýsti. Fólk er þó ekki að raka
hey eða sinna öðru handverki í eins
ríkum mæli og hann taldi en það er
samt sem áður að skapa eins og hug-
myndir hans gengu út á. Það sem hef-
ur breyst er að nú vinnur maðurinn
ekki lengur á forsendum tækninnar
eins og á tímum hugmynda Bellamys,
heldur skapar hann tækni sem er á
forsendum mannsins. Tæknin er orð-
in notendavænni en áður, hún er lög-
uð að heimi mannsins,“ segir Örn.
Byggingar og skipulag stórborga
hefur jafnframt breyst í takti við
þessar breytingar. „Ýmis hverfi í
heimaborgum Bellamys og Morris,
Boston og London, eru að nálgast sýn
þess síðarnefnda æ meir, og blokka-
hverfin, steinsteypugettóin í fyrrver-
andi sósíalísku löndunum, sýna okkur
hversu skammsýn mynd Bellamys
var,“ segir Örn.
Hann segir að þótt hinn vestræni
heimur hafi breyst að þessu leyti sé
heimur byggður á hugmyndum Bell-
amys ekki horfinn:
„Það sem hefur gerst er að fjölda-
framleiðslan og verksmiðjustörfin
hafa færst í aðra heimshluta. Asíu-
löndin sjá okkur nú fyrir fjöldafram-
leiddum vörum og það er því spurning
hvort við höfum flutt skipulag Bell-
amys þangað.“
Sveit í borg og lífsgæði nútímans
Það er merkilegt að sjá hve margt
af hugmyndum manna sem voru uppi
í lok nítjándu aldar hefur ræst. Þó er
að sjálfsögðu margt sem þeir sáu ekki
fyrir eins og komið hefur fram. Ef lit-
ið er á Ísland sérstaklega hefur sumt
af því sem Morris benti á átt sér stað.
„Morris taldi að maðurinn árið 2000
myndi búa í nokkurs konar sveit í
borg, eins og ég kom inn á áðan. Ef
við lítum á Suðurlandið þá má sjá að
þar búa milli 17 og 18 þúsund manns
allt árið, en þar býr annar eins fjöldi
aðeins hluta úr árinu, sumarhúsa-
byggðin er orðin svo fjölmenn. Það er
dæmi um fólk sem hefur sameinað
gæði nútímans og frelsi sveitarinnar.
Við Íslendingar höfum jafnframt
verið frekar heppnir. Við fórum til
dæmis ekki í gegnum mannlægingar-
hluta verksmiðjuvæðingarinnar sem
gekk yfir önnur vestræn lönd. Vöruna
sem við reiðum okkur á, fiskinn, þarf
ekki að vinna á færibandi í jafnmiklu
magni og ýmsa aðra vöru sem
framleidd var annars staðar í heim-
inum. En það segir kannski sína sögu
um sannleiksgildi hugmynda Morris
að við Íslendingar höfum lítinn áhuga
á að vinna í vinnslusölum fiskiðnaðar-
ins og neyðumst til að reiða okkur á
erlent vinnuafl þegar kemur að því.
Við viljum miklu frekar skapa en
leggja áherslu á fjöldaframleiðslu og
þá hugmynd að allir vinni eitthvað í
fjöldaframleiddum heimi. Og ef við
vinnum ekki skapandi vinnu þá brýst
sköpunarþörfin út á annan hátt, til
dæmis í matargerð, jeppadellu og fé-
lags- eða stjórnmálastarfi af ýmsum
toga.
Annað sem einkennir samfélagið í
dag og stenst hugmyndir Morris er
hugmyndin um lífsgæði. Að geta farið
út í búð og valið úr fimmtán tegund-
um af kaffi eða ostum, vafrað á Net-
inu og notið lífsins á annan hátt sam-
svarar hugmyndum Morris. Mér
sýnist við vera að fara inn í samfélag
sem byggist í auknum mæli á lífsgæð-
um. Samfélag þar sem við erum rík af
þörfum en ekki aðeins rík af hlutum,“
segir Örn.
„Bellamy var upptekinn af hlutum
sem voru í hans samtíma stórmál og
hann hafði hugann allan við að leysa
þau. Þessir hlutir, rennandi vatn, heit
og hreinleg hús eru núna orðnir það
sjálfagðir að við tökum varla eftir
þeim. Nýja tæknin, eins og tölvu-,
efnis- og líftækni er hins vegar farin
að þjóna okkur mönnunum mun betur
en þá tvo óraði fyrir. Þess vegna verð-
ur framtíðarsýn Morris meira í takt
við veruleika síðstu aldamóta heldur
en steinsteypu- og stórborgardraum-
ur Bellamys. Við erum þó fjarri því
búin að leysa öll vandamálin sem þeir
höfðu áhyggjur af fyrir hundrað ár-
um. Þau hafa að minnsta kosti tekið á
sig aðra mynd og það er trúlegt að við
getum tekist á við þau af þekkingu.
Þekking er mun stórbrotnara afl en
nokkurn óraði fyrir,“ segir Örn að
lokum.
Morgunblaðið/Ásdís
Eitt af einkennum samfélags okkar í dag eru lífsgæði. „Að geta farið út í búð og
valið úr fimmtán tegundum af kaffi eða ostum, vafrað á Netinu og notið lífsins á
annan hátt,“ segir Örn. Þetta benti Morris m.a. á fyrir rúmum 100 árum.
Iðnvæðingin var bjargvættur mann-
kyns, að mati Bellamys. Hann hafði
ofurtrú á tækni og fjöldaframleiðslu-
menningu sem síðan varð raunin á
sjötta áratugnum. Áhersla var lögð á
framleiðni, afköst og einsleitni.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 2001 23
www.yogastudio.is
Auðbrekku 14, Kópavogi,
sími 544 5560 og 864 1445
Yoga Studio – Halur og sprund ehf., Umboðsaðili fyrir Custom
Craftworks nuddbekki og
Oshadhi ilmkjarnaolíur o.fl.
Anna
Yoga – breyttur lífsstíll með Önnu Hermannsdóttur
hefst 23. október – Þri. og fim. kl. 19.00
4ra vikna grunnnámskeið fyrir fólk á öllum aldri sem vill læra eitthvað nýtt. Anna mun leggja
áherslu á jógastöður (asana) og öndunaræfingar sem hjálpa að losa um spennu auk slökunar.
Reynsla af jóga ekki nauðsynleg.
Sjá stundaskrá opinna jógatíma á www.yogastudio.is
HAGSMUNAFÉLAG UM
EFLINGU VERK- OG
TÆKNIMENNTUNAR Á
HÁSKÓLASTIGI Á ÍSLANDI
Hagsmunafélag um eflingu verk- og tæknimenntunar á háskólastigi á Íslandi
boðar til opins félagsfundar miðvikudaginn 24. október um:
Tilgangur reiknilíkans
Áhrif reiknilíkans á tækninám
Áhrif reiknilíkans á tækninám
Reiknilíkan og breytt
rekstrarform tækniháskóla
Fyrirspurnir og umræður....... Bergþór Þormóðsson, formaður Hagsmunafélagsins stýrir fundi
........................................ Gísli Þór Magnússon, menntamálaráðuneyti
............ Guðbrandur Steinþórsson, rektor Tækniskóla Íslands
....... Sigurður Brynjólfsson, deildarforseti verkfræðideildar HÍ
................................... Davíð Lúðvíksson, Samtökum iðnaðarins
Dagskrá:
Versalir - veislusalur, Hallveigarstíg 1, miðvikudaginn 24. október, kl. 8:30 til 10:00.
Staður og tími:
ÁHRIF REIKNILÍKANS
Á VERK- OG TÆKNIMENNTUN Á HÁSKÓLASTIGI